De Vraagbaak. Almanak voor Suriname 1925

[p. 47]

Voornaamste buitenlandsche maten en gewichten.

Lengtematen.

1 toise = 6 pieds (voet) = 1,949 M. (1.95 M.).⁽¹⁾

Quintal métrique = centenaar = 1000 K.G.

(1) De globale cijfers waarmede inde praktijk gerekend wordt, zijn tusschen haakjes geplaatst.

Groot-Brittannie en Amerika.⁽²⁾

1 yard = 3 voet = 0,9144 M. (91 c.M.)

1 fathom = 2 yards = 6 voet = 1,8288 M. (1,83 c.M.)

1 voet = 12 inch = 144 lijn (lines) en ook 120 lijn = 0,304794 M. (30.5 c.M.)

1 Eng. duim (inch) = 0,02539954 M. (2,5 c.M.

1 furlong = 10 chains = 40 poles = 220 yards.

1 mijl (statute) = 8 furlongs = 80 chains = 1760 yard = 5280 voet = 1609,315 M.

1 chain = 100 links = 66 voet = 20,12 M.

1 kabellengte = 120 vadem = 219,456 M. (219.5 M.)

1 zee- of minuut-mijl = 6080 voet = 1/60 graad = 1851,852 M. (1852 M.)

1 Londensche mijl = 5000 voet = 1524 M.

(2) In de Vereenigde Staten van Noord-Amerika zijn de maten en gewichten hoofdzakelijk als de Engelsche. Somtijds is; 1 ton (20 cwt.) = 2000 (niet 2240 lbs, avdp. = 907,185 K.G. 1 hundredweight of Centweight (cwt.) = 100 (niet 112) lbs. avdp. = 45,359 K.G,

Duitschland: Metriek Stelsel.

1 vadem = 6 voet.

1 roede = 12 voet.

1 voet = 12 duim 144 lijn = 0,313854 M.

1 Pruisische mijl = 2000 roede = 1,015 geogr. mijl = 7532,485 M.

1 Duitsche of geografische mijl = 1/15 graad = 4 zee mijlen = 7420,44 M.

N.B. De vaart of snelheid van schepen, zeestroomingen; enz. wordt in Geogr. mijlen ‘per wacht’ (4 uur tijds); in zeemijlen (minuutmijlen) per uur; en in ‘knoopen’ (van 1/20 mijl of 15,432 M.) per ‘glas’: (½ uur tijds) door hetzelfde getal uitgedrukt. Eene vaart of snelheid van: a mijlen of knoopen = a × 1,85185 killometers per uur = a × 0,51440 M. per seconde; a kilometers per uur = a × 0,54 mijl of knoopen = a M, per sec. = a × 1,944 mijl. of knoopen

[p. 48]

West-Indie: Metriek Stelsel.

1 Surinaamsche ketting = 66 Rijnl. voet = 20,72047 M.

1 Rijnl. voet = 12 dm. = 0,314 M.

M. = 3,1853 Rijnl voet.

Oost Indie.

Paal op Java =400 Rijnl. roeden = 1506,943 M.

Paal op Sumatra = 1 Eng. zeemijl = 1851,852 M.

Rijnl. roede = 12 Rijnl. voet = 3,767.

Vlakte maten.

Frankrijk: Metriek Stelsel.

Groot Brittannie en Amerika.

□ yard = 9 □ voet = 0,836097 M². (0.84)

□voet (sq. foot) = 0,0928097 M² (0,093)

□ duim (sq. inch.) = 6,451367 cM² (6.45)

1 acre of land = 4 rood = 160 □ rod = 4840 yard = 4046,7102 M². (4041)

□ mijl = 640 acre = 258989,5 M².

1 ketting = 66 voet.

1 □ ketting = 4356 □ voet = 1/10 acre.

Britsch Indie.

1 beegah (in Bengalen) = 80 sq. hath. = 120 feet sq = 14,400 sq. feet = 1600 sq. yards = 2/7 acre.

1 luggee (in Bengalen) = 4½ hath = 6¾ feet.

Duitschland: Metriek stelsel.

1 □ Ruthe = 144 □ voet = 14,1846 M² (1418)

1 Morgen = 1/30 □ Hufe = 180 □ Ruthe = 2553,2 M².

West-Indie.

1 Surinaamsche akker = 10 □ Sur. kettingen = 43560 □ Rijnl. voet = 4293,18 M².

Oost-Indie.

1 bahoe of bouw = 500 □ roeden = 7096.5 □ M. = 0.715 H.A.

Inhoudsmaten.

Frankrijk: Metriek Stelsel.

Duitschland.

1 kub Fuss = 1/1728 kub. Ruthe = 1728 kub. duim = 30,916 dM³.

1 kub. Klafter^*) = 108 kub. voet = 3338,9 dM³.

*) Voor steen-, metsel-, rijs- en aardewerk.

[p. 49]

Natte waren:

1 Quart = ⅓ Metze = 64 kub. duim = 1,145031 dM³.

Wijnmaat: 1 Eimer = ½ ohm = ⅓ oxhoofd = 1/12 Fuder = 2 anker = 60 quart = 68.7 dM³.

Bierton = ¼ Küpen = ½ Fass = 100 quart = 114,5 L.

Droge waren:

Graanmaat: 1 scheffel = 1/24 wispel = 1/12 malter = 16 metzen = 3072 kub. duim = 54,96 dM³.

Kalk, gips, kolen: 1 Ton = 4 scheffel = 219,846 dM³.

Groot Brittannie.

1 kub. yard = 27 kub. voet = 764,513 dM³.

1 kub. voet = 1728 kub. duim = 28,315 dM³.

1 kub. duim = 16,5862 cM³ (16,59)

1 minim (medic) =1/17 cM³.

1 registerton = 100 kub. voet = 2,83 M³.

1 ton of shipping = 42 kub. voet = 2000 pound a.d.p. = 1,189 M³.

1 load timmerhout (bekapt) = 50 kub. voet = 1,416 M³. (onbekapt) = 40 kub. voet.

1 Board Measure = 1000' × 1' × 1" = 2,33 M³.

1 Petersburg standaard = 165 kub. voet = 120 planken 6' × 3" × 11" = 4,678 M³.

1 Londensche standaard = 270 kub. voet = 120 planken 12' × 3" × 9".

1 square = 100 square feet superficial; daarbij moet feitelijk nog de dikte der planken vermeld worden bv.; ‘of ½" stoff’.

Droge waren:

1 imperial gallon = 10 pound A.d.p. = 4,545963 dM³ (4,55).

1 Am. gallon = 3,785 liter

1 pint = 0,56825 liter (0,57)

1 imperial quarter = 1/10 last = ⅕ weys = ¼ chaldrons = 2 cooms = 8 bushels = 32 pecks = 64 gallons = 128 potles = 256 quarts = 512 pints = 10,2694 kub. voet = 209,7813 liter.

Afgestreken bushel: opgehoopte = 1:1,269.

Natte waren:

Imperial gallon = 4 quarts = 8 pints = 32 gills = ½ peck = ⅛ bushel = 1/64 quarter = 4,54346 dM³ of L.

West-Indie.

1 gallon = 6 pint = 3,60 liter.

Oost-Indie.

1 Indische of Bataviasche ton = 92,83 L.

[p. 50]

1 Indische kan = 1,52 L.

1 legger = 388 kan = 588,15 L.

1 kojan = 32 pikols; 1 pikol = 67,04 L. of dM³.

Gewichten.

Frankrijk: Metriek Stelsel.

1 millier (tonneau métrique) = 1000 kilogr.

1 quintal métrique = 1/10 millier = 100 kilogr.

Duitschland.

1 Centner = 100 Pfund = 50 KG.

1 Doppelcentner (Metrischer Centner) = 100 KG.

1 Pfund = 30 Loth = ½ KG.

Schiffslast = 2 tonnen = 4000 pfund.

Groot-Brittannie.

1 pound avoirdupois (a.d.p.) = 16 ounces = 256 dram = 768 scruples = 7000 grains = 0,4535925 K.G. (0,45).

1 ounce = 28,3495 (28.35) gram.

Als muntgewicht gebruikt men 1 troypound = 12 ounces (oz) à 20 pennyweishts (dwts) à 24 grains (grs) = 0,373243 K.G. (373.24 gr.).

Ton = 20 hundredweight (cwt) = 80 quarters = 160 stone = 2240 pound = 1016,0470 K.G. (Dus ook: 1 cwt. = 4 quarters = 50.80235 kilogr.; 1 quarter =2 stone; 1 stone = 14 pound).

Ton of shipping = 42 kub. voet = 2000 pound a.d.p. = 907,1 K.G.

Britsch-Indië.

Tola (Noordelijk Indië) = gewicht van een roepy.

1 maund (of mun) = 40 seer = 3200 tola = 822/7 pound a.d.p. =37⅓ K.G.

1 pusseree = 5 seer = 80 chittacks = 4⅔ K.G.

1 seer (Zuidel. Indië) = 24 tola=0,28 K.G.1/40 maund.

1 maund (Madras) = 25 pound a.d.p. = 8 viss.

1 maund (Bombay) = 28 pound a.d.p. = 8 viss.

1 maund made tea = 80 pound = 72 halve kilogr.

1 viss (Birmah) = 100 tical = 3,65 pound a.d.p. = 1.665. G,

Medicinaal Gewicht. (oud).

1 Medicinaal pond, libra, lbr., ons = 924 gr. (gewoonlijk berekend op 375 gr.) Dus 1 K.G. = ± 32 med. ons.

1 Medicinaal ons, uncia, unc, = 8 drachmen = 8×3 scruple = 31,25 gr. (benaderd 32 gr.)

1 Drachme, drachma, dr. = 3 scr. = 4 gr.

1 Scrupel, scrupulum, scr. = 20 greinen = 1,3 grein.

[p. 51]

1 Grein, granum, gr. = 65 miligram. Dus 1 gr. = ±15 grein. (Als grein diende oorspronkelijk een gave witte peperkorrel).

Eng. apothekersgewicht: 1 dram = 1,8 gr.; 1 minum = 0,06 gr.

De inhoud van ‘een flesch’ is 24 ons = ¾ liter.

Essayeer of proefgewicht.

Voor de bepaling van het essayeer of proefgewicht wordt in de landen van het Metrieke Stelsel als eenheid het gram verdeeld in duizendste deelen, gebruikt.

Evenwel is het meest gebruikelijk - ook hier bij ons - het karaatgewicht.

Zuiver goud wordt dan gesteld op 24 karaat, wat meer een verhoudingsgetal dan een maat met een volstrekte waarde is.

Juweelengewicht.

Het gebruikelijke (Pransche) juweelengewicht is het karaat, verdeeld in 4 grein, dat verder in ½, ¼ en tot l/64 verdeeld is.

1 juweelenkaraat = 20.589 centigram.

Het Engelsche juweelengewicht is praktisch hetzelfde, maar theoretisch bestaat een klein verschil.

Een Engelsch ons trooisch weegt 151½ juweelenkaraat - dus is een Engelsche karaat 20.53 centigram.

Metrieke maten en gewichten in Engelsche overgebracht

Lengtematen.

m.M. = 0,03937 inches;

c.M. = 0,3937 inches;

d.M. = 3,9370 inches;

M. = 39,3701 inches = 3,2808 feet = 1,0936 yards

K.M. = 1093,6143 yards = 0,6214 miles.

Vlaktematen.

Centiare = 1,1960 square yards;

are = 119,903 square yards =0,0247 acres;

hectare = 11960,33 square yards = 2,4736 acres.

Inhoudsmaten

Decistére = 3,5317 cubic feet;

stére (M^3) = 35,3166 cubic feet;

decastére = 353,1658 cubic feet.

Gewichten

Milligram = 0,01543 grains;

[p. 52]

gram = 15,4324 grains;

hectogram = 1543,2356 grains = 3,2167 troy ounces = 3,5291 avoirdupois ounces;

kilogram = 32,167 ounces = 2,2057 pounds.

Engelsche maten in cM. overgebracht.

1	In. 2.54 cM.
2	In. 5.08 cM.
3	In. 7.62 cM.
4	In. 10.16 cM.
5	In. 12.70 cM.
6	In. 15.24 cM.
7	In. 17.78 cM.
8	In. 20.32 cM.
9	In. 22.86 cM.
10	In. 25.40 cM.
11	In. 27,94 cM.
12	In. of cM.
1	ft. 30.48 cM.
2	ft. 61.0 cM.
3	ft. 91.4 cM.
4	ft. 1.219 M
5	ft. 1.524 M
6	ft. 1.829 M
7	ft. 2.134 M
8	ft. 2.438 M
9	ft. 2.743 M
10	ft. 3.048 M
11	ft. 3.353 M
12	ft. 3.658 M
13	ft. 3.962 M.
14	ft. 4.267 M.
15	ft. 4.572 M.
16	ft. 4.877 M.
17	ft. 5.182 M.
18	ft. 5.486 M.
19	ft. 5.791 M.
20	ft. 6.096 M.
21	ft. 6.401 M.
22	ft. 6.701 M.
23	ft. 7.010 M.
24	ft. 7.315 M.
25	ft. 7.620 M.
26	ft. 7.925 M.
27	ft. 8.229 M.
28	ft. 8.534 M.
29	ft. 8.939 M.
30	ft. 9.144 M.
31	ft. 9.449 M.
32	ft. 9.753 M.
33	ft. 10.058 M.
34	ft. 10.363 M.
35	ft. 10.668 M.
36	ft. 10.973 M.
37	ft. 11.277 M.
38	ft. 11.582 M.
39	ft. 11.887 M.
40	ft. 12.192 M.
41	ft. 12.497 M.
42	ft. 12.801 M.
43	ft. 13.106 M.
44	ft. 13.411 M.
45	ft. 13.716 M.
46	ft. 14.020 M.
47	ft. 14.325 M.
48	ft. 14.630 M.
49	ft. 14.935 M.
50	ft. 15.240 M.
51	ft. 15.545 M.
52	ft. 15.849 M.
53	ft. 16.154 M.
54	fr. 16.459 M.
55	ft. 16.764 M.
56	ft. 17.068 M.
57	ft. 17.373 M.
48	ft. 17.678 M.
59	ft. 17.983 M.
60	ft. 18.288 M.

3 ft. = 1 yard, 6 ft. = 2 yards enz.

Eenige snelheden per seconde:

briesje	- 2 M.
ruiter in draf	- 4 M.
hardlooper	- 5 M.
ruiter in galop	- 5.6 M.
zeilboot	- 6 M.
wind v. een molen	- 7 M.
schaatsenrijder	- 8 M.
motorboot	- 8 M.
pantserschip	- 9.1 M.
goederentrein	- 12 M.
kruiser	- 12.5 M.
mailboot	- 13 M.
torpedoboot	- 15 M.
wielrijder	- 15 M.
lokaaltrein	- 19 M.
postduif	- 22 M.
storm	- 24 M.
race auto	- 28 M.
sneltrein	- 32 M.
orkaan	- 45 M.
geluid i.d. Lucht	- 337 M.
geweerkogel	- 700 M.
granaat	- 900 M.
licht	- 308000 K.M.
electriciteit	- 440000 K.M.