Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

[fol. 46r]

Het Eerste Boeck der MACHABEEN.

Het Eerste Capittel.

1 Na den doot van Alexander de Groote, is sijn Rijck onder sijne Overste verdeelt. 9 die alle Konincklicke hoeden opsetteden. 11 Uyt welcke gesproten is Antiochus Epiphanes. 14 Die te Ierusalem de Heydensche wetten invoert. 21 de stadt ende den tempel berooft, 25 ende vele menschen vermoort. 26 waer over grooten rouwe ende vreese is in Israël. 35 Bouwt eene burcht te Ierusalem. 44 Dwinght de Ioden hare wetten te verlaten, 46 het welck vele onder haer doen, ende vele weygeren, die ofte ontvluchten, ofte gedoot worden. 58 Bouwt eenen grouwel der verwoestinge op den altaer. 60 Verbrant de boecken der wet. 64 ende doot alle die hare kinderen lieten besnijden.

1

ENDE het geschiedde, na dat Alexander de sone Phillippi, de Macedonier, die uyt het lant Chetijm uyttoogh, Darium den Koningh der Persen ende Meden geslagen hadde, ende in sijne plaetse als Koningh regeerde, als hy te voren in Grieckenlant geregeert hadde:

2

Dat hy vele veltslagen sloegh, ende sterckten bemachtighde, ende vele Koningen der aerde versloegh:

3

Ende doortrock tot aen het uyterste der aerde, ende [grooten] buyt verkreegh van menighte der volckeren, ende dat het lant voor hem stil was.

4

Ende sijn herte wiert [seer] verhooght ende verheven.

5

Ende hy vergaderde een seer stercke krijghs-macht by een, ende veroverde landen, volckeren, ende heerschappijen: ende sy wierden hem cijnsbaer.

6

Ende na desen viel hy te bedde: ende wetende dat hy sterven soude,

7

Riep hy sijne dienaers, de edelste, die van der jeught aen met hem opgevoedt waren, ende deelde haer sijn Koninckrijck uyt als hy noch leefde.

8

Ende Alexander regeerde als Koningh twaelf jaren, ende stierf: ende sijne dienaren regeerden een yegelick in sijne plaetse.

9

Ende na dat hy gestorven was, setteden sy alle Konincklicke hoeden op, ende hare sonen na haer, vele jaren.

10

Ende sy vermenighvuldighden de elenden in ’t lant.

11

Ende uyt haer is voort gekomen een sondige spruyte, [namelick] Antiochus Epiphanes, de sone des Koninghs Antiochi, die binnen Roomen gijselaer geweest was: Ende hy regeerde als Koningh in het hondert ende seven en dertighste jaer van het Rijck der Griecken.

12

In deselve dagen gingen uyt Israël eenige boosdadige kinderen, die velen aenrieden, seggende, Laet ons henen trecken, ende een verbont oprechten met de Heydenen, die rontom ons zijn.

13

Want van dien [dagh] af dat wy van haer gescheyden zijn, hebben ons vele elenden getroffen. Ende dit woort dochte haer goet voor hare oogen.

14

Ende sommige van het volck waren volveerdigh, ende trocken na den Koningh, ende hy gaf haer macht om der Heydenen insettinge te plegen.

15

Ende sy bouweden te Ierusalem een schole, na de wetten der Heydenen.

16

Ende sy maeckten haer selven voorhuyden, ende vielen af van het heyligh verbont, ende voeghden haer by de Heydenen, ende waren verkocht om het quaet te doen.

17

Ende als het Koninckrijck voor Antiochus was bevestight, nam hy voor oock te heerschen over Egypten, om Koningh te zijn over de twee Koninckrijcken.

18

Ende hy quam in Egypten met een groote menighte, met wagenen, ende elephanten, ende ruyters, ende met een groote vlote.

19

Ende hy stelde den krijgh aen tegen Ptolomeum den Koningh van Egypten: ende Ptolomeus vreesde voor sijn aengesichte, ende vluchtede.

20

Ende daer vielen vele gewondede: ende sy namen in de stercke steden in ’t lant van Egypten: ende hy kreegh den roof van Egypten.[kolom]

21

Ende Antiochus, na dat hy Egypten geslagen hadde, keerde weder in ’t hondert ende drie en veertighste jaer:

22

Ende trock op na Israël ende Ierusalem, met een groote menighte.

23

Ende hy gingh met [groote] hoovaerdigheyt in het Heylighdom, ende nam den gouden altaer, ende den kandelaer des lichts, ende alle gereetschap des selven, ende de tafel der toonbrooden, ende de sprenghbekers, ende de phiolen, ende de gouden wieroockschalen, ende het voorhanghsel, ende de kroonen, ende het gouden cieraet, dat in den tempel gesien wierde: ende hy trock het alles af.

24

Ende hy nam het silver ende het gout, ende de kostelicke vaten: ende hy nam oock de verborgene schatten, die hy vondt: ende dit alles genomen hebbende trock hy na sijn lant.

25

Ende hy dede vele menschen vermoorden, ende sprack met groote hooghmoedigheyt.

26

Ende daer geschiedde groote rouwe in Israël, in alle hare plaetsen.

27

Want de Overste ende de Ouderlingen suchteden: de maeghden ende de jongelingen wierden verswackt, ende de schoonheyt der vrouwen wiert verandert.

28

Alle bruydegoms namen rouwe aen: ende die in hare bruyts kamer sat, was in rouwe.

29

Ende het lant beefde over de gene die het selve bewoonden, ende het gantsche huys Iacobs dede smaet-[kleederen] aen.

30

Na twee volle jaren sondt de Koningh de Overste over de schattingen in de steden Iuda, ende hy quam te Ierusalem met een seer groote menighte.

31

Ende hy sprack tot haer vreedsame woorden, met bedrogh, ende sy geloofden hem.

32

Ende hy viel onvoorsiens in de stadt, ende sloegh haer met een groote nederlage, ende vernielde veel volcks in Israel.

33

Ende hy plonderde de stadt, ende verbrandde deselve met vyer: ende hy brack de huysen ende de mueren der selve rontom af.

34

Ende sy namen de vrouwen ende kinderen gevangen, ende verkregen alle haer vee.

35

Ende sy bouwden de stadt Davids op met eenen grooten ende stercken muer, ende met stercke torens: ende dese was haer tot een burcht.

36

Ende stelden daer in een sondigh volck, mannen die de wet niet en hielden, ende wierden sterck in deselve.

37

Ende brachten daer in wapenen ende proviande: ende de plonderinge van Ierusalem by een gebracht hebbende, stelden die aldaer: ende sy wierden tot eenen grooten strick.

38

Ende [dese burcht] was om altoos het heylighdom lagen te leggen, ende om tegen Israël een boose beschuldiger te zijn.

39

Ende sy vergoten onschuldigh bloet rontom het heylighdom, ende verontreynighden het heylighdom.

40

Ende de inwoonders van Ierusalem vloden om harent wille.

41

Ende [de stadt] wiert een wooninge van vreemdelingen, ende wiert als een vreemde [stadt] voor de gene die in haer geboren waren: ende hare kinderen verlieten haer.

42

Het heylighdom der selve is verwoest geworden als een woestijne: de Feestdagen der selve wierden verkeert tot rouwe, hare Sabbathen tot versmaetheyt, ende hare eere tot verachtinge.

43

De veronteeringe der selve is geweest na dat hare heerlickheyt was: ende hare hoogheyt is verkeert in rouwe.

44

Ende de Koningh schreef aen sijn gantsch Koninckrijck, datse alle souden tot een volck zijn, ende dat een yegelick sijne wetten soude verlaten.

45

Ende alle volckeren namen het selve aen, na ’t woort des Koninghs.

[fol. 46v]

46

Ende vele van Israël hadden een welgevallen aen sijnen Godtsdienst, ende offerden den afgoden, ende ontheylighden den Sabbath.

47

Ende de Koningh sondt brieven door de hant van sijne boden aen Ierusalem, ende aen de steden van Iuda, datse wandelen souden na de vreemde wetten des lants:

48

Ende datse souden de brand-offeren, de offerande, ende het dranck-offer uyt het heylighdom weeren:

49

Ende datse de Sabbathen ende de Feestdagen souden ontheyligen:

50

Ende datse souden het heylighdom ende de heylige [plaetsen] ontreynigen:

51

Datse altaren, bosschen, ende afgodenhuysen souden bouwen, ende verckens ende [andere] onreyne beesten slachten.

52

Ende datse hare sonen souden laten onbesneden: ende datse hare zielen grouwelick souden maken door al dat onreyn ende onheyligh was: soo datse souden de wet vergeten, ende alle de rechten veranderen,

53

Ende soo wie niet en soude doen na dit woort des Koninghs, dat die soude moeten sterven.

54

Na alle dese woorden heeft hy geschreven aen sijn gantsch Koninckrijck: ende heeft opsienders gemaeckt over alle het volck.

55

Ende hy beval de steden Iuda, dat sy offeren souden van stadt tot stadt.

56

Ende vele van ’t volck vergaderden tot haer, een yegelick die de wet verliet: ende sy deden [veel] quaet in ’t lant.

57

Ende maeckten dat Israël hem settede in holen, in alle hare vluchtplaetsen.

58

Ende den vijftienden dagh [des maents] Chaseleu in het hondert ende vijf en veertighste jaer, bouwden sy eenen grouwel der verwoestinge op den reuck-altaer, ende rontom in alle steden Iuda bouwden sy altaren.

59

Ende in de deuren van de huysen, ende op de straten offerden sy reuckwerck.

60

Ende verbrandden de boecken der wet, diese vonden, na datse deselve gescheurt hadden.

61

Ende alwaer by yemant gevonden wiert het boeck des verbonts, ende soo yemant de wet toestont, dien doodden sy na het bevel des Koninghs, door haer gewelt.

62

Alsoo deden sy aen Israël, aen alle de gene, die gevonden wierden van maent tot maent in [alle] de steden.

63

Ende sy offerden den vijf ende twintighsten dagh des maents op den altaer, die op den reuck-altaer was.

64

Ende de vrouwen, die hare kinderen lieten besnijden, doodden sy na [des Koninghs] bevel.

65

Ende sy hingen de kleyne kinderen op aen de halsen der moederen, ende [doodden] hare huysgesinnen, ende de gene die haer besneden hadden.

66

Doch vele in Israël zijn versterckt geworden, vastelick voornemende niet te eten [eenige] onreyne dingen.

67

Ende verkoren [liever] te sterven, op datse haer niet en souden met de spijsen besmetten, noch het heyligh verbont ontheyligen: ende zijn gestorven.

68

Ende de toorne [des Koninghs] was seer groot over Israël.