Spontaan
Wouter Bluekens - Breda
Vaak hoor je spontaan verkeerd gebruikt worden voor iets wat het midden houdt tussen ‘plotseling’, ‘onverwachts’ en ‘onverwijld’. Naar mijn idee betekent het woord eigenlijk ‘in een opwelling’ en ‘zonder aanwijsbare oorzaak’. De verwantschap in betekenis is voelbaar, maar toch niet meer dan verwantschap.
Een voorbeeld van dit vreemde gebruik is: ‘Toen mijn oudoom overleed, kreeg ik spontaan een erfenis.’ Het krijgen van die erfenis is niet voortgekomen uit een opwelling en de oorzaak is aanwijsbaar.
Nog frappanter is een zin als ‘Het water loopt mij spontaan in de mond als ik verse koffie ruik.’ Hier is de oorzaak van ‘het water in de mond’ wel héél duidelijk aanwezig in de zin.
Tot slot hoorde ik een voetbalcommentator opmerken dat er ‘spontaan gaten in het veld vallen’. In dat geval lijkt de toevoeging spontaan me geheel zinledig. De oorzaak was zeer duidelijk: het veld was drassig, zodat iedere sliding een modderpoel op het veld achterliet.