Onze Taal. Jaargang 81

[p. 178]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Weer geen einde voor allochtoon

Schrap (niet-)westerse allochtoon uit het woordenboek van de overheid. Dat is in het kort het advies dat de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) begin mei gaf aan demissionair minister voor Immigratie en Asiel Gerd Leers. Het was niet de eerste keer dat een dergelijk geluid klonk. Sterker nog: enkele maanden ervoor had de minister zelf in het Libelle Nieuwscafé Live gezegd er de voorkeur aan te geven dat mensen die hier zijn geboren ‘geen allochtoon meer heten, maar gewoon Nederlander’. Het plan werd al snel weggehoond, en zo gaat het eigenlijk altijd als iemand de term ter discussie stelt - iets wat toch wel eens in de twee jaar gebeurt.

Toch was er iets wat dit nieuwe RMO-voorstel onderscheidde van de vele eerdere plannen: de argumentatie. Voorheen werd allochtoon vaak bekritiseerd omdat het te zeer belast zou zijn met negatieve associaties. Maar dit nieuwe RMO-voorstel was vooral juridisch van aard, en had meer te maken met de officiële definitie van het woord. Door het Centraal Bureau voor de Statistiek wordt allochtoon bijvoorbeeld omschreven als ‘een persoon van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren’. De RMO wijst op de merkwaardige gevolgen van die definitie. Een in Marokko geboren persoon wiens ouders in Nederland zijn geboren, staat bijvoorbeeld niet te boek als allochtoon, een in Nederland geboren persoon van wie een van de ouders in Marokko is geboren, wel. Bovendien speelt de herkomst van de ouders in de praktijk een steeds kleinere rol in het overheidsbeleid. Het gaat tegenwoordig vooral om de achtergrond van de persoon zelf.

Foto: Rijksoverheid.nl

Hoewel de minister dus zelf kennelijk ook weleens met de gedachte had gespeeld om de term allochtoon te schrappen voor mensen die hier zijn geboren, kwam zijn afwijzing snel. Nog geen vier uur nadat het RMO het advies had gepubliceerd, meldde Leers al er niets in te zien: ‘Om te kijken of het algemene beleid werkt, blijven feiten en cijfers nodig, ook over afkomst.’

‘Slechte talenkennis kost orders’

Ongeveer de helft van de topfunctionarissen uit het internationale bedrijfsleven is ervan overtuigd dat hun onderneming zakendeals misloopt door de ontoereikende talenkennis van hun medewerkers. Dat blijkt uit een onderzoek van onderzoeksbureau Economist Intelligence Unit onder 572 ‘senior executives’ van bedrijven overal ter wereld.

Ook in Nederland wordt zoiets geregeld beweerd, en dan gaat het meestal over het Duits. Doordat Nederlanders die taal slecht beheersen, stagneert de handel met Duitsland, toch onze belangrijkste economische partner. De schade wordt soms ook in cijfers uitgedrukt; de afdeling Duits van de Radboud Universiteit Nijmegen meldt dat het gaat om een omzetderving van zeven miljard euro.

Klopt dit bedrag? Arjen van Veelen ging het na voor de rubriek ‘Next checkt’ in Nrc.next, en concludeert dat dit cijfer ‘ongefundeerd’ is. Het is, stelde Van Veelen vast, terug te voeren op een enquête onder de eigen leden van de Nederlands-Duitse Handelskamer en exportorganisatie Fenedex; negentig procent van hen antwoordde bevestigend op de vraag of ze denken dat Nederland meer omzet kan halen als ons Duits beter is. Volgens Van Veelen is het aannemelijk dat de export naar Duitsland (in 2010 ruim 90 miljard euro) groter zou kunnen zijn als we beter Duits spraken. ‘Misschien gaat het zelfs om miljarden. Het is alleen niet bewezen. Een enquête onder ondernemers wees alleen uit dat die dénken dat er meer omzet te behalen valt met beter Duits.’

Verbeet: politieke taal niet verruwd

Volgens Kamervoorzitter Gerdi Verbeet is het taalgebruik in de Tweede Kamer de afgelopen jaren niet ruwer geworden, maar wel anders. Verbeet, die onlangs heeft aangekondigd in september de politiek te zullen verlaten, zei dat in het tv-programma Pauw & Witteman. ‘Er zijn nieuwe partijen gekomen met een nieuwe woordenschat. Daar moeten anderen mee leren omgaan.’

Zo'n nieuwe partij is de PVV, maar ook de SP, lichtte Verbeet toe. ‘Die hebben een veel activistischere, extravertere manier van uitdrukken.’ Zulke veranderingen zijn volgens haar van alle tijden. ‘Aan het eind van de negentiende eeuw kwam het voor dat iemand op basis van zijn uiterlijk werd verweten dat er wel weinig hersens in zijn hoofd zouden zitten. En men daagde elkaar uit voor duels. Je hebt altijd van die perioden dat het heel hoog oplaait en dat het daarna heel rustig gaat.’

Een veelbesproken woord de afgelopen jaren was knettergek, dat PVV-leider Geert Wilders toenmalig minister Ella Vogelaar tijdens een debat toevoegde. Verbeet vertelde dat het al eerder was voorgekomen, in een schriftelijke vraag. Verbeet heeft toen verschillende Kamerleden gebeld om te vragen wat zij van dit woord vonden - iets wat ze vaker deed bij mogelijk controversiële termen. ‘De SGP vond knettergek niet blasfemisch, en Agnes Kant van de SP begon heel hard te lachen. Dus ik heb het toegelaten. Toen het woord later in het debat werd gebruikt, moest ik het wel laten passeren. Anders had men kunnen zeggen: “Maar vorige week hebt u het wel toegelaten in een schriftelijke vraag.”’

En verder:

Master Nederlands De beste masteropleiding Nederlandse taal en cultuur is volgens de recentste beoordeling te vinden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, aldus de Keuzegids masters.

Linde van den Bosch heeft eind april afscheid genomen als algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie. Haar termijn van acht jaar was voorbij. Op 1 mei is ze begonnen bij de Inspectie van het Onderwijs. Het is nog niet bekend wie haar zal opvolgen.

Zurkeltrutte West-Vlamingen hebben zurkeltrutte (‘een belachelijke, naïeve vrouw’ en in sommige streken ‘zuurpruim’) verkozen tot het mooiste woord van hun dialect.

Meer informatie: www.onzetaal.nl/tamtam.