Surinaamsche Almanak voor het Jaar 1834

[p. 199]

Korte kronijk der kolonie Suriname,
Beginnende met het jaar 1789-1799.

[p. 201]

Korte Surinaamsche kronijk.

1789. In het midden van dit jaar werd deze Volkplanting op nieuws door de bende van Bonny aangevallen.

Evenwel redde haar zoowel het wijs beleid van den Gouverneur-Generaal Wichers, als de dappere arm van den toenmaligen Kommandeur J.F. de Friderici.

In het laatst van dit jaar en in den aanvang van 1790 vervolgden de Muitelingen hunne aanvallen; in hunne verschrikkelijke woede bragten zij den Directeur van de Plantaadje Klarenbeek, genaamd Merle, en diens Blank-Officier Burmeester, op eene gruwzame wijze om het leven; ook de Heer Christiaan Mardegen, die op zijnen Houtgrond La Solitaire, in Boven-Suriname, en de Heer Juda, die op zijnen Grond aan dezelfde Rivier zich bevonden, ondergingen hetzelfde lot. Nu weder werden de Muitelingen, door de welingerigte maatregelen van de Heeren Wichers en de Friderici, in hunne voorgenomene ontwerpen gestuit, en zoodanig in vrees en schrik gebragt, dat zij zich in de woeste bosschen

[p. 202]

terugtrokken, waardoor aan hunne snoodheden paal en perk gesteld werd.

1790. In dit jaar werd de Kolonie hevig geteisterd door de kinderziekte. De Blanken werden door deze plaag niet minder bezocht dan de Negers, en de sterfte onder de eerste verwekte in een groot aantal huisgezinnen den bittersten rouw. Vele ingezetenen verloren een groot gedeelte hunner Slaven, hetgene niet weinigen in wezenlijke armoede dompelde; zoodat die omstandigheid als eene der voornaamste oorzaken van het verval dezer Volkplanting is te beschouwen.

In dit zelfde jaar maakte de schrikverwekkende ziekte der melaatschheid, Lepra of Boasi, eenen sterken voortgang, evenwel alleen onder de Slaven. Ten einde deze ziekte zoo veel mogelijk tegen te gaan, werd, onder bewind van den Gouverneur-Generaal Wichers, in dit jaar, aan de Rivier Saramacca, een Etablissement gesticht, onder den naam van Voorzorg, waar alle besmette Negers overgebragt en verzorgd werden.

Het wijs en weldadig bestuur van den Heer Wichers kenmerkte zich nog door het doen uitmeten en uitgeven van de onbebouwde landerijen, achter Paramaribo, bekend onder den alouden Indiaanschen naam Combé, als ook van de nog ongecultiveerde landen aan de Mot- en Warrappa-Kreken, hetgene niet alleen ten doel had, om den land- en akkerbouw te begunstigen, maar inzonderheid om de ge-

[p. 203]

zondheid, zoo te Paramaribo als in de overige Districten, te bevorderen.

1792. Den 24^sten Augustus, de Heer J.F. de Friderici, sedert 15 Junij, 1790, als Gouverneur-Generaal ad interim opgetreden zijnde, werd nu benoemd tot Gouverneur-Generaal, met den rang van Generaal-Majoor bij de Infanterie, in dienst van den Staat der Vereenigde Nederlanden.

1796. Den 12^den Augustus is aan boord van 's Lands schip van Oorlog de Piet Hein, in den ouderdom van 60 jaren, overleden de Hoog Edel Gestrenge Heer Adriaan Braak, Vice- Admiraal van de Roode Vlag, Kommandant en Chef van de Nederlandsche Navale magt in de Westindiën, en werd den 13^den, daaraanvolgende, met de meeste plegtigheid op de Forteres Nieuw-Amsterdam begraven.

Den 18^den December is, in de nabijheid van de Plantaadje Groot-Chatillon, in de Rivier Suriname, door het uitvallen van eene der beslagplanken van hun vaartuig, zeer ongelukkig omgekomen de huisvrouw van den Heer Isaac Nunes Campos, benevens haar zoon Mozes Nunes Campos, haar behuwdzoon Abraham Campos, alsmede een Negerjongen.

1797. Den 13^den April is te Paramaribo gevierd het Jubelfeest, of wel de vijftigjarige standhouding der Lutersche kerk; hebbende de Lutersche Gemeente op dien dag alles bijgedragen, hetgene tot verhooging van den luister van dit Feest strekken konde. Z.E. de Heer Gouverneur-Generaal de Frederici,

[p. 204]

benevens de Heeren Raden van Policie, vereerden dit Feest met derzelver tegenwoordigheid.

Den 23^sten October is alhier op het Gouvernementsplein aan den, bij den Militairen Krijgsraad, tot den kogel gevonnisden Kanonnier Johannes Becker, oud 28 jaar, geboortig van Keulen, en van de Roomsche Gemeente, onder eenen grooten toeloop van aanschouwers, het doodvonnis ten uitvoer gebragt, ter zake van verwonding van eenen Onder-Officier, tot zijn korps behoorende.

Den 15^den December werd alhier de vierde Verjaardag van het Departement Paramaribo, der Maatschappij: Tot Nut van 't Algemeen, plegtstatig gevierd.

1798. Den 28^sten Februarij vierden de alhier aanwezige Noord-Amerikanen, met vele plegtigheid, den geboortedag van den heldhaftigen Washington.

Den 14^den Maart werd op 's Lands Brik de Kemphaan, gestationneerd aan Braamspunt, het doodvonnis uitgevoerd aan drie der gedeserteerde Matrozen, behoorende tot de Equipage van den Kapitein-Luitenant Rystenborg, zijnde de vierde Deserteur strengelijk met roeden gegeeseld.

Den 27^sten Maart is alhier overleden de Oud-Raad van Policie Dirk van der Meij, in den ouderdom van 71 jaar, waarvan hij 54 in deze Volkplanting had doorgebragt.

Den 30^sten April heeft het Surinaamsche Tooneel-Genootschap: Kunstliefde spaart geen Vlijt, ten voordeele der gekwetsten, en weduwen en weezen der

[p. 205]

gesneuvelde Bataven, die, op den 11^den October, 1797, met zoo veel roem tegen de Britten gevochten hadden, vertoond: Brutus, Treurspel, en na hetzelve De Slag op Doggersbank, Tooneelspel; en bij deze gelegenheid, na aftrek van alle kosten, overgehouden f 4500, welke som te gemelden einde naar het Moederland is geremitteerd.

Den 18^den Augustus werd alhier door eenige jonge lieden opgerigt een tweede Liefhebberij-Tooneel-Genootschap, onder de zinspreuk: Door IJver bloeit de Kunst; hebbende dit Genootschap voor het eerst op

Den 13^den October, daaraanvolgende, op een klein, doch welingerigt, Tooneel, ten huize van den Heer Daniel van Claveren, deszelfs oefeningen geopend, en, onder directie van gemelden Heer van Claveren en H. Schouten, vertoond: De Marquis de Bouillé of de Herovering van St. Eustatius, Heldenspel, en na hetzelve Pefroen, of het Schaapshoofd, Kluchtspel, hetwelk algemeen bijval heeft gevonden.

Den 20^sten November werd opgerigt het Tooneel-Genootschap: De Verrezene Phoenix, in de Saramacca-Straat.

1799. Den 24^sten Januarij werd opgerigt het Tooneel-Genootschap: Kunst wordt door Arbeid verkregen.

In de maand Julij dezes jaars is de Roomsch-Katholijke Kerk weder geopend; doch, ten gevolge van eenen zamenloop van omstandigheden, werd dezelve in de maand September ten tweeden male gesloten.

[p. 206]

Den 9^den Augustus werd de Algemeene Dank-, Vast- en Bededag voor de laatste maal gehouden.

Den 13^den Augustus bragt de Gouverneur de Friderici ter tafel van het Hof van Policie twee onderscheidene boodschappen, te gelijker tijd bij hem uit Europa ontvangen, welke, geopend zijnde, bleek de eene te behelzen eene kennisgeving, door de Hoofden der Bataafsche Republiek, van de in de Nederlanden plaats gehad hebbende verandering in het Bestuur der zaken, met aanmaning, om de Kolonie in naam der Republiek te blijven administreren; terwijl de andere een adres inhield van den Stadhouder, die het Bestuur alhier magtigde, om, uit zijnen naam, de Volkplanting te beheeren, met uitnoodiging, om, indien de Engelschen zich binnen dezelve mogten vertoonen, alsdan deze Natie als vrienden te ontvangen. Het Bestuur alhier, toegevende aan den drang der omstandigheden, besloot zich aan de eerste boodschap te houden, en aanvaardde het bewind dezer Volkplanting namens de Bataafsche Republiek.

Den 21^sten Augustus is de Kolonie Suriname, Rivieren en Districten van die, onder de bescherming (protection) van Zijne Majesteit george III, Koning van Engeland, overgegaan, achtervolgens de voorafgegane voorwaarden en artikelen van kapitulatie. In weêrwil van den onaangenamen drang van zaken, heeft de geheele vrije bevolking in allen deele medegewerkt tot het bevorderen van de bestellingen des Gouvernements, waardoor dan ook de verstoor-

[p. 207]

ders der inwendige rust binnen behoorlijke palen zijn gehouden.

Den 5^den September is afgekondigd zekere Publicatie, waarbij is vastgesteld en bepaald de waarde van den Piaster of zoogenoemde Spaansche Mat op 55 Stuivers, en eenen gouden Johannes, 8 Engelsen wegende, op f 20 N.C.

Den 10^den September. Ten gevolge van eene, bij Publicatie gedane, uitnoodiging, hebben de ingezetenen dezer Volkplanting begonnen te compareren, om, hoofd voor hoofd, in handen van den Heer Gouverneur-Generaal de Friderici, en ten overstaan van den Engelschen Brigadier Generaal-Majoor, den Eed van getrouwheid aan Zijne Brittannische Majesteit, als Protector van deze Kolonie, af te leggen.

Den 16^den September overleed alhier, in den ouderdom van 55 jaren en 26 dagen, de Weleerwaardige Heer J.C. de Cros, veelgeliefd Leeraar der Hervormde Gemeente; hebbende Z.W.E. zijne betrekking, zoo te Paramaribo als in de Divisiën, met den meesten ijver waargenomen, zoodat zijn verlies algemeen werd betreurd.