gen natuurlijk volkomen veranderen. Tot voor kort vond ik het aardigste voorbeeld hiervan een verandering op een affiche voor een feest. De aankondiging van het feest eindigde met de woorden: u komt toch niet alleen? Een onverlaat had hier alleen in allen veranderd. □ In bovenstaand geval werd een letter weggelaten. Nu het omgekeerde. Op de tramhaltes in Amsterdam staat sinds enige tijd te lezen: God hoort u / vloek niet. De volgende lettertoevoeging is geniaal, zij het blasfemisch, in haar soberheid: God hoort uw / vloek niet. Hoe moet de bond tegen het vloeken zijn ontstemming hierover uiten? □ Hierboven hadden we met veranderingen in het schriftbeeld te maken. Soms kunnen ook minieme wijzigingen in het accentpatroon voor een volslagen betekenisverandering zorgen. Het sprekendste voorbeeld hiervan lijkt mij: het duurt even. Je kunt de klemtoon op het werkwoord leggen (het dúúrt even), en dan betekent de zin: het duurt nog lang. Maar je kunt ook zeggen: het duurt éven, en dat wil zeggen dat het juist
niet zo lang duurt. □ Zou u, als u juist de trein gemist had, uw commentaar hierop leveren met de woorden ik had pech? Waarschijnlijk niet. U zou zeggen: ik heb pech gehad (of eenvoudig pech gehad). In de ondertiteling van films vind je echter zeer overvloedig onjuist gebruik van de onvoltooid verleden tijd. Zo ook: was
je ooit in Rome in plaats van ben je ooit in Rome geweest. Men zegt dat dit iets met zuinigheid te maken heeft. Maar dan toch wel een exclusief Nederlandse zuinigheid met letters. Bij een Amerikaanse film, zowel in het Nederlands als in het Frans ondertiteld, heb ik het volgende geobserveerd: I've been a fool werd in het Nederlands vertaald met ik was gek, in het Frans met j'ai été fou. Als de Franse ondertitelaars ons misplaatst gevoel voor economie deelden, zouden ze korter hebben kunnen schrijven: je fus fou. □ Prof. Walter uit Groningen meldt de volgende zin ergens aangetroffen te hebben: ‘indien mylaxeem overgevoeligheid voorkomt, kan dat grote consequenties hebben voor de farmaceutische industrie’. Bedoeld werd: ‘indien mylaxeemovergevoeligheid voorkomt,...’. Ziet u, dat de tweede zin een volstrekt andere inhoud heeft dan de eerste? (Aanwijzing: experimenteer wat met het accent op ‘voorkomt’). □ In een folder aangetroffen: ‘Wijnnachtstol’. Met dank aan G.L. de Boer uit Laren. □ Een krantenbericht: ‘Zonderwerkgroep organiseert 16 november een excursie’. Goedzo. Als er niet meer van dit soort woorden vervaardigd werden zouden wij taalkundigen binnen de kortste keren zonder werk zitten. □ De heer Gras uit Nieuwendam heeft ook wat met voorkomens van het woord voorkomen gestoeid. Het kan voorkomen, schrijft hij, dat men met zo'n voorkomen niet kan voorkomen dat men moet voorkomen. □ Nu we toch records aan het breken zijn, wil ik u met de volgende volzin confronteren. De de de de laatste maanden zeer behulpzame medewerker dankbare collega's hatende afdelingschef heeft het het het het personeel verschuldigde salaris stelende mannetje toekomende verwijt ingeslikt. □ Men maakt er mij op attent dat in vroeger
tijden, toen de discussie omtrent vanaf respectievelijk van... af nog centraal stond, de zin Zeus dondert vanaf de Olympus gehanteerd werd om Charivarius' ongelijk te bewijzen. Je kunt namelijk niet zeggen Zeus dondert van de Olympus af. ‘Men’ zijn in dit geval mej. Melchers uit Haarlem en mej. E. de Waij uit Den Haag. Curieus genoeg is mij dit voorbeeld in een enigszins andere vorm bekend: ‘Hera,’ dondert Zeus vanaf de Olympus. Het spijt mij, zo heeft men het aan mij doorgegeven. □ Het is mij de afgelopen weken al enkele malen opgevallen dat de conjunctief moge ook in het meervoud optreedt. Moge onze jongens een voorspoedige reis beleven. Zoiets dus. Ik vraag me af, is dit al een hele tijd aan de gang, en zo ja, waarom merk ik dat nu pas? Mogen ik hier spoedig opheldering over krijgen. Hoe dan ook, leve de veranderingen. □ In Turnhout het volgende opschrift genoteerd: ‘Voor diefstal en zoekraken van kleding staat de directie niet in’. Een prachtige zin, nietwaar? En welk een edele onmacht spreekt hieruit! □ Het vorige vierkantje was natuurlijk een Belgenmop. Maar weet wel, dat een van elke drie Nederlanders ook na uitleg de clou niet begrijpt.
P.C.U.d.B.
Auteursrechtelijk beschermd