Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vij. Capittel.

1 Ioannes siet vier Engelen, dien macht gegeven was om het aerdtrijck te beschadigen door het ophouden der winden. 2 ende eenen anderen Enghel, hebbende een zegel Godts, die haer sulcks belet, tot dat alle dienstknechten Godts zijn geteeckent. 4 welcker getal is hondert ende vier en veertigh duysent uyt alle geslachten Israëls. 9 Daer na siet hy een ontallicke menighte uyt alle natien staende voor den throon ende voor het Lam. 10 die Godt ende ’t Lam lof singen. 11 welcke alle de Engelen ende de vier dieren ende de vier en twintigh Ouderlingen met eenen gelijcken lofsangh navolgen. 13 Ioannes ontfanght van een van de vier en twintigh Ouderlingen bericht, welcke de gene zijn die in witte kleederen verschenen. 15 ende waer in hare gelucksaligheyt is gelegen.

1

ENde ¹ na desen sagh ick ² vier Engelen staen op de vier hoecken der aerde, houdende de vier winden der aerde, op dat geen wint en soude waeijen ³ op de aerde, noch op de zee, noch tegen eenigen boom.

1 Namel. doe dit voorgaende gesichte voor by was, sagh ick als een deel van ’t gene na de openinge van den sesten zegel noch moest geschieden. Want het gene in dit Capittel volght, behoort oock tot de openinge van den sesten zegel, gelijck uyt het begin van ’t volgende Capittel blijckt, daer de sevende zegel eerst wort geopent. Waer uyt oock bequamelick besloten wort, dat de materien van dit Capittel met die van het voorgaende aen een hangen, ende malkanderen verklaren.

2 Sommige nemen dit voor goede Engelen, die oock somwijlen tot uytvoeringe van Godts oordeelen in de werelt worden gebruyckt, ende verstaen door dese vier Engelen, die macht hadden om de aerde ende zee met onstuymige winden ende tempeesten te beschadigen, ofte die op te houden, soodanige instrumenten, die Godt door een rechtveerdigh oordeel in alle quartieren der werelt heeft gebruyckt om de Arabiers, Agarenen, Mooren, Sarasinen, ende andere wreede volcken in het Oosten ende Zuyden, ende de Gotthen, Wandalen, Longobarden, Hunnen, ende andere haers gelijcke in ’t Westen, ende Noorden, op te wecken, om ’t geheele Roomsche Rijck te overloopen ende te verstooren: gelijck sulcke swarigheden onder de gelijckenisse van winden ende tempeesten dickmael worden verstaen. siet Ierem. 49. vers 36. ende 51.1. Dan. 7.2. welcke verstooringe van het Roomsche Rijck voor den opstant des Antichrists is geschiet, gelijck van Paulo betuyght wort te sullen geschieden, 2.Thessal. 2.7. Waer op gevolght is dat Godt om de Christen-gemeynte in ’t midden van dese verwoestingen in wesen te houden, dese uytteeckeninge der verzegelde uyt alle natien door desen anderen Engel heeft laten doen, gelijck diergelijcke uytteeckeninge ten tijde van de verwoestinge des Israëlitischen lants door de Babyloniers ende Assyriers, uyt Godts last, van den Engel is gedaen Ezech. 9. vers 4. daer dese prophetie hier merckelick op siet. Andere verstaen door dese vier Engelen soo veel quade geesten, die als instrumenten des satans in het oprechten des Antichristendoms daer toe voornamelick in alle gewesten hebben gearbeyt, op dat de werckinge van Godts Geest, die by wint oock wert vergeleken, Ioan. 3.8. Actor. 2.2. mochte worden gestuyt ende verhindert, ende de trouwe ende rechtsinnige Leeraers alomme gedempt, ende tot stilswijgen gebracht, tot verdorringe ende verdervinge der rechtsinnige religie, dewijle eene kracht der dwalinge door teeckenen der leugenen onder haer is gesonden, gelijck Paulus 2.Thess. 2.9, etc. getuyght. Waer op Godt nochtans dese uytteeckeninge deser sijner uytverkorene uyt alle geslachten heeft willen doen, om sijne gemeynte selfs in ’t midden van allen desen noch altijt te behouden, gelijck hy gedaen heeft in Israël, als hy die seven duysent heeft behouden, die hare knijen voor Baal niet en hadden gebogen: waer van siet 1.Reg. 19.18. Rom. 11.4, 5.

3 Dese drie soorten worden genaemt, om dat de winden dese drie saken gemeynlick schadelick ofte voorderlick zijn. De aerde, dat is, de menschen op de aerde, de zee, dat is, de menschen in eylanden ende op schepen, ende de boomen, die met hare tacken haer in de lucht uytspreyden. Ende worden daer door soodanige menschen verstaen, die wat uytsteken boven andre, gelijck blijckt Cap. 9.4. daer den sprinckhanen wort belast datse geenen boom en sullen beschadigen, maer alleen menschen die het teecken Godts niet en hebben op hare voorhoofden.

2

Ende ⁴ ick sagh eenen anderen Engel opkomen van den opgangh der sonne, hebbende den zegel des levendigen Godts: ende hy riep met een groote stemme tot de vier Engelen, welcken [macht] gegeven was de aerde ende de zee te beschadigen,

4 Hier door wort Christus verstaen die den opgangh is uyt de hooghte, ende die alleen ’t zegel des levendigen Godts heeft, om de sijne daer mede te verzegelen, ende die het opperste gebiedt heeft over alle Engelen.

3

Seggende, ^a En ⁵ beschadight de aerde niet, noch de zee, noch de boomen, tot dat wy ⁶ de dienstknechten onses Godts sullen ⁷ verzegelt hebben ^{b 8} aen hare voorhoofden.

a Apocal. 9.4.

5 Gr. verongelijckt.

6 D. de ware geloovige, ende uytverkorene Godts, op dat sy met de andere niet en werden verleyt. siet Matth. 24.24.

7 Dat is, met een zegel als een merckteecken geteeckent, op datse daer door van andere onderscheyden zijnde, met die niet en wierden beschadight. Dese teeckeninge is de werckinge ende versterckinge des Heyligen Geests, waer door sy tot kinderen Godts gestelt zijnde, tegen alle verleydinge versekert worden. siet Rom. cap. 8. vers 15, etc. 2.Corinth. cap 1. versen 21, 22. Ephes. cap. 4. vers 30. 2.Timoth. cap. 2. vers 19.

b Ezech. 9.4.

8 Hier wort voornamelick gesien op het gene verhaelt staet Ezech. cap. 9. vers 4. ende wort dit oock by gelijckenisse gesproken, om dat eertijts de slaven aen hare voorhoofden geteeckent waren met de namen harer Heeren, ende de soldaten aen hare handen met de namen hares Oversten Capiteyns: ende dese teeckeninge geschiet op het voorhooft, om dat die, hoewel sy voornemelick inwendigh is, haer nochtans door hare belijdenisse ende vruchten voor een yeder openbaer maeckt. siet hier na Cap. 14. vers 1.

4

Ende ick hoorde het getal der gene die verzegelt waren: ^c hondert ende vier en veertigh duysent waren verzegelt ⁹ uyt alle geslachten der kinderen Israëls:

c Apocal. 14.1.

9 Sommige nemen dit eygentlick voor de uytverkorene uyt de Ioden, onder welcker benaminge nu geen orden en wort gehouden, als in het Oude Testament, om dat Godt in het Nieuwe Testament alle de gene die hem lief hebben in eenen graet heeft gestelt, ende in Christo noch Iode noch Grieck, noch dienstbare noch vrije en wort aengesien, Galat. cap. 3. vers 28. Andere nemen het voor ’t Israël Godts uyt Ioden ende Heydenen by een gevoeght, die geduerende den tijt van de heerschappije des Antichrists van den Heere zijn vergadert: een getal dat groot is, ende nochtans telbaer voor de menschen. Maer het getal dat hier na in den hemel sal worden gesien, bestaende uyt alle uytverkorene van alle tijden, is oock voor Godt wel bekent, maer voor de menschen ontelbaer. siet Genes. cap. 15. vers 5. Iesai. cap. 49. vers 20. ende 60.4, 5, etc.

5

Uyt het geslachte Iuda waren twaelf duysent verzegelt: uyt het geslachte Ruben waren twaelf duysent verzegelt: uyt het geslachte Gad waren twaelf duysent verzegelt:

[fol. 154r]

6

Uyt het geslachte Aser waren twaelf duysent verzegelt: uyt het geslachte Nephthali waren twaelf duysent verzegelt: uyt het geslachte Manasse waren twaelf duysent verzegelt:

7

Uyt het geslachte Simeon waren twaelf duysent verzegelt: ¹⁰ uyt het geslachte Levi waren twaelf duysent verzegelt: uyt het geslachte Isachar waren twaelf duysent verzegelt:

10 Hier wort het geslachte Levi onder de geslachten Israëls getelt, die nochtans geen seker erve en hadden in ’t lant Canaan, ende het geslachte Dan wort uytgelaten. De reden is, om dat wy nu alle Priesteren ende Leviten zijn voor Godt. Doch wat de Daniten aengaet, haer geslachte wort hier voorby gegaen, om dat sy de eerste geweest zijn, die haer tot afgoderije begeven hebben, Iudic. cap. 18. ende de kalveren Ieroboams te Dan hebben geherberght, 1.Reg. c. 12. Waerom sy oock onder de eerste zijn geweest, die van de Heydenen zijn wech gevoert, 2.Reg. c. 16. ende zijn onder deselve verstroyt gebleven. Waerom oock de stamme Dan in de wederkeeringe der Israëliten, na de gevangenisse van Babel, onder de Israëlitische stammen in het eerste boeck der Chroniken niet meer en wort getelt.

8

Uyt het geslachte Zabulon waren twaelf duysent verzegelt: ¹¹ uyt het geslachte Ioseph waren twaelf duysent verzegelt: uyt het geslachte Benjamin waren twaelf duysent verzegelt.

11 D. uyt den geslachte Ephraims, wiens name oock wort verswegen, om dat oock uyt haer de afgoderije te Dan ende Bethel haren oorspronck heeft gehadt. Want Ieroboam was een Ephraimiter, 1.Reg. cap. 11. vers 26. daerom wort Ioseph, de vader Ephraims, hier in sijne plaetse gestelt. Andere meynen dat de stamme Ephraims daerom de stamme Iosephs wort genaemt, om dat de stamme Ephraims boven de stamme Manasses in den zegen Iacobs is verheven, Genes. cap. 48. versen 14, 19. Psalm 78.67.

9

¹² Na desen sagh ick, ende siet, een groote schare, die niemant tellen en konde, uyt alle natie, ende geslachten, ende volcken, ende ¹³ talen, staende voor den throon, ende voor het Lam, bekleet zijnde met lange witte kleederen: ende ¹⁴ palm-[tacken] waren in hare handen.

12 Gelijck de voorgaende teeckeninge der hondert ende vier ende veertigh duysent is geschiet op aerden, ten tijden des Antichrists, als de Kercke Christi noch onder hem schuylde, ende vervolght wiert, alsoo is dit ontelbaer getal uyt alle volcken in den hemel gesien, voor den throon Godts, daer sy uyt alle gewesten ende tijden zijn vergadert. Andere nemen dit ontelbaer getal voor de gene die na het begin van den val des Antichrists in de openbare gemeynten door alle landen zijn vergadert, ende noch dagelicks vergadert worden. Want dese teeckeninge pleeght in de verdruckte ende schuylende, niet in de openbare ende vrije Kercken te geschieden, gelijck de plaetse Ezech. 9. vers 4. oock mede brenght. Siet oock hier na Cap. 14. vers 1.

13 Gr. tongen.

14 Namel. tot een teecken van overwinninge.

10

Ende sy riepen met groote stemme, seggende, De saligheyt ¹⁵ zy onsen Gode, die op den throon sit, ende den Lamme.

15 Namelick, alleen toe te schrijven, Dat is, wy hebben die verkregen niet door onse eygene kracht, wercken, ofte weerdigheyt, maer door de enckele genade Godts, ende de verdiensten Iesu Christi onses Salighmakers. Siet Ephes. 2. versen 8, 9, 10. Apocal. 19.1.

11

Ende alle de Engelen stonden rontom den throon, ende [rontom] de Ouderlingen ende de vier Dieren: ende vielen voor den throon [neder] ¹⁶ op haer aengesichte, ende aenbaden Godt,

16 D. met een vernedert gemoedt ende met eerbiedinge voor sijne Majesteyt. Want de Engelen ende geesten en hebben noch aengesichten, noch vleesch, noch beenen, gelijck Christus spreeckt Luce cap. 24. vers 39.

12

Seggende, Amen. ¹⁷ De lof, ende de heerlickheyt, ende de wijsheyt, ende de dancksegginge, ende de eere, ende de kracht, ende de sterckte ¹⁸ zy onsen Gode ¹⁹ in alle eeuwigheyt. Amen.

17 Gr. de zegeninge.

18 D. de lof over alle dese eygenschappen worde van allen verbreyt, ende Gode toe-geschreven.

19 Gr. in de eeuwigheden der eeuwigheden.

13

Ende een uyt de Ouderlingen antwoordde, seggende tot my, ²⁰ Dese die bekleet zijn met de lange witte kleederen, wie zijn sy, ende van waer zijnse gekomen?

20 Hier schijnt de Ouderlingh een deel van dese geheele schare aen te wijsen, die eenige bysondere gedaente van kleedingen hadden.

14

Ende ick sprack tot hem, ²¹ Heere ghy weet het. Ende hy seyde tot my, Dese zijn ’t die uyt ²² de groote verdruckinge komen: ende sy hebben hare lange kleederen gewasschen, ende hebben hare lange kleederen ²³ wit gemaeckt in het bloet des Lams.

21 Alsoo noemt Ioannes desen Ouderlingh uyt eerbiedinge.

22 Namelick, onder den Antichrist. Want van de andere Martelaren is in ’t voorgaende Capittel gesproken.

23 Dat is, gereynight. Want het bloet Iesu Christi reynight ons van alle onse sonden, 1.Ioan. 1.7.

15

Daerom zijn sy ²⁴ voor den throon Godts, ende ²⁵ dienen hem dagh ende nacht ²⁶ in sijnen tempel: ende die op den throon sit sal ²⁷ haer overschaduwen.

24 D. in de tegenwoordigheyt des aenschijns Godts.

25 Namel. met hem te loven ende dancken.

26 Namel. in het binnenste des hemels. Want het hemelsche Ierusalem en heeft geenen anderen tempel, dan Godt ende het Lam, Cap. 21. vers 22.

27 Of, bywoonen. Gr. een hutte, of, tabernakel over haer zijn, ofte, maken.

16

Sy en sullen niet meer ^{d 28} hongeren, noch en sullen niet meer dorsten, noch ^e de sonne en sal op haer niet vallen, noch eenige hitte.

d Iesa. 49.10.

28 D. haer en sal geen leedt ofte gebreck meer over komen. Siet dergelijck Iesa. cap. 49. vers 10.

e Psalm 121.6.

17

Want het Lam dat in ’t midden des throons is, salse ^f weyden, ende sal haer een leydtsman zijn tot ²⁹ levende fonteynen der wateren: ende Godt sal alle tranen van hare oogen ^{g 30} afwisschen. [kolom]

f Psalm 23.1.

29 Dat is, de volheyt der gaven des Heyligen Geests. Siet Ioan. 4.14. ende 7.38. ende hier na Cap. 22. vers 1.

g Iesa. 25 8. Apocal 21.4.

30 Een gelijckenisse van een voedtster ofte moeder, die haer kint dat schreyt, vertroost: ende wort hier sulck een afwisschen verstaen, daer geen andere tranen meer na en sullen volgen. Siet Iesa. cap. 25. vers 8. ende hier na Apocal. cap. 21. vers 4.