Onze Taal. Jaargang 73

[p. 250]

Inzicht
Raymond Noë

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Esperanto

De door Lejzer Zamenhof (1859-1917) ontwikkelde kunsttaal Esperanto werd in de eerste decennia van de vorige eeuw gezien als het ideale middel om communicatie tussen de volkeren mogelijk te maken. Immers, het Esperanto is een voor iedereen neutrale taal, die bovendien vrij makkelijk te leren is. Maar na het aanvankelijke succes ervan heeft het de verwachtingen nooit kunnen inlossen, en nam het aantal esperantisten af. Hoe dat allemaal heeft kunnen gebeuren, maakt Marc van Oostendorp, in 1997 de eerste Nederlandse hoogleraar Esperanto, duidelijk in zijn boek Een wereldtaal. Hij gaat uitvoerig in op leven en werk van Zamenhof, en op de personen en factoren die van het Esperanto aanvankelijk een succesverhaal maakten. Daarnaast staat hij stil bij de kunsttalen die naast (en voor) het Esperanto ontstonden, en beschrijft hij hoe het Esperanto er vandaag de dag voor staat. (Zie voor een lezersaanbieding van dit boek www.onzetaal.nl/aanbiedingen.)

Een wereldtaal. De geschiedenis van het Esperanto is een uitgave van Athenaeum - Polak & Van Gennep en kost €17,50 (gelijmd, 214 blz.). ISBN 90 253 3682 5

Overheidscommunicatie

In het voorwoord van Overheidscommunicatie in België stelt samensteller Daniël Coninckx dat politiek grotendeels communicatie is, en taal het belangrijkste werkinstrument van de overheid. Dat besef leeft in België nog niet zo lang, en de overheidscommunicatie laat er dan ook nog te wensen over. In zijn boek laat Coninckx 26 auteurs aan het woord. Ze beschrijven hoe de verschillende Belgische overheden communiceren, zowel onderling als met de burger, en hoe daar binnen een aantal takken van wetenschap (politicologie, taalkunde, rechten, communicatiekunde, bestuurskunde en economie) tegen aangekeken wordt. En ten slotte wordt ook de aanpak van de Nederlandse en Duitse overheid belicht.

Overheidscommunicatie in België. Een overzicht is een uitgave van Garant en kost €27,50 (ingenaaid, 259 blz.).
ISBN go 441 1634 7

Herkomst van sportwoorden

In het minipocketboekje Sportymologie beschrijft Jonah Kahn de oorsprong en historie van een aantal sporten, zoals schaken, voetbal, hockey, lacrosse, turnen, cricket en curling. In die stukjes gaat hij ook in op de herkomst van bekende sporttermen als marathon, schwalbe, ausputzer, hooligan, frisbee, birdie en vele andere.

Sportymologie is een uitgave van Het Spectrum en kost €5,95. (gelijmd, 82 blz.). ISBN 90 274 9382 0

Drents

Het zeventiende deel in de reeks ‘Taal in stad en land’ gaat over het Drents, een van de Nedersaksische dialecten die in Nederland gesproken worden. De auteurs, Henk Bloemhoff en Henk Nijkeuter, geven hierin in vlot leesbare hoofdstukken een kort overzicht van de historie van het Drents, en beschrijven de kenmerkende eigenschappen van de uitspraak, woordvorming en zinsbouw. Daarnaast gaan ze in op onderwerpen als de houding van de Drentenaren ten opzichte van hun taal, en op hun literatuur. Het boek wordt afgesloten met een lijst van Drentse woorden

Drents is een uitgave van Sdu Uitgevers en kost €12,50 (ingenaaid, 124 blz.).
ISBN 90 12 09018 0

Jongerentaal

Vet! van schrijver en taalkundige Wim Daniëls gaat over de jongerentaal van de laatste honderd jaar. Na een inleiding over de algemenere aspecten van de taal van jongeren volgen een groot aantal korte hoofdstukken over vooral woorden die in een bepaalde (vaak korte) periode populair waren. Samen geven ze een fragmentarisch overzicht van hoe jongerentaal zich ontwikkeld heeft. Aan bod komen onder meer studentenjargon (in verschillende stadia), de taal van schrijvers als Cissy van Marxveldt, C.K. van het Reve en J.D. Salinger, het ‘hippisch’, en de diverse ontwikkelingen die sinds de jaren tachtig over elkaar heen buitelen (sms- en msn-taal, Murks, straattaal en pop- en funsportjargon).

Vet! Jongerentaal nu en vroeger is een uitgave van Het Spectrum en kost €9,95 (gelijmd, 128 blz.). ISBN 90 274 9200 X

Werkwoorden

Het fonds van uitgeverij Intertaal is geheel gericht op het vreemdetalenonderwijs voor Nederlandstalige volwassenen en het onderwijs in het Nederlands voor anderstaligen. Onlangs is de uitgever een nieuwe reeks begonnen onder de titel ‘Werkwoorden in vorm’, waarin delen zijn verschenen over Nederlands voor anderstaligen, Engels, Frans, Duits, Italiaans, Spaans, Portugees en Russisch. De boeken geven informatie over de spelling, uitspraak en vervoeging van werkwoorden, maar de hoofdmoot ervan bestaat uit een overzicht van de volledige vervoeging van de belangrijkste sterke en zwakke werkwoorden. De deeltjes kosten €7,95 per stuk. Meer informatie: www.intertaal.nl; telefoon 036 - 547 16 40.

Apenstaartje

Eind vorige eeuw, toen e-mail nog relatief nieuw was, was er in de media geregeld aandacht voor de herkomst van het @-teken, het apenstaartje. In 2000 verscheen er

[p. 251]

ook een boek over, van Hans van Keken, waarin de herkomst, historie en allerlei hedendaagse wetenswaardigheden werden uitgeplozen. Een herziene, uitgebreide en opnieuw vormgegeven versie van dit boek is nu verschenen bij het Tilburgse museum voor communicatie Scryption, naar aanleiding van de tentoonstelling over het apenstaartje die daar tot 19 september te zien is.

Het apenstaartje is een uitgave van Uitgeverij Scryption en kost €11,- (ingenaaid, 60 blz.). Het is ook te bestellen bij het museum: e-mail [e-mail]; telefoon 013 - 580 08 21.
ISBN 90 75159 26 9

Schrijfhulp

De Communicatiewijzer van Ton de Vries is een zeer uitgebreide schrijfhulp. Het lijvige boek is sterk gericht op zakelijke teksten, en een fors deel ervan gaat dan ook over de inhoudelijke kenmerken, de stijl en de opmaak van allerhande kantoorteksten (brieven, e-mails, rapporten, persberichten, artikelen, enzovoort). Per tekstsoort - zo'n veertig in totaal - zijn de hoofdpunten in een controlelijstje opgenomen. De problemen die een schrijver bij het opstellen van zijn teksten kan tegenkomen, worden behandeld in de rest van het boek; hierin wordt zeer veel aandacht gegeven aan de spelling, en in wat mindere mate aan het formuleren (grammatica) en de opmaak.

Communicatiewijzer. Handboek voor schriftelijk taalgebruik is een uitgave van Het Spectrum en kost €34,50 (gebonden, 556 blz.). ISBN 90 274 9575 0

Prisma-woordenboeken

Uitgeverij Het Spectrum heeft zijn veel verkochte Prisma-pocketwoordenboeken een facelift gegeven. De omslagen zijn vernieuwd en er is veel aan gedaan om het gebruiksgemak te vergroten, onder meer door het toepassen van tweekleurenopmaak. Ook de inhoud is geactualiseerd. In alle woordenboeken zijn honderden nieuwe lemma's opgenomen, en in het woordenboek Nederlands zijn de klemtoonaanduiding en de uitspraakinformatie herzien. De reeks omvat tot nu toe de tweedelige vertaalwoordenboeken Spaans, Frans, Duits en Engels, en het eendelige woordenboek Nederlands. Alle delen zijn verkrijgbaar mét cd-rom (€9,50) of zonder (€8,50).

Etymologisch woordenboek

Onlangs verscheen de 23ste druk van het befaamde Etymologisch woordenboek van J. de Vries en F. de Tollenaere. Wederom zijn er trefwoorden toegevoegd, en een deel van de bestaande artikelen is herzien.

Etymologisch woordenboek. Onze woorden, hun oorsprong en ontwikkeling is een uitgave van Het Spectrum en kost €32,50 (gebonden, met stofomslag, 464 blz.).
ISBN 90 274 9199 2

Veeltalig Europa

Ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan (in 2003) van de studierichting Europese Studies van de Universiteit van Amsterdam verscheen onlangs een door (oud-)-studenten en -docenten geschreven bundel opstellen over ‘het veeltalige Europa’. De taalkundige diversiteit wordt in EU-verband vaak als een belemmering gezien, maar in deze bundel wordt juist benadrukt hoe bepalend die veeltaligheid is voor de Europese cultuur. De qua onderwerp en invalshoek zeer uiteenlopende bijdragen (over onder meer Coethes taalopvattingen, de oorsprong van het Hongaars en ‘Het Gemeenschapsrecht en de weg naar een Europese taal’) laten zich grofweg in drie groepen onderverdelen: ‘taalgeschiedenis’, ‘meertaligheid’, en een restgroep waarin ‘veeltaligheid beschouwd wordt vanuit het perspectief van de politiek, het recht en de literatuur’.

Het Babylonische Europa. Opstellen over veeltaligheid, onder redactie van A. van Heerikhuizen e.a., is een uitgave van Amsterdam University Press en Salomé en kost €22,50 (ingenaaid, 332 blz.).
ISBN 90 5356 661 9

Surinaamse slavennamen

Op 1 juli 1863 werd in Suriname de slavernij afgeschaft, bij welke gelegenheid alle vrijverklaarden een familienaam kregen en hun personalia werden vastgelegd. Die gegevens zijn nu ondergebracht in een databank, die op zijn beurt in boekvorm is uitgegeven onder de titel Familienaam & verwantschap van geëmancipeerde slaven in Suriname. De publicatie is vooral belangrijk voor demografisch en genealogisch onderzoek, maar is ook vanuit naamkundig oogpunt interessant. In de tweetalige inleiding (Nederlands en Engels) worden de geschiedenis van de databank en de totstandkoming van het boek uitvoerig toegelicht.

Familienaam & verwantschap van geëmancipeerde slaven in Suriname van prof. dr. H.E. Lamur is een uitgave van KIT Publishers en kost €175,- (gebonden, twee delen met twee losse kaarten in cassette, 1520 blz.). ISBN 90 6832 190 0

Nederlands in de grondwet?

Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) houdt eind oktober een conferentie over de nieuwe situatie waarin de Europese talen - en dan met name het Nederlands - zijn terechtgekomen nu de Europese Unie steeds groter wordt. Vraagt de dreiging van een steeds uniformer wordend Europa niet om de bescherming van de eigen identiteit van de Nederlandse taal en cultuur? En zo ja, wat moet daarvoor allemaal gebeuren? Wie daarover wil meediscussiëren is welkom op zaterdag 30 oktober in de Statenzaal van Het Hof in Dordrecht. Meer informatie bij het ANV: telefoon 070-324 55 14; e-mail [e-mail]; website www.algemeennederlandsverbond.org.