|
| |
| |
| |
Kroniek
Het dialektenbureau te Amsterdam
In de reeks Bijdragen en Mededelingen verscheen als nr. 31 het verslag van de lezingen, gehouden op het symposion over het Utrechts. Ter toelichting van het gesprokene werd een grammofoonplaatje met opnamen van Utrechtse dialekten bij gevoegd.
Op 4 juni organiseerde de Dialektencommissie een symposion over taalsociologie; het verslag van de lezingen, gehouden door Dr. Jo Daan en Prof Dr. A. Weijnen, zal verschijnen als nr. 32 in de serie Bijdragen en Mededelingen
| |
Publikaties die de aandacht verdienen
J.L. Pauwels, Verzamelde opstellen. Aangeboden aan de auteur ter gelegenheid van zijn 65ste verjaardag (Studia Theodisca, Assen 1965).
K. Heeroma, Taal en talen. Publikatie van de voordracht gehouden op 9 december 1964 in het Studium Generale der Gelderse leergangen te Arnhem (Groningen 1965).
Dietse studies. Bundel aangebied aan prof. dr. J. du P. Scholtz by geleentheid van sy vyf-en-sestigste verjaardag, 14 mei 1965 (Assen, Kaapstad en Pretoria 1965). Voor de studie van het Nederlands zijn uit deze bundel vooral belangrijk de artikelen van B. van den Berg, ‘Heeft het Afrikaans zich uit het Hollands ontwikkeld?’ en van C.B. van Haeringen, ‘Woordverschil uit d-verschil’.
J. du P. Scholtz, Afrikaans uit die vroeë tijd (Nasou Beperk 1965).
Van het nieuwe tijdschrift La linguistique, revue internationale de linguistique générale, onder redaktie van André Martinet, verschenen de twee afleveringen van de eerste jaargang (1965) en de eerste aflevering van de tweede jaargang.
Sprachatlas der deutschen Schweiz, uitgegeven door Rudolf Hotzenköcherle, bd. II (met kaarten van klinkerkwaliteit, medeklinkers en medeklinkergroepen) (Bern 1965).
| |
Los en vast
Het Haagse weekblad De posthoorn van 8 juli 1965 pleitte voor een verantwoorder gebruik van het Nederlands. De schrijver van het artikel ‘Gemakzuchtige taalgebruikers’ wijst op de eentonigheid die ontstaat door het ongevarieerde gebruik van uitdrukkingen als: in verband met, met betrekking tot, plaats hebben, verzorgen, enz. Hij geeft aanwijzingen hoe een betere keuze uit de mogelijkheden die het Nederlands biedt, gedaan kan worden, waardoor tegelijkertijd meer variatie gebracht kan worden.
| |
Ieder het zijne
Groningen
De Groninger Culturele Gemeenschap legt Groningstalig proza en poëzie vast op grammofoonplaten. Te zijner tijd zullen vier platen in omloop gebracht worden.
| |
| |
Het Pedagogisch Instituut van de Rijksuniversiteit te Groningen heeft zich belast met een onderzoek naar de woordenschat bij zesjarige kinderen, in streken waar het dialekt nog overheersend is. Dit onderzoek zal de gegevens moeten verschaffen voor een antwoord op de vraag of onderwijs van het Gronings op de lagere school op pedagogische en didaktische gronden te verdedigen is.
Een nieuw maandblad, Twijspaalk, moandkrant veur Grunnen, verscheen in 1966, onder redaktie van Hadewich Klooster en Simon van Wattum. Op een ingelegde ‘Braandbrief’ werden een aantal eisen geformuleerd voor de rechten van het Gronings in onderwijs en rechtspraak en voor meer steun aan de Groningse literatuur.
Tweespraak, door H. Entjes, verscheen ter gelegenheid van het feit dat Simon van Wattum in 1964 de Hendrik de Vriesprijs van de stad Groningen kreeg (Winschoten 1965). De uitgave bevat de rede waarmee prof. dr. J. Elema de prijs uitreikte, het dankwoord van de schrijver, een studie van Entjes over hem en een vijftiental gedichten.
Zuurdiek, mien dörpke, door J.S. van Weerden (Groningen 1966) bevat de geschiedenis van het kerspel Zuurdiek en twee schetsjes, alles in dialekt.
| |
Friesland
Friesland herdacht in 1966 de sterfdag van de grote Friese dichter Gysbert Japicx, 300 jaar geleden. Op maandag 27 juni onthulde koningin Juliana in Bolsward het voorlopige standbeeld van de dichter, dat is gemaakt door de beeldhouwer Wilfried Put. Op de avond van dezelfde dag werd een herdenkings-bijeenkomst gehouden in de Martinikerk, waarop prof. dr. J.H. Brouwer sprak over ‘Gysbert Japicx, de minske en dichter’, D.A. Tamminga gedichten voordroeg en muziek van Japicx' tijdgenoot Paulus Folkertsma werd uitgevoerd. Op deze zelfde dag werd een tentoonstelling over de dichter en de kunst van zijn tijd, getiteld ‘Wurd en Byld’, geopend. Ter gelegenheid van deze herdenking werden uitgegeven Gysbert Japicx, als eerste deel van de serie ‘Skriuwers yn byld’ en het eerste deel van de herdruk van Japicx' werken. Twee zomerpostzegels hebben voorstellingen met betrekking tot de dichter.
Het Literama van de N.C.R.V. werd op 24 juni 1966 gewijd aan Gysbert Japicx. Klas Folmer droeg gedichten voor.
De Raad van de Friese Beweging heeft bij de ministers die het ontwerp Overgangswet W.V.O. ondertekenden, erop aangedrongen om de wet op het voortgezet onderwijs zo te wijzigen dat de Friese taal en letterkunde ook worden opgenomen in het programma voor de Friese scholen voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs, lager algemeen voortgezet onderwijs en de brugklassen van deze scholen.
Het Frysk Selskip van 1844 vergaderde in mei 1966 ter ere van het Gysbert Japicxjaar in Bolsward. Het tijdschrift De Stiennen Man van It Frysk Nasjonael Boun is kader blad van het Selskip geworden. Het Selskip zal een subsidie geven aan het blad Frysk en Fry.
Door de Provinciale Onderwijsraad van Friesland werd dr. H.J.T. Miedema benoemd als bijzonder hoogleraar in de Friese taal- en letterkunde aan de Rijksuniversiteit te Utrecht, als opvolger van prof. dr. P. Gerbenzon.
De uitreiking van de prijzen van het Rely-Jorritsmafonds heeft plaats gehad
| |
| |
op 18 juni 1966 te Mantgum. De prijswinnaars voor gedichten waren Pier Boorsma, Anne Jousma, Tiny Mulder, Leo Popma en Geart van der Zwaag, die voor verhalen M. Bylsma, Geart Jonkman, Durk van der Ploeg, Leo Popma en Tr. Riemersma.
Een commissie die in 1961 is ingesteld door het Taelkundich Wurkforbân van de Fryske Akademy, heeft nieuwe voorstellen voor de spelling gedaan. Ze zijn gepubliceerd in Ta in nije Fryske stavering.
J.K. Dijkstra publiceerde het tweede deel van Op 't aljemint (Drachten 1965). Het eerste deel van deze verzameling woorden verscheen in 1961.
In het nummer van Bernlef, uitgegeven ter ere van het achtste lustrum van het S.S.F.S. te Groningen in 1965, zijn enkele artikelen opgenomen over de ontwikkeling van de studie en positie van het Fries.
De Raad van de Friese Beweging verzocht de direktie van de Rijkslandbouwvoorlichtingsdienst het gebruik van het Fries in het schrifbelijk verkeer te bevorderen. De stafvergadering van deze dienst was van oordeel dat hieraan geen behoefte was.
| |
Het oosten
De N.C.R.V., radio Bremen en het Nedersaksisch Instituut te Groningen bereiden gezamenlijk een serie radio-uitzendingen voor gewijd aan het thema ‘Taal zonder grens’. Zowel radio Keulen als radio Brussel overwegen hierop aan te sluiten of iets dergelijks te doen. De programma's zijn bedoeld voor Nederland, Duitsland, België en Denemarken. De reeks uitzendingen wordt vanuit de taal gedacht. De eerste uitzending, half oktober 1966, geeft een inleiding door prof. dr. K. Heeroma over de verhouding tussen Vlaams en Nederlands, Nederlands en Duits, Nederlands en Nederduits op grond van de taalhistorie. De programma's zullen een sterk literaire inslag krijgen.
Met een soortgelijke bedoeling begonnen Hendrik Entjes en Simon van Wattum de uitgave van het tijdschrift Weerwoord. Het eerste nummer verscheen in 1965 ter ere van de tachtigste verjaardag van de Groningse schilder Jan Altink. Het tweede nummer, getiteld Grensspraoke, bevat een artikel in het Duits van K. Heeroma, ‘Der Mensch in seiner Mundart’. Hij ziet als enige mogelijkheid voor het behoud van het dialekt de koppeling aan een mythe, zoals dat in Friesland het geval is. Reinhold Möller en H. Entjes schreven respectievelijk over Nederduitse en Oostnederlandse literatuur en Alfons Schenke over Nederduitse lyriek.
Op initiatief van de schrieverskringen ‘Salland en Oost-Veluwe’ en ‘Achterhook en Liemers’ is opgericht een vereniging van schrieverskringen en streekspraokegezelschoppen in oostelijk Gelderland, Overijsel en het aanliggende Duitse gebied onder de naam ‘Verbond van Neersasse schrieverskringen’, gevestigd te Deventer. Ook niet-schrijvers zullen hierin als leden worden toegelaten. Er zal nauwer samengewerkt worden met het Nedersaksisch Instituut.
| |
Drente
Vanaf 18 december 1965 wordt in het Drentse programma van de R.O.N.O. de vertaling van het Nieuwe Testament in het Drents in wekelijkse afleveringen uitgezonden.
| |
| |
| |
Overijsel
Toon Borghoes publiceerde een bundel gedichten in Twents dialekt, onder de titel 'n Buske late bleujers, in de Twenteland-serie (Hengelo 1965).
| |
Gelderland
Van Oud-Achterhoeksch boerenleven door H.W. Heuvel verscheen in 1965 de derde druk bij N. Kluwer N.V. te Deventer. Het boek werd geïllustreerd door J.H. Persijn.
In een buurtschap van Winterswijk zal in de lagere klassen van de lagere school onderwijs in het dialekt worden gegeven.
| |
Zuid-Holland
De broers H.,P. en T. Zanen, alle drie ouder dan tachtig jaar, gaven een tweede boekje uit over het dialekt van Ammerstol, getiteld De zalmvisserij. Het bevat enkele verhalen over deze visserij en een aanvulling van de woordenlijst, die in het eerste deeltje is verschenen.
| |
Limburg
Op 22 januari 1966 vierde de vereniging Veldeke het veertigjarig jubileum, o.a. met een feestvergadering in de schouwburg te Heerlen. Ter ere van dit feest werd de vijfde deklamatiewedstrijd gehouden, waaraan 75 meisjes en jongens deelnamen.
Op 28 april 1966 werd Dr. Winand Roukens, een van de belangrijkste Limburgse linguïsten, zeventig jaar.
In de monografie over Munstergeleen, verschenen bij boekhandel Schrijnemakers en Spanjaard te Geleen, is o.a. een bijdrage van prof. dr. A. Schrijnemakers opgenomen over naam en taal van de Munstergeleners.
Volgens het Limburgs dagblad van 5 maart 1966 tonen de bewoners van Heerlen vrijwel geen belangstelling voor boeken in dialekt; deze zijn daarom noch in bibliotheken, noch in boekhandels te vinden. Dat zou zowel aan geestelijke luiheid, als aan de hoge prijs van deze boeken liggen. Met een subsidie, eventueel slechts een garantiesubsidie, van de Culturele Raad van Limburg zou men hierin al wat verbetering kunnen brengen, volgens dit blad.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd