Taal en Tongval. Jaargang 17

[p. 99]

Karel de Grote en Vlaanderen

In 1960 schreef ik in het ‘Jahrbuch 83 des Vereins für niederdeutsche Sprachforschung, Prof. Dr. Hermann Teuchert, Rostock, gewidmet’ een korte bijdrage, getiteld Flamentum in Französisch Flandern (blz. 107-113), naar aanleiding van een studie van eerste luitenant G[ustav] Zimmermann, Französisch Flandern im Rahmen der allgemeinen Geschichte Flanderns, verschenen in 1918 in het geïllustreerde soldatentijdschrift ‘An Flanderns Küste - Kriegszeitung für das Marinekorps’.

In die studie vestigt G. Zimmermann ook de aandacht van zijn landgenoten op hun zonderlinge gewoonte de Vlaamse gemeenten steeds, waar het mogelijk is, met hun Franse benaming aan te duiden. Na eerst 23 Franse gemeenten (waaronder o.m. Broekbrug, Meregem, Rijssel, Toerkonje, Bonen, Grevelingen), 1 Waalse (Doornik) en een tweetalige, nl. Mesen (die vóór de oorlog 1914-18 50 à 60% waalssprekenden telde en in 1939 nog ± 30%) te hebben aangehaald, schrijft hij verder: ‘In Zusammenhang hiermit mag auf die befremdende Tatsache hingewiesen werden, dasz so viele unserer öffentlichen Stellen wie auch unsere Zeitungen sich nicht entschlieszen können, die vlämischen Namen statt der französischen in Berichten und Aufsätzen aufzunehmen, selbst dann nicht, wenn es sich um rein vlämische Orte handelt. Warum Arras, Cambrai, Tournai, Warneton, Comines, Furnes, Courtrai, Roulers und Thourout, und nicht Atrecht, Kamerijk, Doornik, Waasten, Komen, Veurne, Kortrijk, Roeselare, Torhout (echt germanisch, siehe auch oben Thorbashem)? Warum immer noch Lys und Nieuport und nicht Leie und Neuport oder vlämisch Nieuwpoort? Sagen wir auch etwa Escaut für Schelde und Newyork (englisch ausgesprochen) für gut deutsch Neu-York? Ja selbst in unserem Marinekorps haben Bezeichnungen wie St. Pierre Kapelle, St. Georges (dieses sogar meistens in englischer Aussprache!), Ghistelles und die berühmten Fermen jahrelang Bestand gehabt anstatt St. Pieters- oder Peterskapelle, St. Joris oder St. Georg, Gistel und Hof oder Farm’.

Aan het hierboven aangehaalde citaat moest ik onwillekeurig terugdenken toen ik voor een paar maanden in de tentoonstelling over Karel de Grote te Aken aan de wand een grote kaart zag met de ‘Grossbauten Vorkarlischer Zeit’, die men ook aantreft in de catalogus tussen de bladzijden 384 en 385.

Op die kaart staan de Franse, Italiaanse en Duitse namen vermeld

[p. 100]

in de taal van het land en in de thans gebruikelijke spelling, maar voor Vlaanderen - en alleen voor Vlaanderen - heeft men alweer een uitzondering gemaakt.

Men zou nog enigszins Boulogne, S.-Omer en Wormhoudt kunnen begrijpen, Ypern, Moorseele, Dickelvenne en Alden-Eyck kunnen aanvaarden, maar waarom Tronchiennes voor Drongen, Grammont voor Geraardsbergen en Renaix voor Ronse, naast Torhout, Antwerpen, Mechelen, St.-Truiden, Tongeren en Maastricht?

Bij onze oosterburen schijnt men er - althans wat het eerbiedigen van onze plaatsnamen betreft - in die 47 jaar niet erg op vooruitgegaan, of zou het in de Karolingische grensstad een natuurlijke reactie zijn tegen die potsierlijke innovatie, die erin bestaat bij de Belgische spoorwegen eeuwenoude aangepaste of vertaalde benamingen zoals Luik naast Liège, Namen naast Namur, Bergen naast Mons, Doornik naast Tournai, Bastenaken naast Bastogne, Aarlen naast Arel en Arlon, Eigenbrakel naast Braine l'Alleud enz. in Wallonië en Anvers naast Antwerpen, Bruges naast Brugge, Gand naast Gent, Ostende naast Oostende, Courtrai naast Kortrijk, Roulers naast Roeselare, Grammont naast Geraardsberegen, Renaix naast Ronse, Tirlemont naast Tienen enz. in Vlaanderen in het andere landsgedeelte te verbieden?

Wat moeten onze naburen denken die enigermate met ons land en de hier heersende taaltoestanden bekend zijn als zij in het station te Oostende de trein Oostende-Bruxelles-Brussel, Oostende-Namur, Oostende-Arlon, Oostende-Liège enz. horen afkondigen en te Luik de trein Liège-Tienen, Liège-Gent, Liège-Oostende, Liège-Tongeren, Liège-St.-Truiden enz.?

Iedere keer dat ik dergelijke nonsens door de luidsprekers van een station hoor uitbazuinen - en dat gebeurt helaas verscheidene malen in de week - vraag ik mij af welk ziekelijk brein dergelijke onzin heeft kunnen uitdenken en wie voor deze maatregel verantwoordelijk is? Hij verdient m.i., zonder enige twijfel een standbeeld, maar dan liefst in mijn geboortestad Brugge en met een opschrift in het latijn.

Laten wij intussen hopen dat in afzienbare tijd een minister van verkeerswezen zal worden gevonden om een einde te maken aan deze nonsensicale grappenmakerij.

Willem Pée.