Onze Taal. Jaargang 57

[p. 123]

Kies exact Nederlands
F. Jansen

Het thema van de aanstaande themadag is het onderwijs in de Nederlandse taal. Dat schoolvak lijkt het minst bedreigd van alle. Geen commissie die het vak wil afschaffen of vierendelen. Toch loert er gevaar. De kaasschaven schijnen al gewet te worden voor een sluipende vermindering van de aandacht voor het vak op verscheidene schooltypen. Dat is ongewenst. Nu al krijgen leerlingen in ons land minder taalles dan vergelijkbare leerlingen in de landen om ons heen. Dat is op zichzelf al een reden om meer aandacht aan het Nederlands te schenken. Maar al zou er in de toekomst niets van het taalonderwijs afgaan, dan is dat toch een achteruitgang. Het vak Nederlands hangt immers niet in een schools vacuüm. De eisen aan de vaardigheid in de moedertaal veranderen al naar gelang de maatschappij verandert. Veel van die maatschappelijke veranderingen brengen met zich mee dat er hogere eisen aan onze taalvaardigheid gesteld worden. Ik noem hier als voorbeeld alleen het feit dat veel allochtonen, ook de jongeren, het Nederlands gebrekkig beheersen. Daardoor moeten er hogere eisen gesteld worden aan de brieven en andere teksten die (ook) aan hen gericht zijn.

Daar komt bij dat het wetenschappelijk onderzoek naar taalprodukten, -vaardigheden en -onderwijs aanzienlijke vorderingen heeft gemaakt. Daardoor is bijvoorbeeld veel bekend geworden over de eisen waaraan bevattelijke rapporten moeten voldoen. Ook weten we meer over de schrijfprocedures van efficiënte schrijvers. Helaas heeft het onderwijs de vruchten van dat onderzoek nog niet geplukt. Uit onderzoek van methoden en lessen blijkt dat de taalles nog steeds gewijd is aan woordkeus en spelling. Deze aspecten beheersen onze leerlingen dan ook beter dan u wellicht denkt. Jammer genoeg zijn dat nou net onderdelen die minder belangrijk zijn voor doeltreffend communiceren.

De Nederlander gevraagd

Deskundigen zijn overtuigd van het nut van grondig taalonderwijs. Vinden de ‘gewone Nederlanders’ het vak eveneens de moeite waard? De Vereniging van leraren in Levende Talen wilde wel eens het antwoord op deze interessante vraag weten en gaf het bureau Lagendijk opdracht tot een representatieve enquête.^* De resultaten daarvan staan in Levende Talen 430, 1988, blz. 250-253. De leraren kunnen opgelucht ademhalen. Het vak Nederlands wordt door 32% van de bevolking als het belangrijkste vak gezien. Wiskunde en informatica volgen op grote afstand (18%). Driekwart van de ondervraagden is tevreden over het onderwijs in het Nederlands dat ze genoten. Zij die het vak grondiger kregen, zijn tevredener dan degenen die het maar kort kregen. Gelukkig is het niet omgekeerd. Belangwekkend is verder nog tabel 12 van het oorspronkelijke rapport, waarin we onder meer kunnen vinden waarom het resterende kwart van de ondervraagden ontevreden is: zij hebben veel moeite met brieven schrijven, spellen en formulieren lezen.

* Ik dank dr. H. Hulshof voor het ter beschikking stellen van het rapport Nederlanders en talen van bureau Lagendijk.

Uitbreiding bepleit

Vindt men de aandacht voor Nederlandse taal voldoende? Slechts 1% meent dat er te veel aandacht voor onze taal is. Daar staat meer dan 40% van de bevolking tegenover die de aandacht onvoldoende vindt. Dat geldt vooral voor de hoger opgeleide groepen: 63% van de universitair geschoolden zou liever wat meer Nederlandse lessen op de scholen zien.

De Nederlander meent het goed met zijn standaardtaal. Het bedrijfsleven ook. In een brief aan de regering (van 4 maart jl.) pleit de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel voor grotere aandacht in het onderwijs voor de moderne vreemde talen. Die aandacht mag volgens de Maatschappij beslist niet ten koste gaan van het Nederlands. Zij vraagt zelfs in het voorbijgaan aan de regering om de mogelijkheid tot uitbreiding van dat vak te onderzoeken. Kortom, de neuzen wijzen allemaal dezelfde kant op: gedegen onderwijs in het Nederlands is onontbeerlijk. Reden genoeg om eens uw licht op te steken op de themadag.