Strijt van Roncevale

[XXIII]

Hoe die keyser Kaerle opten Roncevale quam daer hij zijn volc verslagen vant, ende vander clagen die hi over Rolant Olivier ende die ander dede. Ende hoe die sonne bleef staen, ende hoe hi de heydenen versloech wrekende Rolant sinen neve.

ALs Boudewijn so voerseyt is in Karels heir quam seggende hoe hi Rolant in sijn wterste ghelaten had ende alle sijn gesellen doot waren so was int heyr groot misbaer ende al tvolc trac naden Roncevale. Daer vant yegelic sinen vrient, ende eerst vant Kaerle sinen neve Rolant doot liggen bi een fonteyn metten armen cruyswijs op zijn borst. Doen viel Kaerle op hem ende began droeflijc te suchten ende te screyen slaende sijn handen seggende met luder stemmen. O rechter arm mijns lichaems, eere van Vrancrijc, sweert der rechtverdicheyt, lancie onbuygelijc, pancier onbrekelic, helm der salicheit, bi Iudas Machabeus te geliken ende bi den stercken Sampson Saul ende Ionathas in fortunen gelijc. O ridder alder cloecste in stride alder geleertst, bescermer der kerstenen, muer der clercken, stock der weesen, spise der weduwen, versadinge der arme ende

[p. 74]

rijcke verlichtinge der kercken. O tonge niet dan waerheit wetende o edel grave, der Fransoysen leytsman, der kerstenen kampioen, o ridderlic greyn o lacen waer om heb ic u in dit lant brocht, hoe sie ick u nu doot, och waer om en sterve ic niet met u. O Rolant ghi triumpheert met die engelsche scaren hier boven inden hemel, ghi verhoghet metten choren der martelaren ende ghi verblijt u met alle heyligen, nochtans staet mi altijt over u te weenen als David weende over Saul Ionathas ende Absolon. O Rolant ghi wort van dit leven genomen inder outheit van .xxxviij. iaren ende laet ons hier in dese droeve werlt. Om dat ghi ons dus ghewont wort af genomen versucht die werelt, ende den hemel verblijt hem. Met dusdanighe woerden beclaechde coninc Kaerle sinen neve Rolant ende hi sloech ter stont sijn tenten ter selver plaetsen daer Rolants dode lichaem lach, ende hi dede dat balsemen mit myrre ende aloe, ende men dede schone exequien over hem met schonen lichte ende viere inden bosch ontstekende.

Sij vonden daer oeck den goeden ridder Olivier grave van Geneven doot ligghen opter aerden cruyswijs wt gherect met vier staken in die aerde gheslagen ende mit scerpe messen ghevilt vanden hals totten naghelen van sijn handen ende voeten ende doersteken met lancien ende gheslagen met stocken. Doe was daer groot misbaer ende ghescrey van drucke ende groot hantghewringhe. Daer vant die vader den sone, die sone den vader, die broeder den broeder verslagen, yegelijc beclaechde sinen vrient.

Doe swoer die keyser bi God almachtich dat hi na die heydenen loopen soude sonder ophouden tot dat hijse vonde. Die coninc siende dat hem den dach ontbreken soude so badt hi God dat hi den dach verlengen woude om sijn vianden te vervolgen, dwelc also geschiede. Die sonne bleef

[p. 75]

staende drie dagen lanc ende hi vant die heydenen bi een water gheheeten Ebra bi die stadt van Saragossen liggen etende. Hi versloger daer menich dusent met Baligant die met veel volcx daer ghecomen was na Spaengien, want hi hadde verhoort hoe alle die vangaerde met Rolant verslagen was ende dat Marcelijs zijn broeder voort getrocken was om coninc Kaerle te bevechten. Aldus was hi haestelijc over ghecomen niet wetende dat hem Kaerle so bi was. Doen vermalediden die Sarasinen die ure dat si daer gecomen waren want si daer alle verslagen werden die den Fransoysen te gemoet quamen. Daer bevochten die Sarasinen de grote moort die Marcelijs op die vangaerde ghedaen hadde. Och wie soude connen bescriven die grote manslachte die Karel die keyser selve dede in persone wrekende Rolant sinen neve. Den water wert sinen loop benomen doer die grote menichte der doder lichamen diet verslinden moeste, daer en was niemant ghespaert, daer en halp den Sarasinen haer menichte niet. Si werden alle ghedoot sonder wederstoot die mit Baligant over ghecomen waren, hi was selve seer ghequetst mer hij ontquam met groter avonturen in een scheepken ende noch .v. oft .vi.; anders wert daer al ghedoot, dat met hem over ghecomen was.

Als die mogende coninc Kaerle sach dat si alle verslagen waren ende hi geen Sarasinen meer en vant so track hi na den Roncevale. Als hi daer quam so dancte hi Gode vander gracien die hi doer hem hadde ghedaen. Daer dede hi sijn clachte weder om op een nieu over Rolant, ende daer na over Olivier dien hi dede eerliken voeren te Geneven ghebalsemt soe dat behoorde, ende noch meer ander die machtich waren dede hi voeren elcken in sijn lant ende eerlijc begraven.

Dat lichaem van Rolant dede hij bedect seer costelijc voeren totter stadt Blaye, daert seer eerlic begraven wert

[p. 76]

in sinte Romanus kercke die hi daer te voren selve ghesticht hadde ende canoniken regulieren daer in ghestelt hadde, ende Rolants sweert dede hi boven sijn hooft hangen ende sinen horen van yvore aen sijn voeten ter eeren Christi ende sijns eerbaren ridderscaps, mer den horen wert namaels te onrechte gheset in sinte Severinus kercke. Item te Gelijn werden begraven Gandelbodus coninc van Vrieslant, Astragnus coninck van Britanien, Garinus hertoge van Lothrijck. Item te Bourdeus werden begraven Galifier coninc van Bourdeus, Eugelerius hertoge van Aquitanien, Lambrecht prince van Berry, Galerius, Gelinus ende meer ander princen ende ridders meer dan vijf duisent. Tot Alre werden begraven Estulus de grave van Langres, Salomon hertoge van Bourgondien met veel ander princen ende ridders meer dan .x. dusent, ende die prefect Constantijn wert te Rome begraven met veel ander Romeynen ende Poelsche, voer welcker sielen coninc Kaerle gaf den armen .xij. duisent oncen silvers ende .xij. dusent talenten gouts ende veel cleederen ende ander aelmoessen. Item ter liefden van Rolant gaf hi sinte Romaens kercke te Blaye tot eewigen dagen alle dlant dat omtrent die selve stadt leyt .vi. milen verre ende alle die stadt met haer toebehoorten ende die zee daer onder ghelegen, ende des beval hi den canoniken vander selver kercken datse gheenen mensch ter werelt eenigen dienst daer voer en deden voort aen, mer datse alleen voer de salicheit sijns neven ende der voerseyde heren ende haer gesellen opten dach haerder doot .xxx. arme menschen cleeden ende spise gheven souden, ende datse niet alleen en baden voer de voerseyde heren en mer oeck voer al de ghene die in Spaengien om de minne Gods gestorven waren oft noch sterven souden tegen die ongeloovighe, ende si souden alle .xxx. missen .xxx. souters ende .xxx. vigilien doen ten eewigen dagen dwelc si so beloefden.