Onze Taal. Jaargang 72

[p. 102]

Inzicht

Raymond Noë

InZicht licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Sallands, Twents en Achterhoeks

De serie ‘Taal in stad en land’, die per deel een Nederlands (stads)dialect beschrijft, is nu uitgebreid met een boek over het Sallands, Twents en Achterhoeks. De auteur, Jan Nijen Twilhaar, heeft ervoor gekozen om het dialect van het Sallandse dorp Hellendoorn wat uitgebreider te behandelen, en de verschijnselen die zich daarin voordoen als vertrekpunt te nemen voor een wat algemenere beschrijving van de drie ‘grote’ dialecten. Het boek gaat in op uitspraakkenmerken en spelling, woordvorming en zinsbouw. Daarnaast komen ook onderwerpen als de status van het dialect, taalpolitiek, taalverandering en ‘taalplezier’ aan de orde, en zijn er fragmenten uit het werk van streektaalschrijvers opgenomen.

Sallands, Twents en Achterhoeks is een uitgave van Sdu Uitgevers en kost €12,50 (ingenaaid, 144 blz.). ISBN 90 12 09020 2

Spelhulp

Spellingbijdehandje behandelt in kort bestek de belangrijkste spellingregels en de meest voorkomende struikelblokken (tussen-n-regels, ‘los, streepje of aan elkaar?’, ‘d'tjes en t'tjes’). Daarnaast bevat het boekje een inleiding over de geschiedenis van onze spelling, en een ‘klein dictee der Nederlandse taal’.

Spellingbijdehandje van Heidi Aalbrecht is een uitgave van Reed Business Information en kost €15,90 (ingenaaid, g3 blz.). ISBN 90 5901 176 7

Nieuwe woorden van 2002

Ewoud Sanders beschrijft in de vierde aflevering van De taal van het jaar ruim 250 nieuwe woorden en uitdrukkingen van het jaar 2002, die hij aantrof in kranten en tijdschriften en op internet. Het boek geeft in elk lemma achtergrondinformatie over (het ontstaan van) het woord, en soms een of twee voorbeeldcitaten. In zijn voorwoord trekt Sanders ook een aantal conclusies. Zo blijkt een groot deel van de nieuwewoordenoogst afkomstig uit politieke kringen, en zijn er vorig jaar veel meer nieuwe uitdrukkingen (het is (ook) maar een mening; maar nu even niet) ontstaan dan in de jaren ervoor. Het meest voorkomende nieuwe woord was overigens LPF, gevolgd door raadsgriffier en demoniseren.

De taal van het jaar. De nieuwe woorden en uitdrukkingen van 2002 is een uitgave van Prometheus en kost €10,- (gelijmd, 95 blz.). ISBN 90 446 0229 2

Verzonnen plaatsnamen

In Van Nergenshuizen tot Absurdistan beschrijft Ewoud Sanders een ‘imaginaire topografie’ van Nederland, zoals die af te leiden is uit de fictieve plaatsnamen die in de afgelopen vijfhonderd jaar in Nederlandse uitdrukkingen, dooddoeners en standaard-antwoorden zijn gebruikt (zoals Juinen, Huftershoek, Afgelegerije, Scheetjeboe en Balkonië). Het boek gaat in op het gebruik en de functie van zulke plaatsnamen, en geeft bij elk van de negenhonderd lemma's uitgebreide achtergrondinformatie. Sommige stukken uit het boek verschenen al eerder in Onze Taal en NRC Handelsblad.

Van Nergenshuizen tot Absurdistan is een uitgave van Prometheus en kost €14,95 (gelijmd, 240 blz.). ISBN 90 446 0195 4

Hedendaags Nederlands

Het Groot woordenboek hedendaags Nederlands van Van Dale wil ‘het taalgebruik van dit moment zo getrouw mogelijk weergeven’. De onlangs verschenen derde druk is daarom uitgebreid met 3899 trefwoorden, en veel van de opgenomen beschrijvingen zijn herzien. Bovendien bevatten de lemma's nu ook betekenisverwante woorden (synoniemen, antoniemen, enzovoort) en spreekwoorden. Daarnaast heeft het boek een nieuwe typografie gekregen, met als opvallendste kenmerken de blauwgedrukte ‘gidswoorden’ (hoofdbetekenissen en verwijzingen) en de door de tekst verspreide kaderteksten. Dat kunnen ‘taalkaders’ zijn, met daarin de uitleg van een grammaticale term, of ‘encyclopedische kaders’, die specifieke onderwerpen behandelen, zoals het jodendom of schaakstukken.

Groot woordenboek hedendaags Nederlands van Piet van Sterkenburg e.a. is een uitgave van Van Dale Lexicografie en kost €80,- (gebonden, met stofomslag, 1740 blz.). ISBN 90 6648 144 7

Engels voor Nederlanders

Eindelijk Engels is geschreven voor Nederlanders die het Engels redelijk beheersen maar niet bekend zijn met de finesses van deze taal, die moeilijker is dan wel gedacht wordt. Het boek bevat informatie over onder meer woordgebruik, zinsbouw, idioom en stijl. De ordening is alfabetisch, en de inhoud is ontsloten met een trefwoordenregister.

Eindelijk Engels. Een praktische handleiding voor het verbeteren van uw Engels van Kevin Cook en Daniel Gibb is een uitgave van Kemper Conseil en kost€24,90 (ingenaaid, 265 blz.). ISBN 90 76542 43 0

Vertaalwoordenboek Duits

Eind vorig jaar is de derde druk verschenen van Van Dales grote vertaalwoordenboeken Nederlands-Duits en Duits-Nederlands. Er zijn 5700 nieuwe trefwoorden toegevoegd, en veel vertalingen en omschrijvingen van de overige (circa 100.000) trefwoorden zijn herzien. Daarnaast zijn de spreekwoorden, die eerst in een aparte lijst waren opgenomen, nu in de lemma's ondergebracht, en wordt er meer aandacht geschonken aan Zwitsers en Oostenrijks Duits, en aan Belgisch Nederlands. Beide boeken bevatten een grammaticaal compendium en een overzicht van de nieuwe Duitse spellingregels. De twee delen zijn ook op (één) cd-rom verkrijgbaar (zie de aanbieding op blz. 97 van dit nummer).

Van Dale groot woordenboek Nederlands-Duits en Van Dale groot woordenboek Duits-Nederlands van H.L. Cox e.a. zijn uitgaven van Van Dale Lexicografie en kosten €80,- per stuk; setprijs €146,- (gebonden, met stofomslag, 1649 resp. 1637 blz.). ISBN 90 6648146 3/90 6648142 0

Vlaamse identiteit

Hoe zien Vlamingen zichzelf, en welk beeld hebben Fransen, Duitsers, Russen, Spanjaarden, Britten en Amerikanen van hen? Het boek Vlaamse identiteit geeft antwoord op deze vragen in dertien artikelen. In de meeste hiervan ligt de nadruk op de cultuur van Vlaanderen, maar omdat juist de eigen taal zo belangrijk is voor de Vlaamse identiteit komt ook (de positie van) het Vlaams aan de orde.

Vlaamse identiteit: mythe én werkelijkheid van Paul Gillaerts e.a. is een uitgave van Acco en kost €21,95 (ingenaaid, 157 blz.). ISBN 90 334 5169 7

[p. 103]

Vertaalterminologie

In Terminologie van de vertaling zijn tweehonderd termen opgenomen die te maken hebben met vertalen en vertalingen, zoals semantische fout, interpretatie en tussenvertaling. De omschrijvingen in de lemma's moeten het mogelijk maken om op een eenduidige en begrijpelijke manier over de vertaalpraktijk te spreken en te schrijven; vertaalwetenschappelijk jargon is daarom vermeden. Behalve een omschrijving bevatten de lemma's vaak een toelichting, voorbeeldzinnen en verwijzingen, plus Duitse, Franse, Engelse en Spaanse equivalenten van de desbetreffende term.

Terminologie van de vertaling van Jean Delisle e.a. werd vertaald en bewerkt door Henri Bloemen en Winibert Segers. Het boek is een uitgave van Vantilt en kost €17,50 (gebonden, 214 blz.). ISBN 90 75697 85 6

Schrijven voor krant en weekblad

Iournalistiek schrijven is bedoeld voor studenten en afgestudeerden die populair-wetenschappelijke teksten willen leren schrijven (zie ‘InZicht’ van mei 1999). Onlangs verscheen een tweede, herziene druk van dit boek. De hoofdstukken over nieuwe media zijn eruit verdwenen, en het bijbehorende oefenmateriaal is nu op internet raadpleegbaar.

Journalistiek schrijven voor krant en weekblad van Henk Donkers en Jaap Willems is een uitgave van Coutinho en kost €43,- (ingenaaid, 502 blz.). ISBN 90 6283 336 5

Kiliaanlezing

De Kiliaanstichting ter bevordering van het etymologisch onderzoek in België en Nederland houdt op woensdag 16 april de jaarlijkse Kiliaanlezing. Spreker is Ton van der Wouden, en het onderwerp is ‘Een partikelwoordenboek voor het Nederlands’ (partikels zijn woorden als wel, eens en toch, die gebruikt worden om een zin een bepaalde nuance te geven; Van der Wouden werkt aan een woordenboek annex grammatica van de partikels van het Nederlands). De lezing is gratis toegankelijk, vindt plaats in het P.C. Hoofthuis (Spuistraat 134, Amsterdam) en begint om 15.30 uur.