Surinaamsche Staatkundige Almanach voor den Jaare 1794
(1794)– [tijdschrift] Surinaamsche Staatkundige Almanach–
Auteursrechtvrij
[pagina 49]
| |||||||||||
Korte chronyk, der merkwaardige gebeurtenissen van den jaare 1793.January 1. Om aan de Vergeetelheid te onttrekken plaatsen wy hier het volgende aanmerkelyke, in de laatste dagen van het afgeloopen jaar 1792 voorgevallen, te weeten:
De Aanstelling van den Heer Gouverneur Generaal, tot Generaal Majoor van de Infanterie ten Dienste van den Staat der Vereenigde Nederlanden, waarvan op den 28e des gepasseerden Maands, ter Vergadering van den Hove van Politie en Crimineele Justitie kennis is gegeeven, en alzo door deze aanstelling de trouwe en treffelyke Militaire diensten door Zyn Hoog Edele Gestrenge aan deze Kolonie beweezen, bekroond zyn, zo hebben de Ingezeetenen een wezendlyke vreugd daarover gevoeld.
Op den 23 December 1792 heeft de Edele Achtbaare Heer Dirk van der Mey, Raad in den Hove van Politie en Crimineele Justitie een feestelyk onthaal aan zyne vrienden gegeeven, om te betoonen zyne regtmatige vreugde over de zeldzaame omstandigheid waarin hy zig bevond. Het was op deze gedenkwaardige dag, dat hy vierde den vreugdenryke Verjaardag van zyn vystigste jaars inwooning in deze Kolonie. Alle weldenkende Ingezeetenen hebben deze dag met vreugde beschouwd, dewyl zyn Wel Edele Achtbaare alle rangen in deze Kolonie met een manlyk stap heeft doorgewandelt, verachtende de ydelheid, en ondraaglykheid des Hoogmoeds, en blyvende naar mate hy in rang en jaaren opklimt, alle gevoelens van Burgerlyke minzaamheid onveranderlyk aankleeven.
Op heeden heeft de openbaare Godsdienst-oeffening der Roomschen Catholyken opgehouden en haare Kerke geslooten zynde, is de laatste. Misse aldaar gehouden den 22 December 1792; de reden hiervan is nog den Haat der Protestantschen Inwoon- | |||||||||||
[pagina 50]
| |||||||||||
ders, noch van onze Regeering, welke gezamentlyk wenschen, dat ieder zig als een braaf Burger na de Wetten gedraagt, en voorts God na zyne beste Begrippen dient, maar alleen het niet vervullen van de voorwaarden, onder welke aan deze gemeente de Godsdienst-oeffening was toegestaan.
De Nieuwe Regenten van de Diaconie, thans genaamd s'Lands Gasthuis, op heeden hun bestier aanvaard hebbende, hebben dezelve by die geleegenheid, op eigen Beurze een plechtig Maaltyd aan alle de arme en behoeftige perzoonen binnen dat gesticht gegeeven.
Den 5. Op dezen dag arriveerde alhier het Schip Claudius Civilis, gevoerd door Dirk van der Wal, aan Boord hebbende den Wel Eerwaarde en Zeer Geleerde Heer David Salaindre la Pra, hetwelk een algemeene vreugde voor de Leeden der Christelyke Kerke in het algemeen, en die der Gereformeerde Gemeente in het byzonder verwekte, en op den
February 3. Heeft Zyn Wel - Eerwaarde, alhier als Leeraar by de Gereformeerde Gemeente zyn Intreede gedaan, Verhandelende by die geleegenheid de Woorden uit den 100 Psalm het eerste gedeelte van het 2de vers: ‘Dient den Heere met ‘Blydschap.’ zyne luisterscherpe toehoorders naamen gezaamentlyke genoegen in de leerryke Verhandeling van deze zyne eerste Leer-Rede, en niemand twyffeld of dezen Leeraar, voortgaande op den weg van redelyke en Schriftuurlyke Godgeleerdheid, zal het aantal der toehoorders vermeerderen en de indrukselen van den zuyvere Godsdienst in veele gemoederen verwekken.
Den 4. Heeden heeft de Wel Edel Gestrenge Heer Mr. Ionathan Sichterman Eerste Raad-Fiscaal dezer Colonie, in den Hove van Politie en Crimineele Iustitie zitting genoomen.
Maart 23. Een ieder die het welzyn dezer Volkplanting ter harte gaat, ondervond op heden eene regtmaatige vreugde, over de tyding alhier aangebragt, met de Sloep The Surinam Paquet, gevoerd door Thomas Smith, meedebrengende de regterhanden van de byde Opperhoofden der Bosch-Negers Bonni en Cormantin Cojo, welke zedert lange tyd blyken hebben gegeeven van eene zoo listige als stoutmoedige onderneeming, tot verontrusting der Ingeseetenen dezer Kolonie, zynde door een Detachement der bevreedigde Aucaansche Bosch-Negers onder | |||||||||||
[pagina 51]
| |||||||||||
aanvoering van het opperhoofd Bambie in hunne nieuwe aangelegde Dorpen overvallen, en beneevens het kleine opperhoofd Paedja van de Plantagie la Paix, en 18 van hunne onderhoorige gesneuveld, werdende by die geleegenheid meede overgebragt, 36 gevangene Meiden en Kinderen, die tot de Benden der gesneuvelde opperhoofden hebben behoord, en by dien aanval zyn gevangen genoomen.
De goede uitslag van deze Expeditie, waarvan de tydschriften der Kolonie geene voorbeelden zyn opleeverende, moet toegeschreeven worden aan de kragtdaadige middelen, en de fermiteit die 'er gebruikt zyn, omme de Aucaaners tot hun plicht te brengen, en aan de goede diensten van de opperhoofden Bambie en Ieboa.
Den 28. Heeden ontvingen wy in deze Kolonie over Demerary de Tyding, dat Zyne Majesteit Lodewyk den XVI, Koning van Vrankryk, en Navarra, op den 21 january dezes jaars op ordre van de Nationaale Conventie, zyn leeven door Scherp-Regters handen verlooren heeft.
April 5. Arriveerde alhier als Expresse, door Lord D. Parry, Gouverneur van Barbados, aan het Gouvernement Generaal dezer Kolonie geëxpedieert de Engelsche Sloep Speedwel gevoerd by William Fletzer, brengende tyding dat op den 8 February dezes jaars, door Vrankryk den Oorlog aan Engeland en Holland was gedeclareerd.
Den 10. In dit tydstip vermeerderden de pryzen der noodwendige leevensmiddelen hand over hand, de Booter zo noodzaakelyk in alle Huishoudingen wierd in deze dagen tegens 20 á 25 guldens per vaatje verkogt; egter in de publieke Nieuws papieren van heeden wierd bekend gemaakt, dat de weldenkende H.L. Meyer, Doodgraaver en Aanspreeker hier ter Steede het Vaatje aanbood voor de Somma van f 8-10, hetwelk van ieder als een pryswaardig belangloosheid, om de duurte te beletten, en om zyn meede burger te dienen, aangemerkt wierd, en verdienen zulke daaden niet met recht, in agting en aandenken te blyven?
May 6. Deze dag bepaald tot verkiezing van een Nieuwe Raad in den Hove van Politie, is door de Stemgerechtigde Ingezeetenen op de Nominatie gebragt de Edele Achtbaare Heeren P.W. Spillenaar met 60, en Jan Bruyn met 59 Semmen, zynde door den Hoog Edele Gestrenge Heer Gouverneur Generaal, den Eerstgenoemde geëligeerd. | |||||||||||
[pagina 52]
| |||||||||||
Juny 2. Is de Nieuw herbouwde Kerk van de Gereformeerde Gemeente in Cottica door den Wel-Eerwaarde en Zeer Gelleerde Heer I.C. de Cros Predikant aldaar, met alle goddienstige Plechtigheid in Tegenwoordigheid van veele toehoorders ingewyd, verhandelende deze waardige en welbespraakte Leeraar by die geleegenheid op een zeer toepassende wyze, de woorden, uit den 26 Psalm vaars 8 ‘Heere ik heb lief de wooningen uwes Huizes, en de plaatsen des Tabernaakels uwer Eere.’ zynde deze plechtige Ceremonie in een stichtelyke order ten genoegen van de gemeente geëindigt, welk genoegen echter door het subiet overlyden van den beminden Ouderling dier gemeente, den Heer Unico Wilkens op den 5 juny op de Plantagie Wayamoe voorgevallen, wel ras in bittere Rouwklagten veranderde.
July 1.Ga naar voetnoot(*) Heeden is op de Plechtigste wyze de openbaa- | |||||||||||
[pagina 53]
| |||||||||||
uitdeeling der pryzen aan de schooljeugd geschied, in de gereformeerde kerke alhier, zynde na voorafgaande muzyk, door den wel Eerwaarde Heer Do. S. la Pra eene zeer gepaste en korte, doch zinryke Redenvoering gedaan, waarin de nuttigheid der Schoole ten duidlykste niet alleen betoogd is, maar allen ouderen en voogden het verzuimen van die plichts betrachting op het nadrukkelykste afgeschildert, zynde zyn Wel Eerwaarde teffens gedachtig aan het geleeden smertelyk verlies van den algemeen beminden Unico Wilkens, die de Examinatie der Schoolen bygewoond hebbende voor deze plechtigheid van de uitdeeling der prysen door eenen ontydigen dood zynen meedemensch tot een algemeene droeffenis was ontrukt geworden; hierop een treur muzyk gevolgd zynde wierden na een korte en treffende aanspraak van den Wel Eerwaarde Heer Do. A. van Groenevrldt de pryzen aan een daar toe gestelde Tafel uitgedeeld, en wel eerstelyk aan de vol- | |||||||||||
[pagina 54]
| |||||||||||
gende Leerlingen op de Lands-schoole van den verdienstlyke Schoolmeester Ian Lucas van der Tooren, als, aan Hendrik Ferdinand Supen, Carel Iacobus Leysner, Hendrik Willem Hagedorn, Coenraad Benedictus, Volkert Iohannes van Halm, Ian Theodorus van Halm, Carel François de Friderici, Unico Wilkens, Ian Anthony Knipschaar, Abigael Lemmers, Anna Frederica Lemmers, Hendrina Ernestina Bley, Charlotta Duurman, Iohanna Adriana Denzeler, Sabina Swenneke, en Hendrica Brundel, terwyl de prys aan Gerrit Leysner toegedacht, vermits deszelfs absentie door Ziekte aan zynen Broeder Carel Iacobus Leysner wierd afgegeeven. De jonglingen van deze School, voor hunne pryzen allen in daar toe vervaardigde versjes, behalven Hendrik Ferdinand Supen, die zulks in de Fransche, en Coenraad Benedictus, die hetzelve in de Latynsche Taale verrichten, op een gepaste wys | |||||||||||
[pagina 55]
| |||||||||||
bedankt hebbende, volgden de Schoolieren van den zeer bekwaame Schoolmeester Daniel van Clareren, met naamen: I.I.A. van Claveren, W.I. Guichet, Christiaan Fredrich Clemen, Gerrit Schouten, Cornelis van Hertzbergen, Evert Ian Wesenhagen, Daniel Kerman, Ian Barthazar du Crosides, Ian van Muntz, Iohanna Christiana Clemen, Iohanna Elisabeth Roepel, Catharina Iacoba Poppelman, Catharina Kools, M.M.C, van Claveren, Iohanna Christiana Sluyter, bedankende meede van deze laatste School niet alleen de jonglinge ieder voor zig, maar zelfs de jonge dogters voor de hun toegedeelde pryzen,
Verders is deze plechtigheid hoe zeer door een groote toevloed van menschen bygewoond, echter in de beste ordre afgeloopen.
Iuly 15. Heeden avond vertoonde zig voor eenige inwoonderen der Rivier Cottica een Phénomène die men noemen mag Constellatie van Meteors, zynde drie Komeeten of Vuurballen, de grootste omtrent 12 duimen diameter in het midden, de tweede circa 9 duimen behield een Z.Z.O. positie, en de derde van 7 duimen diameter heeft een N.O. plaats behouden, hun extra ordinaire snelheid deed haar onze kring of welfzel van horizont tot horizont overloopen in drie minuten, houdende een Z.O. Cours uit het N.W. na oogenschyn niet, of weinig boven onzen Atmosphere of Dampkring, ieder had | |||||||||||
[pagina 56]
| |||||||||||
eene schitterende emanatie of lichtsverbreiding van groote lengte, de Ballen waren van een levendig rood, wyl de straalen zynde van een helder Zwaavel in een ligt koleurig azuur scheenen te eindigen; de illuminatie op onze Aardbodem was zoo klaar, dat men een speld had kunnen zien. Het waare te wenschen dat de waarneemer dezer Phénomène, die dezelve bepaald en beschreeven heeft, voor het publiek algemeen bekend was, om te kunnen bydragen tot natuur en sterrekunde, waarvan wel op eene theoretische, maar min practische wyze in de Geleerde Genoodschappen van deze Colonie gehandelt word, volkomen overtuigd dat zodanig een kundig Ingezeeten tot een leerryke nuttigheid aan de Leden van een diergelyk genootschap zoude zyn. Onkundige Lieden hebben uit deze Phénomène wel eenige Voorzeggingen willen maaken, maar kundige beschouwden dezelve op dien aart, als men gewoon is alle andere heemelsche Lighaamen te beschouwen en gade te slaan, hebbende niets anders bemerkt, dan dat de volgende dagen stil, en droog waren, zynde de voorloopende ongemeen regenagtig en stormig geweest. Iuly 31. Op heeden werd hier een plegtige Dankdag gehouden, wegens het verlaaten van het Grondgebied van den Staat, door de Franschen. September 6. Wierd op de Fortresse Nieuw Amsterdam, onder het Praesidium van Zyn Hoog Edele Gestrenge den Heere Gouverneur Generaal, en in byzyn van den Heere Capitein de Virieux Commandeerende s'Lands Fregat van Oorlog Iason, gehouden eenen grooten gecombineerden Krygsraad, bestaande uit de Heeren Leden van den Politicquen Raad en de Hoofd-Officieren van het Guarnisoen der voornoemde Fortresse, en onderhoorige sterktens. Den 9 dezer heeft zyn Hoog Edele Gestrenge den Heere Gouverneur Generaal, den eerste steen gelegd van een Nieuw Hof van Civiele Iustitie, ter plaatsen waar het voorige gestaan heeft, op de hoek van het Plein en Heere-straat. September 14. Is in s'Hage overleeden in den ouderdom van 51 jaaren en 6 maanden, de Wel Edele Gestrenge Heer Mr. Wolphert Iacob Beeldsnyder Matroos, Oud Gouverneur Generaal ad interim over deze Colonie. October 6. Arriveerde in de mond dezer Rivier de lang gewenschte Vloot, gecommandeert door den Wel-Edele Gestrenge Heer F.C. Wiertz, voerende het Schip Medea van 44 stukken; zynde voor deze Colonie gedestineerd, de Wel Edele Gestrenge Heeren Capiteins E. van Braam, voerende s'Lands Fregat van Oorlog, de Nieuwe Argo van 36 stukken en Carel Blois van Treslon, commandeerende de Oorlogs Brik de Snelheid van 10 stukken, onder welkers convooy zig de navol- | |||||||||||
[pagina 57]
| |||||||||||
gende Scheepen bevonden, als: 't Schip St. Jago, G. van Poolen; Vrouwe Jeanne, B. Calgreen; De goede Trouw, P. Iacobs; de jonge jan en Pieter, I. Koster; de Phoenix, A. Mulder; de vlugge tyd, W. Pietersse; de Sara Margaretha, A. de Boer, en de Vrouwe Maria, F. Zeeman. Dit arrivement verwekte een algemeene vrougde zoo ten aanzien van de Levensmiddelen welke alhier merkelyk begonnen te ontbreeken, als wel voornaamentlyk om tyding te bekoomen uit den Vaderlande in dit hachlyke tydstip, waar van de inkoomende berigten naa tyds omstandigheeden reedelyk waren. October 27. De Gemeente der Luthersche Kerke alhier, door het overlyden van hun waardige Leeraar Wylen den Wel-Eerwaarde Heer C.F.G. Ritter geduurende twee jaaren verstooken geweest zynde, hunne Godsdienst oeffeningen op behoorlyke wyze te kunnen verrigten, genieten thans het genoegen deze behoefte door de zo lang verwagte, als aangenaame komst van den Wel-Eerwaarde en Zeer Geleerde Heer Johann Andreas Koops vervult te zien, Zyn Wel Eerwaarde heeft ook op heeden het Predik-Ampt in de Luthersche Kerk, met een gepaste Reedevoering in tegenwoordigheid van een aanzienlyke Vergadering, uit den 1 Zendbrief van den Apostel Paulus aan Thimotheum 6 Capitel, 3, 4, en 5 vers aanvaard. Tot slot van deze onze Chronyk voegen wy hier de geboorte, trouw en sterf-lyst, van het gepasseerde jaar als: | |||||||||||
In de Gereformeerde Kerk Gedoopt.
| |||||||||||
Getrouwd.7 paar | |||||||||||
In de Luthersche Kerk gedoopt.9 Kinderen. | |||||||||||
By de Hoogduitsche Joodsche Natie.Getrouwt 4 paar, gebooren 12 jongens en 10 Meisjes. Overleeden: 2 Mans, 3 Vrouwen, 1 jonge en 2 kleine Kinderen. | |||||||||||
By de Portugeessche Joodsche Natie.Getrouwt 9 paaren, gebooren 23 jongens en 11 Meisjes, en overleeden 7 Mans, 6 Vrouwen en 5 Kinderen, 180 persoonen zo Blanke als Vryiieden Overleeden. |
|