Taal en Tongval. Jaargang 16

[p. 138]

‘Olle kamellen’

Mijn vader heeft het grootste gedeelte van de brieven die hij gedurende de laatste zestig jaren van zijn leven ontving, zorgvuldig bewaard, meestal in hun omslag en dikwijls met een korte vermelding van de inhoud erop en daar hij tot aan het einde van zijn leven de kunst van het briefschrijven druk heeft beoefend, is die nalatenschap vrij omvangrijk geworden.

Op een van die verkleurde omslagen, geadresseerd aan ‘Den Heere Julius van Thielt, Hoofdopsteller der Zweep, Elsene-Steenweg 91, Brussel’ stond van de hand van mijn vader ‘Lettre de Hoffmann v. Fallersleben sur le mouvement flamand’. De postzegel is eruit gesneden, maar op de achterzijde prijkt het gekleurd wapen van de ‘Fürstliche Bibliothek-Corvey’.

Zoals men weet was Julius van Thielt de schuilnaam van Julius Hoste (Tielt 23-1-1848 - Brussel 28-3-1933), de stichter van Het Laatste Nieuws. Mijn vader was in 1896-1897 leraar Nederlands aan het Atheneum te Brussel en telde onder zijn leerlingen Julius Hoste Jr. - Hij werkte ook mee aan ‘De Zweep, Weekblad voor de Vlaamsche Beweging’ en ik vermoed dat vader Hoste, de belangstelling van mijn vader voor de Duitse letteren kennend, hem de omslag en de inhoud ervan heeft geschonken. In de omslag stak nl. een brief (in het Duits) en een gedicht (in het Nederlands) van Hoffmann von Fallersleben.

Julius Hoste publiceerde beide in De Zweep van 25 juni 1871¹, de eerste vertaald in het Nederlands.

Ik geef hieronder de brief (in het Duits) en het gedicht, niet wegens zijn poëtische waarde, maar omdat beide - nu zogoed als onbekend - zo voortreffelijk de sfeer van die tijd weerspiegelen en de houding van Vlamingen en Duitsers ten aanzien van de Vlaamse Beweging zo juist kenmerken.

Men weet dat August Heinrich Hoffmann (sinds 1823 vast en officieel:) von Fallersleben een vrij bewogen leven kende, dat hij onder de invloed van de bevrijdingsoorlogen tegen Napoleon een sterk

1 Mej. N. Tassoul, bibliothecaresse bij de Kon. Bibl. te Brussel, was zo vriendelijk het nr. op te zoeken waarin ze verschenen en mij tevens een fotokopie ervan te bezorgen, waarvoor hier mijn hartelijke dank.

[p. 139]

nationalistisch enthousiasme aan de dag legde, dat tot uiting kwam in zijn politieke liederen, waarvan het bekendste ongetwijfeld ‘Deutschland, Deutschland über alles’ is, dat hij in 1841 dichtte op Helgoland, dat toen nog Engels was. Hij promoveerde in 1823 te Leiden tot dr. phil. en was van 1860 af bibliothecaris van de Hertog van Ratibor op het Slot Corvey te Höxter aan de Weser, vanwaar hij brief en gedicht verzond. Beide dateren van 14 juni 1871, pas een maand dus na de Frans-Duitse oorlog en een paar jaar voor de dood van de dichter.

Vader Hoste leidde de brief in als volgt: ‘Ziehier den gemoedelijken en vereerenden brief ons door den beroemden Hoog- en Nederduitschen Dichter toegezonden.’

Schloss Corvey
(Station Höxter)
14. Juni 1871.

Geehrter Herr!

Herzlichen Dank für Ihre guetigen, mir sehr willkommenen Mittheilungen.

Jahre lang hat es mich schmerzlich gestimmt, dass die ‘vlaemische Bewegung’ nicht recht zur Bewegung gelangen konnte. Um so mehr erfreut es mich, dass sie es jetzt geworden ist. Ich hege die Ueberzeugung dass sie mit solcher Liebe gepflegt bald sich eines sicheren, glänzenden Erfolgs erfreuen wird.

Der innigen Theilnahme Deutschlands darf sich auch ferner das stammverwandte Niederland versichert halten. Kein Volk der Welt ist gerechter gegen das Ausland, kein Volk bereiter zur Anerkennung jeder fremden Eigenthuemlichkeit, keins befaehigter zum Verständniss alles Schoenen woher es auch kommt, als das deutsche Volk.

So habe ich immer gedacht und es darf Sie nicht wundern, wenn ich auch jetzt fortfahre, meine innige Theilnahme an der herrlichen, gerechten Sache der Vlamingen auszusprechen.

Lassen Sie mein Lied erst ohne die Melodie drucken und geben Sie es dann mit derselben in einer der folgenden Nummern. Sollte es zu viel Raum einnehmen, so könnte es als Beilage erscheinen und noch nebenbei zu einem maeßigen Preise verkauft werden. Die Melodie ist so wundervoll, dass sie, nur einigermaßen gut gesungen, zauberisch wirken muß.

Herzlich grueßt ihr ergebenster

H.v.F.

[p. 140]

Op een afzonderlijk opgekleefd briefje staat:

Sollte in der zweiten. Strophe

En al ons wenschen

nicht sprachrichtig sein, so bitte ich dafür zu setzen: En onze

Tussen brief en gedicht schrijft J.H.: ‘Zoo zal het geschieden! - Hier volgt het prachtig lied van den grijzen zanger, die nog Vlaanderen en zijn frissche schoone taal lief heeft, als een jongeling zijne Bruid; ja, die ons, Vlamingen, door die edele liefde aanwakkert om met vernieuwden moed onzen eerlijken strijd voort te zetten.’¹

1 De correcties zijn van een andere hand, vermoedelijk van J. Hoste.

[p. 141]

Wat denkt U van dit gedicht? Ik moet bekennen dat ik bij de lezing er gewoon perplex van was. Ik kon maar niet begrijpen hoe H.v.F. zulke stuntelige rijmelarij heeft durven opzenden en hoe J. Hoste ‘het prachtig lied van den grijzen zanger’ heeft opgenomen. J.H. heeft aan de wens van H.v.F. voldaan en ‘al ons’ vervangen door ‘onze’ maar hij heeft niet opgemerkt dat daardoor ook ‘het’ van het volgende vers diende te worden gewijzigd. Nu, veel belang heeft dat niet, slechter kon het ‘gedicht’ er niet door worden.

Julius Hoste heeft nog aan den lijve kunnen ervaren dat ‘Geen volk ter wereld [...] rechtvaardiger [is] tegenover het Buitenland... dan het Duitsche volk [van Willem II], maar zou Hoffmann von Fallersleben ooit hebben kunnen vermoeden tot welke misdaden dat nationalistisch denken zou leiden?

Willem Pée