Onze Taal. Jaargang 77

[p. 150]

Taalergernissen

Hoort of ziet u taalverschijnselen die u lelijk, verwerpelijk, leuk, nieuw of anderszins opmerkelijk vindt? Laat het ons dan weten. Liefst per e-mail ([e-mail], met vermelding van uw adres) of anders per reguliere post (Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag).

Was vandaag jarig
Roald Poortmans - Hillegom

Met ongeveer tweeduizend kilometer per week autoradio hoor je weleens iets - onlangs bijvoorbeeld op RTV Noord-Holland in een verzoekplatenprogramma waarin mensen gefeliciteerd worden: ‘U hoorde (...) voor (...) die vandaag jarig was.’

Wás vandáág jarig? Lieve hemel, dacht ik. Dat zijn blunders die ik in de tweede klas lagere school ook weleens hoorde. Naast journalistieke en redactionele vaardigheden lijken presentatoren en presentatrices tegenwoordig geen (taal)vaardigheden meer nodig te hebben. Maar de presentator van RTV Noord-Holland is niet de enige die het zo doet. Ook op internet kom je de fout vaak tegen.

Straatnamen
Bob van Dijk - Groningen

Sommige oude straatnamen hebben inmiddels een nieuwe variant gekregen. Zo werd de Visscherstraat in het centrum van Groningen de Visserstraat. Ik verbaas me daarover. Niet alleen omdat je je kunt afvragen of eigennamen wel zomaar veranderd moeten worden, maar vooral over de manier waarop het gebeurt: nu komen beide varianten in een en dezelfde straat voor.

De Visscherstraat is een zijstraat van de Hooge der A. Het wachten is op nieuwe naambordjes dáárvoor.

Foto's: Bob van Dijk

Leraren en kids
Henk Nuiten - Nijmegen

Ik weet het. Strijden tegen taalontwikkeling is vechten tegen windmolens. Ik erger me er dus ten onrechte aan dat:

-	het mooie woord onderwijzer is opgewaardeerd tot leraar;
-	iedere jongere die een balpen kan vasthouden ‘student’ wordt genoemd;
-	een ‘kind’ een ‘kid’ is en een ‘meisje’ een ‘meid’ is geworden.

Staat ons nog meer te wachten?

Onder constructie
Lau Kanen - Veldhoven

Zelfs tot het respectabele NRC Handelsblad is de verengelsing doorgedrongen. Vandaag moest ik op hun website lezen dat de boekenpagina ‘onder constructie’ is. Dit soort luie vertalingen, in dit geval van under construction, vind ik toch wel erg betreurenswaardig. Waarom niet gezegd ‘in de maak’ of ‘in aanbouw’? Niet deftig genoeg?

Mevrouw de minister
Sandra Roosenburg - Rotterdam

Wat mij meer en meer opvalt is de manier waarop ministers en staatssecretarissen reageren als zij door de Kamer of een andere instelling worden aangevallen op plannen die die instellingen ooit zelf wenselijk vonden. De bewindslieden zeggen dan niet: ‘Een tijdje terug vroeg de Kamer mij dit idee uit te voeren’, nee, ze zeggen: ‘Een tijdje terug vroeg de Kamer: mevrouw de minister (of: staatssecretaris), wilt u dit idee uitvoeren?’

Ik heb dit onlangs zo gehoord bij staatssecretaris Dijksma en minister Verburg. Het schept een beeld van een robuuste moeder die in een attractiepark een horde om ijsjes zeurende kinderen in toom weet te houden, en dat zal ook wel precies het effect zijn dat de dames beogen, maar mij doet dat geijdeltuit de tenen krommen.

Stagiaires?
Frans Lisman - Velp

In het Frans wordt het woord stagiaire, meervoud stagiaires, zowel voor mannen als voor vrouwen gebruikt. Wij hebben dit woord uit het Frans overgenomen, met als mannelijke vorm stagiair, en als vrouwelijke vorm stagiaire. Het meervoud wordt dan stagiairs, en, indien het uitsluitend om vrouwen gaat, stagiaires. Hoewel met stagiairs dus zowel mannen als vrouwen bedoeld worden, kan men er voor de duidelijkheid nog (m/v) achter zetten. Dezelfde behandeling krijgen andere zelfstandige naamwoorden op -air, zoals volontair, miljonair en intermediair.

Advocatenkantoren in Nederland lijken al jaren uitsluitend vrouwen te vragen. Onveranderlijk staat er in hun advertenties namelijk ‘stagiaire’ of ‘stagiaires’. Daar het zeker niet hun bedoeling is mannen uit te sluiten - nog afgezien van het wettelijk verbod om dat te doen - is het wonderlijk dat advocaten voortdurend op deze opzichtige wijze dit hiaat in hun kennis van de Nederlandse taal laten zien.

‘Genootschap, doe er wat aan!’

Nuba zijn
W.J. Sebök - Putten

‘Nuba zijn teleurgesteld’, zo stond op 9 januari boven een artikel in Trouw, over een stam in het Soedanese Nuba-gebergte. Dat klinkt raar. Moet het niet zijn ‘Nuba ís teleurgesteld’, denk je dan. Of ‘Nuba's zijn teleurgesteld’. Maar nee, de Nuba is, pardon, zijn een volksstam, en sinds enkele decennia krijgen volksstammen geen meervoudsvorm meer, vooral als ze ver bij ons vandaan wonen. Waar dat op gebaseerd is, is mij een raadsel, maar het schijnt te moeten en iedereen doet eraan mee. Ik niet. Voor mij is het meervoud van Nuba Nuba's, zoals het meervoud van Zulu Zulu's is. Je zegt toch ook niet ‘De Zulu zijn teleurgesteld’, of ‘De Bataaf zijn teleurgesteld’, of ‘De Fries zijn teleurgesteld’?

Mensen, doe toch niet mee aan die modieuze onzin!

Calamiteit
Bob Molenaar - Den Haag

Dat schietpartijen en uitslaande branden als ‘incidenten’ worden aangemerkt is allang geen incident meer. Maar de laatste tijd constateer ik een tegengestelde beweging. Onlangs werd tussen de stations Schiedam en Delft alle treinverkeer stilgelegd wegens een ‘calamiteit’. Achteraf bleek dat een passagier vermoedelijk een pistool bij zich had. En enige tijd daarna bevatte NOS Teletekst een bericht over het treinverkeer in België, dat eveneens onder de kop ‘calamiteit’ werd geplaatst: een staking van treinpersoneel. Vervelend, akkoord, maar een calamitéít?

[p. 151]

Een nieuwe watersnoodramp zou tegenwoordig ongetwijfeld als een ‘watersnoodincident’ worden aangemerkt. Bij calamiteiten dient eerder te worden gedacht aan een koe op de rails.

Wittekool
Boudewijn Otten - Groningen

Het is misschien mosterd na de maaltijd, maar toch zit ik nog behoorlijk in mijn maag met het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Want sjongejonge, wat een heerlijk hapje schotelde het dictee ons dit jaar voor: geen ‘witte kool’, maar ‘wittekool’. Wat krijgen we volgendjaar voor de kiezen? Een cocktail van rozegarnalen of een russischei? Gevuldekalkoen of een biefstuk van wildzwijn? Hardespruit, groeneasperges of toch maar brusselslof? Pommesduchesse, franserattes of opperdoezerrondes? Drinken we rodewijn, wittecava of gewoon blondbier?

‘Kleinepeertjes’ in de supermarkt.
Foto: Onze Taal

Wittekool... het is bij de wildespinnen af. Witte kool smaakt kostelijk, witkool zou ik nog kunnen verteren, maar wittekool is niet te pruimen.

Homohuwelijk
Germen Vellinca

Het homohuwelijk... in het Engels heet het kort en bondig en ter zake ‘same sex marriage’. Geen woord over de aard der gevoelens die aanleiding hebben gegeven tot zo'n huwelijk. En terecht, want die kunnen van verschillende aard zijn. Daarom stel ik voor de term homohuwelijk te vervangen door uniseks huwelijk.

In mijn tijd
Astrid Sibbes - Gouda

Steeds vaker kom ik de uitdrukking in mijn tijd tegen als men ‘vroeger’ bedoelt. Zelfs in de rubriek ‘Taalergernissen’ was er een paar maanden geleden iemand die schreef: ‘In mijn tijd noemden ze dat (...).’ Het is toch nog steeds de tijd van deze schrijver? Of is het zijn tijd niet meer en ontvangt Onze Taal blijkbaar brieven uit het hiernamaals?