De Vraagbaak. Almanak voor Suriname 1925

Het voederen van hoenders.

a. Soorien voeder.

Voorop zij gezegd, dat geen enkel dier in staat is, zelf eiwitstoffen te maken. De eiwitstoffen, die het dier ons in melk, vleesch en ei geeft, moet het uit de plant halen.

Als de koe geen voer krijgt, waarin eiwitstoffen zijn, kan ze geen melk geven, en de kip, onder dezelfde omstandigheden, geen ei.

Doch de eiwitstoffen zijn niet enkel benoodigd voor de vorming van melk of ei, zij zijn ook onontbeerlijk voor het onderhoud van het dierlijk lichaam, en voor den opbouw er van bij den groei. Daarom heeft de natuur eene hoeveelheid eiwitstoffen in het kippenei gelegd, voldoende voor den groei van de kiem, het latere kuiken. Tot twee dagen vóór het uitbroeden teert het kuiken op het eiwit, den dag tevoren neemt het den dooier op, zoodat het lang na zijn geboorte zonder ander voedsel kan blijven, en wel tweemaal vier en twintig uren.

Dus: eiwitbevattende voedingstoffen voor de leghen, - wil men haar behoorlijk aan den leg brengen en houden.

Een goed deel van de benoodigde eiwitstoffen vindt de kip in het gras, dat ze evenals het rund eet.

't Is menigmaal gebeurd, dat iemand, die één of twee kippen er op na hield, van deze een bevredigenden leg

[p. 77]

verkreeg; de afval van den disch droeg er het zijne toe bij, die hennen te voorzien van eiwitstoffen, aanwezig in de resten van het dierlijk voedsel als anderszins. De goede leg moedigde aan en de houder breidde zijn teelt in de gegeven omstandigheden uit. Daarna werd de leg onbevredigend, al werd de voedering met mais sterk. De spoeling was dun geworden, daar de hoeveelheid verbruiksters van den dischafval was toegenomen. De hennen kregen gebrek aan eitwitstoffen.

De vrijloopende hen vult ook hare benoodigde hoeveelheid eitwitstoffen aan door het opscharrelen van dierlijk voedsel uit mesthoopen en elders.

Het middelmatige ei weegt 50 gram; hiervan is 11.9 % of p.m. 6 gram eiwitstoffen.

De leghen heeft dus voor elk ei minstens 6 gram eiwitstoffen noodig en voor haar onderhoud, zegge 4 gram, te zamen 10 gram eiwitstoffen. Deze kan het maisvoer niet geven, of de kip zou een overmaat van maisvoer per dag moeten hebben. Dit zal vervetting ten gevolge hebben, wat menigeen heeft ondervonden, die zijn hoenders hoofdzakelijk met mais voedt.

Sommige houders van hoenders voeren ze tusschendoor met gekiemde haverkorrels, waarvan ze goede uitkomsten verkrijgen.

Hoe ook, de benoodigde eiwitstoffen moeten door den kweeker onder het bereik van zijn hoenders gebracht worden, in het bijzonder van zijne leghennen.

Wandoeboontjes (Cojanuo indicus) bevatten volgens Dr. Sack, gewezen Landbouwscheikundige in Suriname, een groot percentage eiwitstoffen. Kippen lusten ze graag, doch ze doen ook goeden dienst als voedsel voor den mensch en zouden voor een groote teelt in beduidende hoeveelheid gewonnen moeten worden.

Afval van slachterijen zal het ontbrekende aan eiwitstoffen bij de grasetende leghen kunnen aanvullen. Dit moet in den vorm van haksel of van meel de hen worden bijgevoerd. Visch, in denzelfden vorm toegediend, heeft een nog betere uitwerking dan vleeschafval. Met 20 gram van een van beide bij gewoon graanvoer per kip per dag, of één kilogram voor 50 kippen schiet men nog al welletjes op, om zich een goeden leg te verzekeren.

b. De wijze van voederen.

Hier worden bedoeld hoenders, die in rennen worden gehouden. Daar deze niet in de gelegenheid zijn, zelve

[p. 78]

te vinden wat noodig is voor haar levensonderhoud en voor den leg, moet al het benoodigde in hun bereik gebracht worden.

Vooral moet men gelegenheid voor beweging verschaffen en het noodige spijsverteringsmaterieel, z.a. grint bijbrengen. Zonder beweging is geen gezond leven voor het dier denkbaar en zonder grint geen goede spijsvertering bij het hoen mogelijk.

Beweging kan het hoen hebben, wanneer de kweeker 's morgens gebrokkelde maiskorrels, wandoeboontjes en dergelijk kleinvoer in een bed van stroo werkt, zóó, dat de internen er langen tijd over doen, om een voldoende hoeveelheid op te scharrelen,

Tusschen door zal een portie weekvoer, z.a. niet heel gaar met peper (capsicumsoorten) gekookte banaan met schil en al, of iets dergelijks, hun moeten worden voorgezet.

Hoenders lusten graag peper. Opmerkelijk is het, dat van de planten, die in een tuin staan, het eerst de peperboompjes door het hoen worden kaal gepikt. De peper schijnt het hoen frisch te houden en is vooral onmisbaar voor hoenders, die op klei worden gehouden.

De luchtpijpparasiet (de z.g. Synchamus trachealis) die het kuiken aan de gaapziekte doet sterven, hoopt zich op kleigrond wel eens op in de darmen van het volwassen hoen en verwoest zijn lichaam, evenals de anchylostoom dat van den mensch. De peper schijnt vernietigend op de parasiet te werken.

Wat stukgesneden uien nu en dan zijn zeer aan te bevelen.

Overvloed van gras moet worden voorgezet, fijngehakt en op een plaats, waar het haksel niet spoedig kan drogen.

Jong paragras en beschuitgras (paspalumsoort) kunnen onder de beste grassoorten voor hoenders gerekend worden. Ook graszaad is hun welkom.

't Is aan te bevelen, het gras 's morgens te snijden, omdat dan de eiwistoffen in grootere hoeveelheid aanwezig zijn, dan den namiddag te voren. Gedurende den dag mag er geen water, en vooral schoon water, ontbreken. De kweeker, die op dit laatste niet let, zal weldra door ziekte onder zijn kweek verontrust worden. De drinkbakken moeten zóódanig gemaakt en geplaatst worden dat de hoenders alleen met den snavel erop kunnen, doch er niet in kunnen stappen.

Het avondvoer moet hard zijn, nl. mais met een toe-

[p. 79]

gift van haver, voorgezet op drogen grond, niet op hout. Een droge harde grond kan verkregen worden, door de voerplaats met schelpen te beleggen; deze hebben de hoenders ook noodig voor het onderhoud van hun lichaam en voor de vorming van de eierschalen. Op dezen harden grond vinden ze gelegenheid, om hun snavel te wetten. Kan dit niet geschieden, dan vergroeit de tongnagel, welken toestand we in Suriname ‘peepi’ noemen, en die eene wreede behandeling van den patient door onoordeelkundige kweekers ten gevolge heeft.

‘Hoenderpark v. Paramaribo’.