|
| |
| |
| |
Inzicht
Raymond Noë
‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.
| |
Katwijks
De bevolking van het vissersdorp Katwijk aan Zee vormt een relatief gesloten gemeenschap, en daardoor is het Katwijks tamelijk goed geconserveerd. Maar uiteraard ondergaat ook dit dialect invloeden van buitenaf. In zijn ook in een handelseditie verschenen proefschrift Dialect en dialectverandering in Katwijk aan Zee gaat Leendert de Vink na hoe groot die invloeden zijn, en welke aspecten (uitspraak, zinsbouw, woordenschat) van het Katwijks daardoor het meest veranderd zijn; daarnaast geeft hij een uitgebreide grammatica van het Katwijks. Hoewel de inhoud wetenschappelijk is, is het boek ook goed leesbaar voor niet-taalkundigen.
Dialect en dialectverandering in Katwijk aan Zee is een uitgave van Eburon en kost €29,90 (ingenaaid, 318 blz.). ISBN 90 5972 019 9
| |
Afrikaanse spellingwijzer
In 1917 verscheen de eerste editie van de Afrikaanse woordelys en spelreëls (AWS), de Afrikaanse tegenhanger van ons Groene Boekje. Het boek, een uitgave van de Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, is sindsdien met enige regelmaat herzien; de jongste (negende) editie is van 2002. De eerste tweehonderd bladzijden van de AWS beschrijven de spellingregels van het Afrikaans. Daarna volgt de ‘woordelys’ van circa 30.000 woorden, die voor het overgrote deel zijn opgenomen omdat ze een spellingprobleem kunnen opleveren. En ten slotte bevat de AWS ook nog uitgebreide lijsten met afkortingen, aardrijkskundige namen en taalkundige termen, plus een register.
Afrikaanse woordelys en spelreëls van Die Taalkommissie van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns is een uitgave van Pharos en kost in Nederland €27,95 (ingenaaid, 592 blz.). Het boek kan besteld worden bij importeur Egoli: telefoon 020 - 638 25 96; e-mail egoli@zuidafrikahuis.nl.
ISBN 1 86890 034 7
| |
Oefenen met het woordenboek
Vorig jaar verscheen het Van Dale pocketwoordenboek Nederlands als tweede taal. Voor de Nederlandslerende die zich hiermee vertrouwd wil maken, is er nu ook een oefenboekje verkrijgbaar. De oefeningen gaan in op het gebruik van het woordenboek, spelling, verbuigingen, syno- en antoniemen en uitspraak.
Oefenboek bij het Van Dale pocketwoordenboek Nederlands als tweede taal (NT2) van Ruud Stumpel is een uitgave van Van Dale Lexicografie en kost €5,95 (geniet, 35 blz.). ISBN 90 6648 075 0
| |
Schrijfhulp
In Voor de vorm gaat Paul Poley in zeer kort bestek in op de meest voorkomende problemen die men bij het schrijven van zakelijke teksten kan tegenkomen. In de drie hoofdstukken (over spelling, grammatica en stijl) komen onderwerpen aan bod als tussenletters en aaneenschrijven, tangconstructies en samentrekkingen, en naamwoordstijl en ‘imponeertaal’. Ieder hoofdstuk wordt afgesloten met een toets.
Voor de vorm is een uitgave van Reed Business Information en kost €19,90 (ingenaaid, 73 blz.). ISBN 90 5901 342 5
| |
Etymologie
De herkomst en geschiedenis van woorden wordt door veel mensen interessant gevonden, maar de factoren die de ontwikkeling van een woord beïnvloeden, zijn bij het grote publiek nauwelijks bekend. Om daar verandering in te brengen begon Nicoline van der Sijs in 2001 in Onze Taal haar rubriek ‘Etymologica’, waarin ze uit de doeken doet welke principes en wetmatigheden aan de ontwikkeling van woorden ten grondslag liggen. In Hondsdraf zijn een aantal van die artikelen gebundeld. Ze gaan voor het grootste deel over alle manieren waarop in het Nederlands woorden gevormd kunnen worden (samenstelling, klanknabootsing, verkorting, et cetera), maar ook onderwerpen als klankwetten, taalfamilies, leenwoorden en volksetymologie worden uitgelegd. Daarnaast wordt in het boek de etymologie van zo'n duizend Nederlandse woorden gegeven; die woorden zijn terug te vinden in een register.
Hondsdraf. Waar komen onze woorden vandaan? is een uitgave van Sdu Uitgevers en kost €12,50 (ingenaaid, 149 blz.).
ISBN 90 12 10087 9
| |
Aanspreekvormen
Onlangs liet iets meer dan de helft van de lezers van het webtijdschrift Taalschrift in een enquête weten dat men als lezer liever met u wordt aangesproken dan met je. Daaruit mag blijken dat het nog niet zo eenvoudig is om de juiste aanspreekvorm te kiezen. Toch zijn er wel regels of in ieder geval wetmatigheden te distilleren uit ons dagelijkse aanspreekgedrag, zoals Hanny Vermaas laat zien in haar boekje Mag ik u tutoyeren? Hierin bespreekt ze de aanspreekvormen zoals die in Nederland en België en in verschillende dialecten vandaag de dag gebruikt worden, en gaat ze na waardoor men zich laat leiden bij de keuze voor een bepaalde vorm. Ook geeft ze een overzicht van hoe de Nederlandse aanspreekvormen zich ontwikkeld hebben, vanaf de Middeleeuwen tot nu.
Mag ik u tutoyeren? Aanspreekvormen in Nederland is een uitgave van Het Taalfonds van L.J. Veen en kost €8,50 (gelijmd, 96 blz.). ISBN 90 204 0373 7
| |
Brabants
Het Woordenboek van de Brabantse dialecten is een thematisch, in afleveringen verschijnend woordenboek. Onlangs werd het deel ‘Feest en vermaak’ uit de sectie ‘Het gemeenschapsleven’ gepubliceerd. In het boek staan woorden die te maken hebben met ‘sport en spel’, ‘feesten en gebruiken’ en ‘kunst’. De circa driehonderd lemma's geven eerst een omschrijving en daarna de in Brabant voorkomende equivalenten. De teksten worden voor een groot deel aangevuld met dialectkaarten en foto's, en zijn ontsloten met een alfabetisch register.
Woordenboek van de Brabantse dialecten. Deel III, sectie 3, aflevering 2. Feest en vermaak van lic. G. Coupé is een uitgave van Van Gorcum en kost €58,- (ingenaaid, met stofomslag, 436 blz.).
ISBN 90 232 4013 8
| |
Overijssels
Het vijfde deel uit de ‘grammaticareeks’ van de IJsselacademie beschrijft de dialecten van de plaatsen Kallenkote, Steenwijk en Steenwijkerwold. Deze dialecten onderscheiden zich vooral van de standaardtaal door het veel grotere aantal klinkers en tweeklanken, en door hun vervoeging van sterke
| |
| |
werkwoorden. In het boek wordt per dialect de uitspraak behandeld, plus de kenmerkende vormverschijnselen van de belangrijkste woordsoorten.
De dialecten van Kallenkote, Steenwijk en Steenwijkerwold. Klank- en vormleer van J.J. Spa is een uitgave van de IJsselacademie en kost €16,- (ingenaaid, 148 blz.).
ISBN 90 6697 115 0
| |
Idioomoefeningen
In 2000 verscheen de eerste editie van Emancipatie via de woordenschat van het Amsterdamse gemeenteraadslid Nazier Makdoembaks. Van dit boek is nu een (zeer) uitgebreide en herziene tweede editie verschenen. Het bevat idioomoefeningen waarmee de lezer zijn woordenschat van het Nederlands kan vergroten - en die in de eerste plaats gericht zijn op hen die het Nederlands niet als moedertaal hebben.
Emancipatie via de woordenschat. Nederland wordt van ons allemaal is een uitgave van www.mijneigenboek.nl en kost €25,- plus €2,72 porto (gelijmd, 363 blz.). Het kan besteld worden bij de uitgever. Website www.mijneigenboek.nl; telefoon 050 - 365 72 72.
ISBN 90 5974 038 6
| |
Correspondentie De Vries en Van Dale
Vorig jaar verscheen Een leven in woorden, de biografie van schoolmeester en woordenboekmaker J.H. van Dale, van de hand van Lo van Driel. Bij zijn naspeuringen voor dit boek kreeg Van Driel een bundeltje brieven in handen uit de correspondentie die Van Dale voerde met Matthias de Vries, de grondlegger van het Middelnederlandsch woordenboek en het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Hij heeft de acht brieven van commentaar voorzien en ze gepubliceerd in ‘Ik ben voor hoera! om de uitspraak.’ In de uitgebreide inleiding van dit boek worden de twee briefschrijvers en hun werk nader belicht en zijn ook korte beschrijvingen opgenomen van andere lexicologische kopstukken uit de negentiende eeuw.
‘Ik ben voor hoera! om de uitspraak.’ De lexicografische correspondentie tussen Matthias de Vries en J.H. van Dale is een uitgave van de Stichting Neerlandistiek VU Amsterdam en kost €18,95 excl. porto (gelijmd, 136 blz.). Bestellingen: Stichting Neerlandistiek, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam. ISBN 90 72365 78 X
| |
Biologiebloopers
Liesbeth Lammerée was 35 jaar lang leraar biologie, en nam in die periode haar leerlingen heel wat proefwerken af. Op haar vragen kreeg ze soms nogal vreemde antwoorden, en de leukste daarvan heeft ze samengebracht in een in eigen beheer uitgegeven boekje. Enkele hoogtepunten: ‘Je hebt drie soorten bloedvaten: aders, slagaders en haarnetjes’, ‘Iemand die bloederziekte heeft bloedt na ieder wondje dood’ en ‘Vrouwen hebben de gewoonte het grootste deel van hun leven ongesteld te zijn.’
Vruchtwater is een soort airbag voor de baby... Bloopers in biologie-repetities is een uitgave van Uitgeverij Eigen Beheer en kost €10,- inclusief porto (gelijmd, 48 blz.). Bestellingen: maak €10,- over op gironummer 4847443 t.n.v. E. Lammerée te Hilversum. Informatie: lammeree@uwnet.nl. ISBN 90 7383812 6
| |
Italiaansekeukenlexicon
Il menù van Joost Overhoff is een alfabetisch lexicon van Italiaanse culinaire termen (gerechten, wijnen, ingrediënten, bereidingswijzen, et cetera) waarmee de lezer Italiaanse menukaarten en kookboeken moet kunnen begrijpen. De lemma's geven informatie over de betekenis en de uitspraak van de termen, en eventueel over de streek van herkomst, de etymologie en synoniemen. Een enkele keer worden ze aangevuld met leuke wetenswaardigheden of een tip. Het boek bevat ook een lijstje dat ten behoeve van restaurantbezoek de Italiaanse vertaling geeft voor een aantal essentiële Nederlandse termen (ober, duur, niet lekker, enzovoort).
Il menù. Woordenboek voor de Italiaanse keuken is een uitgave van Podium en kost €10,- (gelijmd, 207 blz.).
ISBN 90 5759 355 6
|
|
Auteursrechtelijk beschermd