Onze Taal. Jaargang 81

[p. 74]

Raymond Noë
InZicht

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Managementcode

Managementjargon is vaak het onderwerp van spot. Er bestaan vele, weinig vleiende aanduidingen voor, zoals vaagtaal, beleidsbabbels, managementspeak en bazenlingo. En de bijvoeglijke naamwoorden waarmee het managersjargon zoal wordt omschreven, liegen er ook niet om: mistig, nietszeggend, onnauwkeurig, ontwijkend, dubbelzinnig, misleidend, enzovoort.

Ook de taalpublicisten Heidi Aalbrecht en Pyter Wagenaar hebben niet zo'n hoge pet op van managementspeak. Het is een groepstaal die de managers van elkaar napraten, zo schrijven ze in De managementcode gekraakt, maar als je weet waar je op moet letten, is die code volgens hen best te begrijpen. In hun boek fileren ze het woordgebruik (dure woorden en buitensporig veel Engels), kijken ze naar de grammaticale aspecten (naamwoordstijl en lijdende vorm), en analyseren ze de populaire metaforen en sleetse beeldspraak - die maar al te vaak verwordt tot een verzameling nietszeggende clichés.

Managers onderscheiden zich niet alleen in hun vocabulaire en stijl, maar ook door het gebruik van verhalen en modellen - en ook die komen in het boek aan de orde. De verhalen zijn vaak uitgewerkte metaforen, en ze worden ingezet om al dan niet abstracte ideeën te verduidelijken - bijvoorbeeld het verhaal van de gekookte kikker - of om een groepsgevoel te creëren. Een vergelijkbaar hulpmiddel is het citaat, omdat dat vaak in één zin de portee van een verhaal samenvat. Voorbeeld: ‘Als je enige gereedschap een hamer is, ziet ieder probleem eruit als een spijker’ (Abraham Maslow).

Modellen, ten slotte, gebruikt de manager om complexe processen te vangen - het liefst ‘in een overzichtelijk figuur, bij voorkeur in primaire vormen, zoals een vierkant, een driehoek of een cirkel’, zodat hij het gevoel krijgt dat de chaos beheersbaar is. ‘Een model geeft de werkelijkheid een kader - en kaders daar zijn managers dol op.’

De managementcode gekraakt is een uitgave van Academic Service en kost €19,95 (gelijmd, 168 blz.).
ISBN 978 90 5261 885 2

■ Brabants-Nederlands woordenboek

Het Handwoordenboek Brabants-Nederlands / Nederlands- Brabants geeft de Nederlandse vertaling van zo'n 4300 woorden uit het Brabants (en vice versa). De woordenschat is die van het Noord-Brabants -het Belgische Brabants is buiten beschouwing gelaten. Bij ieder lemma worden de betekenis en de woordsoort gegeven, en als het woord geen algemeen Standaardbrabants is, wordt ook het gebied van herkomst (Meierij, De Kempen, De Peel, enz.) vermeld. Het boek is samengesteld door Jos Swanenberg, hoogleraar ‘Diversiteit in taal en cultuur in Brabant’ aan de Universiteit van Tilburg.

Handwoordenboek Brabants-Nederlands/ Nederlands-Brabants is verschenen bij Uitgeverij Europese Bibliotheek en kost €14,95. (Gebonden, 255 blz.). ISBN 978 90 288 0215 5

■ Vissen in de taal

Zolang er al Nederlanders zijn, vangen en eten ze vis, en het zal dan ook geen verbazing wekken dat de meeste Nederlandse woorden en uitdrukkingen die met vis en vissen te maken hebben al heel erg oud zijn. In zijn boek Vissen in de taal vertelt journalist Frans Collignon over allerlei vistaal en gebruiken die met vissen en vis te maken hebben. Al die taal- en cultuurhistorische informatie is ondergebracht in hoofdstukjes over onder meer de karper, vis en drank, visnamen, vis en religie, en ‘schelden met vissen door de eeuwen heen’.

Vissen in de taal is een uitgave van Kemper Conseil Publishing en kost €12,50 (gelijmd, 60 blz.). ISBN 978 90 76542 63 8

■ Voorlezen

Onderwijzeres Katrien Rotsaert vertelt in Mag ik nog een verhaaltje alsjeblieft? van alles over voorlezen: waarom het goed is voor (kleine en grote) kinderen, wat goede voorleesboeken zijn, waar je op moet letten bij het voorlezen en hoe je het (nog) leuker kunt maken. Voorts gaat ze in op het voorlezen thuis, op school en in de bibliotheek, en op de voorleesdoelgroepen, waarbij ze ook een pleidooi houdt voor het voorlezen aan anderstaligen en bejaarden.

Mag ik nog een verhaaltje alsjeblieft? Voorlezen aan kleine en grote kinderen is een uitgave van Acco en kost €17,50 (ingenaaid, 94 blz.).
ISBN 978 90 334 8619 7

■ Taalnormering in de achttiende eeuw

Terwijl in de Noordelijke Nederlanden in de achttiende eeuw de fundamenten werden gelegd voor een nationale regulering van spelling en grammatica, gebeurde er in de Zuidelijke Nederlanden niet veel op het gebied van taalnormering en standaardtaalvorming. Althans: dat is het beeld; maar dat is niet juist, zo laat historisch taalkundige Gijsbert Rutten zien in Een nieuwe Nederduitse spraakkunst. In het zuiden was die periode helemaal geen ‘schrale weide’; de situatie was daar niet zo veel anders dan in het noorden. In zijn boek beschrijft Rutten de taalnormen en schrijfpraktijken in het zuiden, aan de hand van zowel al langer bekende als nog niet eerder onderzochte bronnen.

Een nieuwe Nederduitse spraakkunst. Taalnormen en schrijfpraktijken in de Zuidelijke Nederlanden in de achttiende eeuw is een uitgave van Vubpress en kost €25,-. (gelijmd, 266 blz.).
ISBN 978 90 5487 931 2

■ Uitspraak voor anderstaligen

In 2009 verscheen Uitspraaktrainer in de les van Chris van Veen e.a., dat docenten Nederlands als tweede taal kunnen gebruiken bij het aanbieden van spraaklessen aan an-

[p. 75]

derstaligen. Het boek geeft instructieaanwijzingen en bevat ook oefenmateriaal, en het biedt hulp bij de analyse van uitspraakproblemen. Van dit boek is nu een speciaal op de Belgische uitspraak van het Nederlands gerichte versie verschenen. De downloadbare uitspraakvoorbeelden zijn ingesproken door onder anderen Martine Tanghe, en de teksten zijn bewerkt door Peter Schoenaerts. Het boek is ook te gebruiken voor zelfstudie.

Goed gezegd! Uitspraak voor anderstaligen is verschenen bij Standaard Uitgeverij en kost €39,90 (gelijmd, 191 blz.).
ISBN 978 90 341 9442 8

En verder

■ Hun verloedere me taal van Lydia Rood. Columns over taalgebruik en taalverandering, zowel als luisterboek (de columns werden geschreven voor de Radio Nederland Wereldomroep) als e-book, samen te koop als ‘e-booq’. PixelPerfect Publications, €9,95. Het e-booq is te bestellen op de website van Onze Taal: www.onzetaal.nl/boeken.

■ Niederländisch fürs Selbststudium. Cursus Nederlands voor Duitstaligen zonder voorkennis van het Nederlands. Geschikt voor zelfstudie, maar ook voor leren in groepsverband. De cursus leidt op tot niveau A1/A2 van het Europees Referentiekader. Prisma, €34,99 (ingenaaid, 312 blz., 2 cd's). ISBN 978 90 00 30366 3

Agenda

■ 21 februari. Internationale dag van de moedertaal. Een dag lang aandacht voor taalkundige en culturele diversiteit en meertaligheid. Zie ook de rubriek ‘Toen in...’ op blz. 63.

■ 23 februari, Leiden. Gratis lezing ‘Nederlands, goed en fout’ door Marc van Oostendorp.

■ 8 maart, Leiden. Gratis lezing ‘Nederlands, plat en zangerig’ door Marc van Oostendorp.

■ 9 maart, Alphen aan den Rijn. VMBO Debattoernooi. Landelijk scholierenevenement waaraan zo'n veertig vmbo-klassen meedoen.

■ 15 maart, Leiden. Gratis lezing ‘Nederlands en de migratie’ door Marc van Oostendorp.

■ 20 maart, Ede. Congres ‘Lezen Centraal’. Thema: lezen in het vmbo.

Voor meer informatie en meer evenementen zie www.onzetaal.nl/agenda.