Onze Taal. Jaargang 62

[p. 56]

InZicht

Nico Groen & Erik Viskil

InZicht wil u inlichten over nieuwe boeken, over congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten!

● Chronogrammen

Een chronogram of jaarschrift is een spreuk die niet alleen een historisch feit of een bepaalde gedachte uitdrukt, maar ook het jaartal verbergt waarin dat feit plaatsvond of waarin die gedachte werd geuit. Honderden van deze spreuken zijn door Bernard Grothues bijeengebracht, vertaald en verklaard in reMbranDt Is VersChenen. Deze titel is zelf een chronogram, waarvan de raadselachtige betekenis in het boek wordt onthuld. Grothues zet in het boek tevens uiteen hoe vanaf de late middeleeuwen het vervaardigen van chronogrammen in vele genres werd beoefend en tot welke opzienbarende geschiedkundige ontdekkingen jaarschriften hebben geleid.

reMbranDt Is VersChenen. Een nieuwe verzameling chronogrammen, incarnacioenen en jaarschriften is verschenen bij Uitgeversmaatschappij Kok te Kampen en kost f 34,50.
ISBN 90 242 6622 X

● Peptalk

In 1989 verscheen bij Uitgeverij Thomas Rap Peptalk & Pumps van Rik Smits en Liesbeth Koenen. Zo'n 3000 Engelse woorden en uitdrukkingen die in het Nederlands worden gebruikt, werden erin samengebracht en van een (Nederlandse) betekenis voorzien. In het decembernummer van Onze Taal van 1989 werd het boek uitgebreid besproken. Recentelijk verscheen een tweede, geheel herziene druk van Peptalk, zoals het boek nu heet, die met zo'n 600 verklaarde woorden is uitgebreid. Behalve van titel, veranderde het boek ook van uitgever.

Peptalk. De Engelse woordenschat van het Nederlands is verschenen bij Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar en kost f 34,90.
ISBN 90 388 4346 1

● Eigenaardigheden van de taal

Zegt u nu zelf is na De Dikke van Dale is mijn beste vriend en De taal is het voertuig van de geest het derde boekje waarin Driek van Wissen een aantal van zijn talige bijdragen aan het TROS-programma Binnenlandse Zaken gebundeld heeft. Centraal staan de eigenaardigheid van de Nederlandse taal en de soms vreemde manier waarop wij van die taal gebruik maken. Van Wissen gaat in op woorden die niet bestaan maar die gezien de logica van de taal wel zouden moeten bestaan, hij laat zien hoe spreekwoorden, gezegden en vaste uitdrukkingen door elkaar kunnen worden gehaald, en hij geeft aan hoe figuurlijke taal ook letterlijk kan worden gebruikt.

Zegt u nu zelf wordt uitgegeven door Boekwerk en kost f 14,90.
ISBN 90 5402 0466

● Spreekwoorden

Bij Van Dale Lexicografie verscheen, onder redactie van H.L. Cox, een herziene uitgave van het Spreekwoordenboek in vier talen: het Spreekwoordenboek in zes talen. Hierin zijn meer dan 2300 Nederlandse en Vlaamse spreekwoorden opgenomen met een korte uitleg en met hun Franse, Duitse, Engelse, Spaanse en Latijnse equivalenten. De spreekwoorden zijn thematisch geordend en kunnen worden opgezocht via de uitvoerige registers. Geen van de spreekwoorden is letterlijk vertaald; vertalingen zijn alleen opgenomen als er in de andere talen ook spreekwoordige equivalenten bestaan. Daarom wordt er van het spreekwoord ‘Bij elkaar deugen ze niet en van elkaar meugen ze niet’ alleen een Engelstalig ‘equivalent’ gegeven: ‘Old pottage is sooner heated than new made’.

Het Spreekwoordenboek in zes talen: Nederlands, Frans, Duits, Engels, Spaans, Latijn kost f 80,-.
ISBN 90 6648 311 3

● Politieke retorica

In Het theater van de politiek neemt Willem Witteveen, hoogleraar in de Rechtswetenschap te Tilburg, het politieke taalgebruik onder de loep. Hij laat zien dat in het politieke debat de regels van de klassieke retorica van kracht zijn en schetst een beeld van de politiek als een klassieke tragedie. De auteur beperkt zich niet tot theoretische bespiegelingen, maar laat aan de hand van de verwikkelingen rond de paspoortaffaire zien wat hij met zijn vergelijking bedoelt. Daarbij richt hij zijn aandacht niet alleen op politici, maar ook op journalisten en zelfs op de burgers, die door de moderne nieuwsvoorziening de hele tragedie kunnen aanschouwen.

Het theater van de politiek. Publieke retorica en de paspoortaffaire wordt uitgegeven door Amber en kost f 29,90.
ISBN 90 5093 204 5

● Wetenschap en techniek

In Communicatie over wetenschap en techniek wordt uiteengezet wat er zou moeten worden gedaan om de communicatie over wetenschap en techniek optimaal te laten verlopen. Het boek bestaat uit drie flinke delen en bevat niet minder dan 19 hoofdstukken. In het eerste deel wordt ingegaan op de theoretische aspecten van wetenschapscommunicatie. Daarna wordt de praktijk van externe wetenschapscommunicatie belicht en ten slotte wordt een beeld gegeven van onderzoek op dit gebied. Onderwerpen die in het boek aan de orde komen, zijn: voorlichting over de risico's van nieuwe technologie, het verbeteren van computerhandleidingen, en het gebruik van vakwoorden in technisch-wetenschappelijke communicatie. Het boek staat onder redactie van A. Heuvelman en J.L.C. van der Staak en bevat bijdragen van onder anderen Marcel van der Broecke, Rien Elling, Igno Pröpper, Peter Jan Schellens en Egbert Woudstra.

Communicatie over wetenschap en techniek wordt uitgegeven door Bohn Stafleu Van Loghum en kost f 55,-.
ISBN 90 313 1204 5

● Ha, dictee

Een groot aantal zinnen in het boek Ha, Dictee van Inez van Eijk is fout en haast onbegrijpelijk. En dat is ook precies de bedoeling. De zinnen vormen te zamen gekke, bizarre verhaaltjes vol valkuilen, instinkers en bedrieglijkheden van het Nederlands, die spellingmasochisten en taalpuristen doen watertanden. Wie de juiste spelling en interpunctie hanteert, kan van de dictees stukjes begrijpelijk en ‘helder’ Nederlands maken. Achterin het boek staan de dictees in hun juiste vorm afgedrukt, zodat de gebruiker zelf zijn kennis van het Nederlands kan toetsen.

Ha, Dictee. Een spelletje spelling is verschenen bij Uitgeverij Balans en kost f 9,90.
ISBN 90 5018 181 3

[p. 58]

● Taalverzorging

Handboeken voor taalgebruik zijn er in alle soorten en maten. Van heel kleine, die alleen antwoord geven op eenvoudige, vaak voorkomende vragen, tot grote, die ook minder gangbare kwesties behandelen en ingaan op meer ingewikkelde, specialistische onderwerpen. Het Handboek Verzorgd Nederlands van M. Klein en M. Visscher wil een gigant van een handboek zijn: het wordt gepresenteerd als ‘het nieuwe standaardwerk voor een correct gebruik van de Nederlandse taal’ en als spellinggids, stijlwijzer en grammaticaboek in een. Het handboek is opgezet als een vraagbaak: alles wat bij het schrijven tot twijfel leidt, kan met behulp van de inhoudsopgave, de woordenlijst, het register en doorverwijzingen in de tekst worden opgezocht. Het boek is bedoeld voor iedereen die het belang inziet van foutloos en aantrekkelijk taalgebruik.

Handboek Verzorgd Nederlands wordt uitgegeven door Martinus Nijhoff Uitgevers en kost f 89,50.
ISBN 90 01 47185 4

● Geografie

In de reeks Prisma Opzoekboeken, waarin per deel de terminologie van een vakgebied wordt behandeld, verscheen in januari een deeltje over geografie. De Prisma van de geografie bevat meer dan 2000 begrippen uit de fysische en de bevolkingsgeografie, evenals termen op het gebied van het milieu, de meteorologie, de ruimtelijke ordening en de Derde-Wereldproblematiek. Het naslagwerkje is bedoeld voor middelbare scholieren, eerstejaars geografiestudenten en algemeen geïnteresseerden. De auteur, drs. H.J.P. Struijlaart, is geograaf en heeft een aantal publikaties over geografie op zijn naam staan die bestemd zijn voor het onderwijs.

De Prisma van de geografie is verschenen bij Uitgeverij Het Spectrum en kost f 14,90.
ISBN 90 274 2717 8

● Taalwetenschap

In Inleiding Algemene Taalwetenschap staat niet alleen de taal centraal, maar ook het taalgebruik, de taalgebruiker en de taalgemeenschap. Het boek, dat is geschreven door medewerkers van de Vakgroep Algemene Taalwetenschap van de Universiteit van Amsterdam, bevat dan ook niet alleen gedeelten over grammatica, semantiek en fonologie, maar ook over de belangrijkste aspecten van de psycho-, socio- en patholingustiek. Het bevat bovendien hoofdstukken over gebarentaal en over taal en computers. De voornaamste doelgroep bestaat uit beginnende letterenstudenten.

Inleiding Algemene Taalwetenschap is verschenen bij ICG Publications te Dordrecht en kost f 42,-.
ISBN 90 6765 516 3

● Nederlands van nu

Nummer 6 1992 van het tijdschrift van onze Vlaamse zustervereniging is een dik themanummer over de positie van Vlaanderen in het Nederlandse taalgebied. Het bevat tevens een los register van dertig bladzijden over de jaargangen 1988-1992.

Binnen het thema zijn zes artikelen afgedrukt die elk een facet belichten van de discussie over een standaardtaal in Vlaanderen. Johan Taeldeman beziet de rijksgrens tussen Nederland en Vlaanderen als dialectgrens. Cor Hoppenbrouwers presenteert een onderzoek naar de meningen van Nederlanders over het Nederlands van Vlamingen, en Johan de Caluwe doet hetzelfde voor Vlaamse meningen over de taal van het Noorden. Een Waalse kijk op beide taalvarianten vult het geheel aan in een artikel van S. Theissen. Het themanummer sluit af met een beschouwing van Kris de Poel over de taalnorm in Vlaanderen, en van Jef Vromans over de visies die bestaan over de Vlaamse standaardtaal.

Een abonnement op Nederlands van Nu kost Bfr. 550/f 30,- en is te verkrijgen bij de Vereniging Algemeen Nederlands, Koningsstraat 192 bus 19, B 1000 Brussel. Betaling vanuit Nederland via girorekening 3992897 t.n.v. VAN, Brussel.