Surinaamsche Staatkundige Almanach voor den Jaare 1794

[p. 1]

Iets over de Republiek of de Staat der Vereenigde Nederlanden.

Dezelve zyn in getal en rang als volgt.

I	GELDERLAND.
II	HOLLAND.
III	ZEELAND.
IV	UTRECHT.
V	VRIESLAND.
VI	OVERYSSEL.
VII	GRONINGEN.

In 1579 hebben deze zeven Landschappen door beleid van Willem I. te Utrecht een Verbond van Vereeniging geslooten, genaamd De Unie van Utrecht, om ten eeuwigen dage zo vereend te blyven, als of zy maar één Land of ééne Provincie waren.

In 1581, hebben deze Vereende Landen de Spaansche Heerschappy geheel en al afgezwooren, en zyn door standvastige Dapperheid, eene Vrye Souvereine Mogendheid geworden.

In 1648 zyn zy na een Tagtigjaarigen Oorlog voor eene Vrye Republiek verklaard, en welke verklaaring is gedaan, onderteekend en heilig bezwooren door Spanien en alle andere Potentaaten, in den Munsterschen Vrede op den 30 January 1648.

[p. 2]

Alle de Heeren Staaten der zeven Vereenigde Provincien te zamen genomen en gemeenschappelyk beschouwd, zyn de Hooge Overheid of Souverein van de Republiek der Vereenigde Nederlanden; Dat is: elke Provincie heeft haare Heeren Staaten tot hooge Overheid en die zeven Hooge Overheeden vereenigd en gemeenschaplyk beschouwd, zyn de algemeene Hooge Overheid of Souverein der geheele Republiek.

Dezelve Hooge Overheid volgt in rang op de Overheid der Republiek Venetien, die de eerste is na de Koningen ------- Haar Tytel is: Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden. Haar Wapen is ‘Een gekroonde overeindstaande Leeuw met een uitgetrokken Zwaard in zynen rechter en eenen Bundel van Zeven Pylen in zynen linker Klaauw.’ en deze Zinspreuk: Eendragt maakt Magt. De Vergadering van Haare Gedeputeerden in den Hage voert dien Tytel, Rang, en Wapen.

Na De Hooge Overheid of Souverein der Republiek in 't algemeen en der Provincien in 't byzonder, is Zyne Doorluchtige Hoogheid de Heer Prins van Oranie en Nassau in de hooge Qualiteiten van Stadhouder en Kapitein Generaal en Admiraal de eerste en aanzienlykste Perzoon, door de Hooge Overheid der Republiek daartoe Erflyk aangesteld. Dit moet aldus verstaan worden, dat Hoogstdezelve in Qualiteit als Stadhouder eigentlyk de eerste Minister der Overheid en tevens het eerste Lid der Souvereine Staats Vergadegaderingen der Provintien is, en dat Hoogstdezelve als Capitein Generaal en Admiraal, de eerste en opperste Officier is van de Hooge Overheid der Republiek in het algemeen, en van die der Provincien in het byzonder.

De Zeven Vereenigde Provincien zyn zodanig vereenigd en moeten zodanig vereenigd en verbonden blyven, als of zy maar eene Provincie waren, onvermindert evenwel elker byzondere Souvereiniteit en daartoe behoorende Rechten, en Gebruiken.

Elk Lid der Hooge Regeering moet volgens zynen Eed alle de zeeven Vereenigde Provincien als een Land beschouwen, en mag om geenerly byzonder Provinciaal of eigen Belang iets beraamen of doen, het geen stryden zou met het inwendige welvaaren of met de uitwendige veiligheid van de 7 Provincien als een Land beschouwd.

Elk Ingezeeten der Republiek, van wat stand of Religie hy ook moge zyn, moet mede alle de zeven Provincien als een volk beschouwen, en moet zich reekenen daartoe met plechtigen Eede mede verbonden te hebben.

Het Staatsbestuur der Vereenigde Nederlanden is tweevoudig.

[p. 3]

VOOR EERST. Het generaale of gemeenschaplyke Staatsbestuur der Zeven Provintien als een Land beschouwd, met derzelver Bylanden.

Hetzelve word verricht door de Hooge Overheid der geheele Republiek, dat is door alle de Heeren Staaten der Vereenigde Nederlanden op de volgende wyze.

De Overheid van elke Provincie zend uit haare oppermagtige Provinciaale Vergadering eenige Leden naar den Hage, onder den Naam van Gedeputeerden. Deze Gedeputeerden houden dagelyks eene Vergadering in den Hage, door deze Vergadering oefent de vereenigde Overheid der Republiek het opperbestier over haare Gemeenschappelyke zaaken, als:

Het opperste Bewind over de Land en Zeemagt, het algemeene Finantie weezen der Republiek, de oppermagt over de Generaliteits Landen, en over de Oost-Indische Maatschappye en andere Colonien, het maaken van verbonden met andere volken, het voeren van Oorlog, en het maaken van Vreede, het zenden van Gezandschappen naar andere Mogendheeden, en het ontvangen van vreemde Gezandschappen, mitsgaders confereeren met dezelve.

Alle zulke gemeenschappelyke zaaken behooren ter Tafel van deze Vergadering. Zy is de eerste in rang, en verbeeld de zeven vereenigde overheden der Republiek, dog zy is geenzints de hooge overheid zelve, en kan volstrekt niets besluiten, ten zy op last en gezag van de Souvereine Heeren Staaten der byzondere Provincien haare Principaalen.

Elke Provintie zend zo veele Gedeputeerden tot deze Vergadering als zy goedvind, dus kan het getal der Leden zeer verschillende zyn, doorgaans zyn er schlechts vyftig tegenwoordig. Alle de Gedeputeerden van elke Provintie hebben slechts eene stem, zo dat deze Vergadering uit zeven stemmen bestaat. De Stadhouder verschynt meede in deze Vergadering wanneer Hoogstdezelve iets heeft voor te stellen.

De Overheid van elke Provintie zend daarenboven nog een twee of drie Leden uit haare Souveraine Vergadering naar den Hage. Te weeten:

	Gelderland.	1	} te zamen 12 Leeden.
	Holland.	3	} te zamen 12 Leeden.
	Zeeland.	2	} te zamen 12 Leeden.
	Utrecht.	1	} te zamen 12 Leeden.
	Vriesland.	2	} te zamen 12 Leeden.
	Overyssel	1	} te zamen 12 Leeden.
en	Gröningen.	2	} te zamen 12 Leeden.

[p. 4]

Deze afgevaardigden Vergadert zynde, maken te zamen den Raad van Staaten uit, en in deze Vergadering heeft de Stadhouder zitting en Stem, insgelyks ook de Thesaurier-Generaal, aan deze Raad van Staaten is het byzonder opzigt over de Landmagt toevertrouwd, als mede over de Vestingwerken, Magazynen en Krygsbehoeften in de Provincien Gelderland, en in de Generalteits-Landen. Deze Vergadering heeft ook het byzonder Bestier der Inkomsten uit de Generaliteitslanden en der onderstanden, welke elke Provinctie en het Landschap Drenthe ter algemee-Benodigingen der Republiek Jaarlyks opbrengen moeten. De Leeden dezer hooge Vergadering voeren den Tytel van Edelmogende Heeren.

De hooge Overheid van elke Provincie zend nog twee afgevaardigden naar den Haag tot eene derde hooge Vergadering die derhalven uit 14 Leden bestaat, dit is de Generaliteits Rekenkamer, welke het bestuur heeft over alle de Rekeningen welke te doen zyn van wegen de geheele Republiek. -- Haare Leeden voeren mede den Tytel van Edelmogende Heeren, aldus zyn 'er drie Hooge Vergaderingen in den Haag die het Generaale of gemeenschappelyke Staatsbestuur oefent.

TEN TWEEDEN. Het Provinciaale Staatsbestuur van elke Souvereine Provincie word verricht door de Hooge Overheid of Souvereine Heeren Staaten van elke Provincie, het is derhalven een oppermagtig Staatsbestuur, en is op geenerlei wyze onderhoorig aan het hiervooren geschetste generaale of gemeenschaalyke Staatsbestuur der geheele Republiek.

Onder zodaanig Bestuur staan met een woord alle zaaken in elke Provintie, welker Beschikking zy volstrekt aan haar zelve behouden heeft. By voorbeeld: het maaken van alle haare onderhoorige Rechtsgedingen, het aanstellen van haare Regeeringen (welke gewigtige zaak thans wel min of meer toevertrouwd is aan den Stadhouder in Qualiteit als Stadhouder van elke afzonderlyke Provincie) het beurtelings afvaardigen van haare Gedeputeerden tot het hiervooren geschetste Generaale Staatsbestuur, het uitschryven van haare Lasten, het inwilligen van haare onderstanden, en dus haar geheel Finantie wezen; --- met een woord haare geheele Staatshuishouding, in zoo verre zy volgens de Unie van Utrecht oordeelt, dat dezelve op geenerlei wyze tot het gemeenschaplyk Staatsbestuur behoord.

Het is niet even eens gesteld met dit Staatsbestuur van elke byzondere Provincie, want of schoon hetzelve in elke Provin-

[p. 5]

tie oppermagtig is en 'er aldus een volmaakte gelykformigheid plaats heeft; is evenwel de Inrichting der Regeeringsform min of meer verschillende in elke Provincie.

Tot de Republiek of Staat der Vereenigde Nederlanden behooren ook het Landschap Drenthe, de Generaliteits Landen en de Oost en West-Indische Bezittingen.

Het Landschap Drenthe blyft altyd gevoegd by de Zeven Provincien, het is in de Bescherming van dezelve, het heeft insgelyks zyne eigene Heeren Staaten tot hooge Overheid, het is dus ook een Souverain Landschap, maar het heeft geene zitting of stem in de Vergadering van Hun Hoog Mog. de Staaten Generaal.

De Generaliteitslanden zyn eenige aangrenzende Landstreeken, welke by de Republiek behooren, en daarom ook den naam van Bylanden dragen. ---- zy zyn een gedeelte van Vlaanderen, van Braband, van Limburg, en van Opper-Gelderland, onder de benaamingen van Staats Vlaanderen, Staats Braband, Staats Opper-Gelderland, en Staatslanden van Overmaaze. De Heeren Staaten der Zeven Provintien te zaamen genoomen, zyn de Souverein of Hooge Overheid van die Landen. Zy dragen den naam van Generaliteitslanden, om dat zy aan de Zeven Provintien in het Generaal toebehooren, derzelver Regeeringen worden aangesteld door afgevaardigden uit de Vergadering van Hunne Hoogmogenden. Zyne Hoogheid de Prins van Oranie en Nassau is door de Heeren Staaten der Vereenigde Nederlanden mede erflyk aangesteld tot Opper Gouverneur van deze Generaliteits Landen.

De Bezittingen der Oost-Indische Compagnie of Maatschappye kan in eenen zeekeren zin aangemerkt worden als een byzonder Staats Ligchaam in de Republiek. De Leeden waarvan Nederlandsche Ingezeetenen zyn. Deze Maatschappy heeft wel een eigen Staats bestuur over haare bezittingen, doch staat tevens onder de Hooge Oppermagt van de Heeren Staaten Generaal.

De Bezittingen der Oost-Indische Compagnie zyn een meenigte groote en kleine Landen, welke verre van elkanderen verspreid liggen, als op Java, Ceilon, de Molukken, en andere Asiatische Eilanden, en vervolgens op de Kusten van Malabaar,

[p. 6]

Madura, Coramandel en Bengalen. Nog bezit de O.I.C. op den Uithoek van Afrika een wyd uitgestrekt Landstreek, welke de Naam draagt van de Kaap de goede Hoop.

De Bezittingen in de West-Indien en op de Kust van Africa staan gelyk reeds aangemerkt is meede en wel byzonderlyk onder de hooge oppermagt en Bescherming der Vereenigde Overheid der geheele Republiek,, wordende bestierd door den Raad der Colonien en eenige separate Collegien, en zyn in dit opzigt min of meer onderworpen aan het hier vooren geschetst Generaal of Gemeenschappelyk Staatsbestuur.

Tot de Bezittingen der Vernietigde W.I. Compagnie behooren de Eilanden Curaçao, St. Eustatius, Saba, en St. Martin en ook nog eenige plaatsen op de Noord-west-kust van Afrika, welke de Kust van Guinea genaamd word. Deze plaatsen zyn van geen gering aanbelang voor de Republiek.

Tot de Bezittingen der geassocieerden van de vernietigde W.I.C. behooren de Colonien Berbice, Essequebo en Demerary als meede deze voor de Republiek onschatbaare Colonie Suriname.

Van dezelve spreekende zullen wy ons nu na den gang van 't werk schikken, en voortgaan eerstlyk met de