De Nieuwe Taalgids. Jaargang 43

[p. 350]

Uit de tijdschriften.
(September - October).

De Gids. Aug. - Sept. Deze dubbele aflevering is geheel gewijd aan America.

De Nieuwe Stem. Juli. Julien Kuypers (Litteratuurgeschiedschrijving in Benelux) bepleit de verschijning van een gemeenschappelijk overzicht van de letterkunde in Noord en Zuid, en wijst op de wenselijkheid om de wisselwerking na te gaan.

Critisch Bulletin. Juli. P.C. Buckinx eert Maurice Gilliams bij gelegenheid van zijn zestigste verjaardag en wijst op zijn letterkundige verdiensten. Anth. Donker (Défilé der generaties) karakteriseert de door hem bewonderde poëzie van P.N. van Eyck en de z.i. overschatte van J. Greshoff. - Jeanne van Schaik Willing beoordeelt De Nederlaag van Alfred Kossmann (Actieve en passieve slachtoffers). - Victor Varangot oordeelt ongunstig over Anna Blaman's De Kruisvaarder. - A. Mout beoordeelt de Vertellingen van Generzijds van F. Bordewijk. - W.L.M.E. van Leeuwen weet weinig goeds te zeggen van Het menschelijk Beeld van Willem Kloos door Jeanne Kloos-Reyneke van Stuwe. - Miep van der Bom-Luitingh beoordeelt de Afrikaner roman Die Onterfdes van Holmer Johanssen (Van de zelfkant der blanke samenleving).

Aug. Anthonie Donker vervolgt zijn Défilé der Generaties met een beschouwing van twee dichters, van wie de verzamelde werken onlangs in vier delen uitgegeven zijn, namelijk H.W.J.M. Keuls en A. Roland Holst. Het werk van de eerste wordt door hem hoog gewaardeerd, maar het opschrift luidt Onverklaarbare miskenning. Daarentegen staat boven de karakteristiek van A. Roland Holst: Erkende, maar onbegrepen grootheid. - Victor Varangot beoordeelt de romankunst van R. Blijstra (Spel en tragiek der mogelijkheden). - A. Romein-Verschoor geeft aan haar kritiek op Esther de Raad' Het antwoord van Suzanna aan Joachim van Babylon de vorm van een ‘Open brief aan Suzanna van Babylon’ (Kuisheid, deugd of tekort). - B. Stroman drijft de spot met Jan de Hartog als literair Rode Kruissoldaat naar aanleiding van zijn waardering voor het werk van Johan C.P. Alberts (Feestelijke Ondergang). - G. Kamphuis toont grote waardering van Bomhoff's proefschrift over Vondels Drama, dat hij tegelijk bespreekt met Aleida Nijland's Joost van den Vondel (Advocaten voor Vondel).

Het Boek van Nu. Sept. G. Stuiveling karakteriseert De humor van Simon Carmiggelt, en beoordeelt als Pleidooien voor Vondel twee onlangs verschenen werken: Aleida Nijland's Joost van den Vondel, waarvoor hij weinig waardering heeft, omdat het ‘zelden het peil van een geestdriftig beredeneerde catalogus te boven gaat’, terwijl het materiaal ‘niet door critisch inzicht geschift en geordend is’. J.G. Bomhoff's proefschrift over Vondels Drama acht hij belangrijker, al laat de compositie z.i. te wensen. Met de opvatting van de tragiek in de Jeptha kan hij zich echter niet verenigen. - G.H. 's-Gravesande publiceert een interview: Al pratende met Henriëtte L.T. de Beaufort, waarin o.a. de wording van haar monografie over Gijsbert Karel van Hogendorp ter sprake komt. - Gerard van Eckeren vond in de laatste roman van Ina Boudier-Bakker: Goud uit Stro aanleiding om de ontwikkeling en de aard van haar talent na te gaan. - Jac. van der Ster schrijft over Het korte proza, en betoogt dat het Nederlandse publiek weinig voelt voor het korte verhaal. - P.H. Ritter Jr. oordeelt ongunstig

[p. 351]

over W.L.M.E. van Leeuwen's Drift en Bezinning, als ‘in alle opzichten hybridisch’ omdat het wel samenvatting, maar geen doordringing van de jongste letterkundige periode biedt. Ondanks verdienstelijke beschouwingen van bewonderde figuren komen de auteurs van ‘het tweede plan’, hoewel volledig opgesomd, vaak te kort, of hadden ze beter verzwegen kunnen worden.

Roeping. Aug. Een bijdrage van H. Hartwijk is getiteld: Van Lönnrot langs Longfellow naar Guido Gezelle. Hij betoogt dat de strijd over de verhouding van Longfellow's Hiawatha tot het Finse volksepos Kalevala niet de aandacht van Gezelle getrokken heeft, toen hij Longfellow's gedicht vertaalde.

De Vlaamse Gids. Sept. Top Naeff ontwikkelt in een artikel Het avontuur van den roman haar opvattingen over de inspiratie, de taak en de werkzaamheid van de romanschrijver. Het is een fragment ‘uit een te verschijnen autobiografisch boekje’. - L.P. Boon schrijft over het werk van Twee vrienden, namelijk Vermeylen en Teirlinck. Ondanks zijn waardering van Vermeylen's persoonlijkheid hecht hij weinig waarde aan de romans blijkens een afbrekend oordeel over de roman Twee Vrienden. Meer betekenis heeft z.i. Teirlinck; vooral voor de roman Johan Doxa vraagt hij aandacht, al is ook dat ‘in zijn geheel geen gaaf werk’. - Remi Broeckaert bespreekt de verzameling Meesters der Nederlandse vertelkunst door D.A.M. Binnendijk samengesteld, dat hem ‘geen algehele voldoening geeft’, omdat ‘onze literatuur rijker is aan verscheidenheid dan uit deze bloemlezing zou blijken’.

Okt. Onlangs werd Maurits Sabbe herdacht te Brugge. Het tijdschrift waaraan hij zo lang meegewerkt heeft, geeft nu een verslag van de plechtigheid: de onthulling van het gedenkteken bij het Minnewater en de daarbij gehouden redevoeringen. - J.J. Mak geeft zijn Indrukken van de Elckerlijcopvoering te Delft en tevens zijn eigen beschouwing van dit bewonderde rederijkersspel.

Nieuw Vlaams Tijdschrift. Sept. Karel Jonckheere levert een uitvoerige studie over Bertus Aafjes, dichter van de poëzie. Uitgaande van zijn prozageschriften, vooral de zeven novellen in De Zeemeerminnen, spoort hij in het dichterlijk werk na, hoe Aafjes de poëzie beschouwt en wat de poëzie in zijn leven betekent. Met uitschakeling van Maria Sybilla Merian, ‘een geval van louter onbezonnenheid en overmoed’, zoekt hij zijn gegevens in de eerste verzenbundels, maar vooral in de drie hoofdwerken: de Voetreis, Het Koningsgraf en In den beginne.

Dietsche Warande en Belfort. Aug.-Sept. A. Westerlinck beoordeelt een propagandistische Katechismus van de Vlaamse Beweging door Jan Boon, en de monografie over Conrad Busken Huet door C.G.N. de Vooys. - In de rubriek Vlaams Proza bespreekt André Demedts Mevrouw Pilatus van Jean du Parc, en P.G. Buckenx de na-oorlogsroman Maar er is een uitweg van Frans van Isacker. - In de rubriek Noordnederlands Proza bespreekt Paul Lebeau De Grote Geus van Johan Fabricius en De Kruisvaarder van Anna Blaman.

Tijdschrift voor Levende Talen XVI, afl. 5. In de rubriek Nederlandse Letteren beoordeelt Fr. Closset het werk van W.F. Hermans, waarbij hij vooral aandacht wijdt aan de ‘veelomstreden’ roman De Tranen der Acacia's, die z.i. getuigt van een ‘krachtig talent’.

[p. 352]

Volkskunde IX, No. 1-2. Maurits de Meyer herdenkt Alfons de Cock (1850-1950) en gaat zijn buitenlandse relaties na. - J. Gessler schrijft over Gehangenen door een mirakel gered. - L.C. Michels publiceert Een oud straatlied. - W. Duym bespreekt De betrekking tussen het Vlaams sprookje en het repertorium van het Vlaams poppenspel op het gebied van de stijl. - R.C. Hekker beschrijft Het Hooiberggebied met illustraties. - Marc Moonen handelt over Driekoningen 1949 in de Trunhoutse Kempen, Tj. W.R. de Haan over Maria Lichtmis in Friesland, J. Gessler Zoorholt en andere bespottingsmiddelen. - J.R.W. Sinninghe behandelt het geloof aan De wisseldaalder. - J. van Bergen eert Willems en Snellaert wegens hun verdienste bij de uitgave van Oude Vlaamsche Liederen. Verder bevat deze aflevering Kleine Mededelingen en Boekbesprekingen.

Podium. Juni. Paul Rodenko stelde een uitvoerige Poëziekroniek samen.

Ontmoeting IV No. 9. Dit nummer, samengesteld door K. Heerema is geheel gewijd aan de nagedachtenis van Hein de Bruin.

No. 10 (Aug.). C. Rijmsdorp geeft een beschouwing over De essayist Rispens, naar aanleiding van zijn bundel De geest over de wateren.

Tydskrif vir wetenskap en kuns. April. S.P.E. Boshoff beoordeelt Kloeke's boek over de wording van het Afrikaans. - L.C. van Oordt publiceert Afrikaans-Hollandse brieven van veldkornetten uit 1798-1802, voor de taalvormen van belang. - P.J. Nienaber publiceert een studie over Die geskiedenis van die Afrikaanse bybelvertaling.

Ons Eie Boek XVI, nommer 2. Naar aanleiding van een Afrikaanse verzameling Spreekwoorde, gezegdes en ander uitdrukkinge, door A.S.V. Barnes, en de Dictionary of Clichés van E. Partridge stelt M. de Villiers de vraag of het mogelijk is, onderscheid te maken tussen Goeie en slegte clichés. - Na een overzicht van Afrikaanse kinderboeke en een beknopte bespreking van een groot aantal dichtbundels en prozaverhalen bespreekt J. Greshoff in de rubriek Nederland de levensherinneringen van Henriëtte Roland Holst (Het vuur brandde voort) en Hendrik de Vries als kritikus naar aanleiding van de bundel Vers tegen vers. - André Demedts geeft een beknopt overzicht van De hedendaagse Vlaamse roman, sedert 1945, met een keuze van een twintigtal uit een veel grotere voorraad.

Studia Catholica. Sept. Een zeldzaam, in 1657 te Amsterdam, bij Christoffel Luijcken verschenen boekje gaf K. Meeuwesse aanleiding tot een studie: Een teruggevonden werkje van Petrus Serarius, een piëtistische bewerking van Hugo's Pia desideria.

It Beaken. Sept. Chr. Stapelkamp (Frisiaca) gaat met tal van voorbeelden na hoe bij het Nederlandse en Friese wachten (wachtsje) de oorspronkelijke genitiefbepaling plaats gemaakt heeft voor de bepaling met naar (nei), in tegenwoordig Nederlands op.

Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur LXXII, Heft 1-2. Horst Renicke levert een uitvoerige studie over Die Theorie der Aspekte und Aktionsarten. Hij betoogt dat aspekt, aktionsart en tempus een ‘trias’ vormen en komt tot de konklusie: ‘was die subjektiven Verhältnisse anbelangt, so steht der Aspekt dem Tempus näher als der Aktionsart, im Bezug auf die objektiven Verhältnisse steht die Aktionsart dem Tempus näher als dem Aspekt’. - Johannes Erben levert een bijdrage Syntaktische Untersuchungen zu einer Grundlegung der Geschichte der indefiniten Pronomina im Deutschen, op grond van onderzoekingen in het Oudhoogduits.

C.d.V.