Onze Taal. Jaargang 79

Brabbeltaal een gotspe op baggervet congres

Redactie Onze Taal

Er staan paparazzi op wacht bij de deuren van het Utrechtse Beatrix Theater. Meer dan dertienhonderd bezoekers drommen naar binnen. Is er een musical? Een tv-show? Een of ander sterrengala? Nee. Het tweejaarlijkse publiekscongres van het Genootschap Onze Taal vindt plaats. En de camera's? Die staan te wachten op de beschermvrouwe van het genootschap, prinses Laurentien, die het congres zal toespreken.

Even later, in een volgepakte Beatrixzaal. ‘Ik zeg maar zo’, aldus de prinses, ‘maak geen tsjoeri. Toon props voor je brada, zeg “wazzup meneer”, “fawaka”.’

Een prinses die ‘slang’ spreekt, zij het met een voorbeeldig accent - het moet een verrassing zijn voor de bezoekers. Slaat straattaal soms toe in het Koninklijk Huis? Of in de woorden van de beschermvrouwe: ‘wats deze shit?’

Geen zorgen. Prinses Laurentien opende het publiekscongres met het begin van het gedicht ‘Mi have een droom’ van Dichter des Vaderlands Ramsey Nasr, waarin een visioen wordt geboden van het Rotterdams van 2059. Goedgekozen verzen, want het thema is dit jaar de invloed van andere talen en culturen op het Nederlands. Prinses Laurentien zei dat de tijd gelukkig voorbij was dat het genootschap zich nog druk maakte over ‘hinderlijke Duitse insluipsels’, en geïnspireerd door Nasr wenste ze de bezoekers een ‘baggervet’ (‘supergaaf’) congres toe.

En dat kregen ze, al is ‘baggervet’ niet een kwalificatie die op de lippen ligt van de gemiddelde congresganger (door de bank genomen een blanke dame of heer van vijftig plus). Eerder: ‘luchtig’, ‘toegankelijk’, ‘met humor’, ‘leerzaam’ en ‘gevarieerd’. Een dag vol wetenschap en vermaak, met als extra's in de pauze een goedbezochte boekenmarkt plus een taalquiz.

Dat de zaal niet alleen een liefde voor taal deelt, maar ook een canon van taalhelden, bleek toen de voorzitter van het genootschap, Ernst Numann, onthulde dat de Groenman-taalprijs dit jaar ging naar Drs. P. Een bewonderend ‘oh’ ging door de zaal - gevolgd door een wat sip ‘ah’ toen bleek dat de laureaat er vanwege een broze gezondheid helaas niet bij kon zijn.

Maar er zouden taalkunstenaars genoeg langskomen. Minister Eberhard van der Laan liet bijvoorbeeld een filmpje zien van twee oude bekenden: Van Kooten en De Bie. De sketch ging over Henk Blok, ‘groentenist’, die overdreven op zijn hurken spreekt tegen een Turk, die op zijn beurt meer dan correct Nederlands bezigt (‘U heeft groenten die qua versheid en hygiëne de toets der kritiek kunnen doorstaan. (...) De bereidingswijze van de boerenkool is mij bekend, meneer’). De minister wilde ermee duidelijk maken dat Nederlanders dichter bij hun eigen taal moeten blijven om daarmee het goede voorbeeld te geven. Hij meldde het niet meer te hebben over ‘allochtonen’, maar over

[p. 41]

‘nieuwe Nederlanders’ - althans voorlopig, want dat nieuwe woord dekt de lading niet helemaal.

Aansluitend kwam de jonge taalwatcher en cabaretier Paulien Cornelisse het podium op. Zij is bekend van haar boekje Taal is zeg maar echt mijn ding (inmiddels zo'n 200.000 stuks verkocht). Ze wees op de uitspraak: ‘Als ik je niet meer zie, dan een fijne vakantie.’ Hoezo alleen dán? En ze vroeg zich af waarom mensen soms in de derde persoon over zichzelf praten. Zoals de denkbeeldige Debby, die tegen haar vriend zegt: ‘Debby vindt het niet leuk als jij gaat drinken met je vrienden.’ Cornelisse: ‘Debby, ik weet dat het heel moeilijk is, maar jij mag “ik” zeggen tegen jou.’

De zaal viel ook voor de woordspelletjes van cabaretier Kees Torn, en duizelde bij zijn woordenkettingen (zoals: ‘als voor nog niet begraven graven graven graven graven, graven graven graven-graven’). Dat historische taalkunde grappig kan zijn, bleek toen een drietal etymologen uiteenzette waarom Sexbierum Sexbierum heet (bierum betekent ‘boerderijen’, en Sex is te herleiden tot ‘paus Sixtus’) en dat de herkomst van vlaflip nog een mysterie is.

Verrassend was het optreden van de zelfbenoemde ‘Surivlaamse’ actrice Alida Neslo. Ze corrigeerde liefdevol prinses Laurentiens uitspraak van het Surinaamse fawaka (mattie deed ze wél goed). Daarna wreef ze de minister onder de neus dat er helemaal geen nieuw woord voor allochtoon nodig is (want het woord Nederlander dekt de lading, toch). Hilariteit ontstond toen Neslo liet zien dat taal niet enkel uit woorden bestaat: al dansend verbeeldde ze het Surinaamse woord voor ik (met hard schokkend bekken) en wij (sensueel draaiend met de heup).

Maar de show werd gestolen door de man die er niet was. Drs. P wist de zaal zelfs vanaf een videoscherm voor zich te winnen toen hij met karakteristiek raspende stem beweerde het negentiende-eeuwse Nederlands superieur te achten aan het hedendaagse ‘gebrabbel’. Deze ‘degeneratie’ was volgens hem begonnen bij de Tachtigers, met name bij Kloos, die de ‘gotspe of stompzinnigheid’ had om Bussum te doen rijmen op lust je 'm. Van leer trok hij ook tegen de nieuwe spelling. Want dat zielepoot nu zielenpoot is... ‘walgelijk!’ Het Beatrix Theater leek het roerend met hem eens.