Streven. Jaargang 28

[p. 193]

[1974, nummer 3]

[Inhoud]

Het Nederlandse bankwezen in viervoud, p. 195

Na een korte behandeling van het ontstaan van de banken en hun functie in de crisisperiode na de Eerste Wereldoorlog schenkt de auteur vooral aandacht aan de veranderende rol van de banken in de huidige financierings- en investeringspolitiek. Een overzicht van de balanstotalen der diverse banken en de percentages maakt de beschouwingen zeer concreet.

Wat heeft Mao tegen Confucius? II, p. 205

In het tweede deel van zijn bijdrage herinnert de auteur aan de uitgesproken anticonfuciaanse instelling van Mao, en de theoretische en praktische verantwoording daarvan. De bijwijlen pertinente en pijnlijke kritiek van Lin Piao leidde tot een verscherpte kritiek op Confucius en een nieuwe bevestiging van het echte marxisme, dat de Sovjet-Unie zou hebben verloochend.

De godsdienst en de kwaliteit van het leven, p. 215

De analyse die de president van de Wereldconferentie voor Godsdienst en Vrede heeft gegeven in zijn openingstoespraak van het internationale congres te Leuven, getuigt van een scherpe observatie: het uitgangspunt van zijn oproep om de menselijke persoon en de menselijke vrijheid te eerbiedigen gaat uit van deze stelling: de levensgrote problemen van de hedendaagse wereld worden niet als zodanig erkend ofwel omdat de consumptie-maatschappij bepaalde gedragspatronen vrijwel onontkoombaar maakt ofwel omdat sociale bewogenheid niet wordt aanvaard als wezenlijk deel uitmakend van godsdienst en eredienst. De micro-ethiek speelt een belangrijke rol in de godsdienst, maar de macro-ethiek, de bezorgdheid over de normen waarnaar de maatschappij waarin men leeft, zich richt, blijft nog te veel zeldzaamheid.

Vrijheid van denken binnen ideologische gebondenheid, p. 230

Hoe vrij is de discussie onder filosofen op een internationaal forum, dat in een stad als Moskou wordt belegd? Officieel, voor het publiek van de buitenstaanders, is de orthodoxie van het marxisme - leninisme helemaal niet aan de orde. Binnenskamers blijkt wel een vrij open dialoog mogelijk te zijn voor zover het om objectieve tekstanalyses en -interpretaties gaat èn deze binnen de orthodoxie gerecupereerd kunnen worden. Gevaarlijke neo-marxistische dissidenten als de maoïsten en een J. Habermas werden tot de vergadering niet toegelaten maar bij verstek veroordeeld.

[p. 194]

De sociale achtergrond van het werk van Eyvind Johnson en Harry Martinson, p. 240

De bij ons weinig bekende Nobelprijswinnaars voor literatuur behoren tot de zo geheten arbeiders-schrijvers, autodidacten die in de heel bijzondere Zweedse situatie over een rijke culturele bagage beschikken. Ofschoon hun werk in eigen land al lang officieel gehonoreerd werd, is de kwalificatie arbeiders-schrijvers niet onverdiend, omwille van hun pacifistisch en maatschappijkritisch engagement, dat trouwens stoelt op hun eigen ervaring van het harde arbeidersbestaan.

Filologen, p. 249

Zelfs het tot nu toe zo autonome vakgebied der filologen is in beweging gekomen. De vroegere concentratie van het vak op de ‘interpretatie’ is vervangen door het zoeken van een theorie waarbij de (literaire) tekst vaak onder de tafel uit het zicht verdwijnt. Het gaat helemaal niet meer om esthetisch-literaire waarden. Beheersend in de discussie blijken te zijn de structuralistische methodiek en de marxistische maatschappij kritiek.

Het Midden-Oosten, p. 252

De strijd om de olieprijzen is nog lang niet voorbij; er zijn dreigingen, van psychologische oorlogsvoering tot directe militaire oorlog toe. De bemiddelingspogingen van Kissinger zijn deze keer veel moeilijker, omdat het thans om fundamentele politieke onderhandelingen gaat en niet om het staken van militaire acties. De Arabische topconferentie te Rabat geeft op zich weer nieuwe verwikkelingen te zien.