Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iij. Capittel.

1 Den Apostel vermaent de Thessalonicensen, dat sy voor hem bidden. 3 ende betuyght sijn betrouwen dat haer de Heere sal verstercken. 5 Bidt Godt oock voor haer. 6 ende beveelt dat sy haer ontrecken van een yeder broeder die ongeregelt wandelt. 7 Bewijst met sijn exempel, dat een yegelick moet arbeyden om hem te geneeren. 10 Ofte dat hy andersins niet en moet eten. 13 Vermaent haer datse niet en vertragen in het goet doen. 14 ende dat sy die teeckenen ende straffen, die sijn bevel hier in niet gehoorsaem zijn. 16 Besluyt met de gewoonlicke groete, 17 die hy in alle sijne Sendtbrieven met sijn eygen hant daer by voeght.

[kolom]

1

VOorts, broeders, ^a biddet voor ons, op dat ¹ het woort des Heeren ² [sijnen] loop hebbe, ende ³ verheerlickt worde gelijck oock by u:

a Matth. 9.38. Ephes. 6.19. Coloss. 4.3.

1 Dat is, de predicatie des Euangeliums.

2 Gr. loope, dat is, haestelick ende geluckelick mach verbreyt ende gevoordert worden.

3 D. in eere ende achtinge mach gehouden worden, ende weerdige vruchten voort brengen.

2

^b Ende op dat wy mogen ⁴ verlost worden van de ongeschickte ende boose menschen: ^c want het geloove ⁵ en is niet aller.

b Rom. 15.31.

4 Dat is, ontslagen, of vry gehouden van sulcke menschen, die den loop des Euangeliums soecken te verhinderen, gelijck de hardtneckige Ioden, ende haren aenhangh, onder haer waren geweest, Actor. capp.17. 18.

c Ioan. 6.44.

5 Dat is, het en is niet allen gegeven in Christum te gelooven. siet Matth. 13. vers 11. Ioan. c. 6. vers 44, etc.

3

^d Maer de Heere is getrouw, die u sal ⁶ verstercken ^e ende bewaren ⁷ van den boosen.

d 1.Thessal. 5.24.

6 Namelick, in het geloove.

e Ioan. 17.15.

7 Namelick, daer hy in het voorgaende vers van hadde gehandelt: Ofte, van het boose, Namel. dat ghy daer in niet en vervalt. Of, van den duyvel, dat ghy van hem niet versocht en wort, Matth. cap. 6. vers 13.

4

Ende wy vertrouwen van u in den Heere, dat ghy het gene wy u ⁸ bevelen, oock doet, ende doen sult.

8 Namelick, in den name des Heeren, gelijck hier na vers 6. uytgedruckt wort, ende hier voor 1.Thess. cap. 4. vers 2.

5

Doch de Heere ⁹ rechte uwe herten tot ¹⁰ de liefde Godts, ende tot ¹¹ de lijdtsaemheyt Christi.

9 D. stiere uwe herten recht sonder aen d’een of d’ander zijde te wanckelen.

10 Dit kan verstaen worden, ofte van de liefde daer mede wy Godt lief hebben: ofte van de liefde daer mede ons Godt lief heeft, op dat wy namelick in ’t gevoelen der selve meer ende meer worden gesterckt. Siet Rom. cap. 5. vers 5. ende 8.39.

11 Dat is, de verdraeghsaemheyt in ’t kruys ende verdruckinge om Christi wille: ofte, tot de lijdtsame verwachtinge Christi ten oordeel.

6

^f Ende wy bevelen u, broeders, ¹² in den name onses Heeren Iesu Christi, ¹³ dat ghy u ontreckt van een yegelick ¹⁴ broeder ¹⁵ die ongeregelt wandelt, ende niet na ^{g 16} de insettinge die hy van ons ontfangen heeft.

f 1.Corinth. 5.11. 2.Thessal. 3.14. Titum 3.10.

12 Dat is, als gelast zijnde, ofte autoriteyt daer toe hebbende van Christo. Siet 2.Corinth. cap. 5. versen 19, 20.

13 Dat is, schouwt, geenen gemeynsamen ommegangh en houdt met soodanige: namelick, na dat behoorlicke kennisse in de gemeynte daer van is genomen, ende hy vermaent zijnde ongehoorsaem blijft. Siet Matth. 18.15, etc. 1.Corinth. 5. vers 11. ende hier na vers 14.

14 Dat is, die de belijdenisse doet van het geloove in Christum, hoewel hy sulcks niet recht en beleeft, gelijck Paulus verklaert 1.Corinth. 5. vers 11.

15 Dit kan hier in het gemeyn voor alle ongeregeltheyt worden genomen, daer door ergernisse wort gegeven in de gemeynte Godts: ofte van die bysondere ongeregeltheyt, waer van hy vers 11. naerder verklaringe doet: namelick der gene die ledigh omme gingen, ende ydele dingen pleeghden, sonder haer beroep behoorlick waer te nemen, gelijck het verdolgh schijnt te vereyschen.

g 2.Thess. 2.15.

16 Dat is, bevelen ende vermaningen, gelijck hier voren Cap. 2. vers 15.

7

Want ghy selve weet ^h hoe men ¹⁷ ons behoort na te volgen: ⁱ want wy en hebben ons niet ¹⁸ ongeregelt gedragen onder u:

h 1.Corinth. 11.1. 1.Thess. 1.6, 7.

17 Namelick, niet alleen my, maer oock Timotheum ende Silvanum, uyt welcker name desen brief oock is geschreven.

i 1.Thessal. 2.10.

18 Namelick, als dese ledighgangers ofte doenders van ydele dingen buyten haer beroep.

8

^k Noch wy en hebben ¹⁹ geen broot by yemant gegeten voor niet, maer in arbeyt ende moeyte, nacht ende dagh ²⁰ werckende: op dat wy niet yemant van u en souden lastigh zijn:

k Actor. 18.3. ende 20.34. 1.Corinth. 4.12. 2.Corinth. 11.9. ende 12.13. 1.Thessal. 2.9.

19 Ofte, geen broot van yemant, Dat is, geen spijse ende dranck genooten, gelijck Genes. cap. 3. vers 19.

20 Dat is, boven het sorghvuldigh waer nemen van ons Apostel-ampt, oock werckende met onse handen om ons selven te onderhouden. Siet Actor. 20.34. ende hier voor 1.Thessal. 2.9.

9

^l Niet dat wy ²¹ de macht niet en hebben, maer op dat wy ons selven u geven souden [tot] ^m een voorbeelt, om ²² ons na te volgen.

l 1.Corinth. 9.3, 6. 1.Thessal. 2.9.

21 Van u lastigh te vallen, ofte onderhoudt van u te nemen, gelijck andere Apostelen deden, ende hy elders leert dat de Dienaren des woorts oock vermogen te doen. Siet hier van breeder 1.Corinth. cap. 9. vers 3, etc.

m 1.Corinth. cap. 4. vers 16. ende 11.1. Philip. 3.17. 1.Thessal. 1.6.

22 Namelick, in het waer nemen van uwen arbeyt, elck in sijn beroep: ende niet onder eenen deckmantel, ofte van het Euangelium te willen voorderen, ofte dat Christus tot het oordeel haest soude komen, uwen ledighgangh ende plegen van ydele dingen, te ontschuldigen.

10

Want oock doe wy by u waren, hebben wy u dit bevolen, dat ²³ soo yemant niet en wil wercken, hy oock niet en ete.

23 Namelick, gesontheyt, sterckte, ende gelegentheyt daer toe hebbende: want andersins is de gemeynte gehouden oock een yeder die gebreck heeft, soo veel doenlick is, te versorgen. Siet 2.Corinth. capp. 8. 9.

11

Want ²⁴ wy hooren dat sommige onder u ongeregelt wandelen, niet werckende, maer ²⁵ ydele dingen doende.

24 Dit doet den Apostel daer by, om aen te wijsen dat hy dese voorgaende vermaningenen ende exempelen haer niet te vergeefs voor en stelt: ende dit hanght eygentlick aen het gene van hem vers 6. is geseght.

25 Dat is, doende dingen sonder beroep, buyten haer beroep, ende tegen haer beroep: gelijck dit woort van sommige ledighgaende weduwen oock gebruyckt wort, 1.Timoth. cap. 5. vers 13.

12

ⁿ Doch de soodanige bevelen ende vermanen wy door onsen Heere Iesum Christum, dat sy met stilheyt ^o werckende ²⁶ haer eygen broot eten.

n 1.Thessal. 4.11.

o Ephes. cap. 4. vers 28.

26 Dat is, dat sy met haren eygenen arbeyt hebben verkregen. Siet 1.Thessal. cap. 4. vers 11.

13

Ende ghy, broeders, ^p en ²⁷ vertraeght niet in goet te doen.

p Galat. 6.9.

27 Het Griecks woort beteeckent eygentlick erger, dat is slapper ofte trager worden: ende doet den Apostel dit hier by, om haer te vermanen dat sy om het misbruyck van dese ledighgangers niet en moesten slapper ofte trager worden in het wel doen aen de rechte arme.

14

Maer indien yemant ²⁸ onsen woorde door desen brief [geschreven,] niet gehoor-

28 Dat is, dese onse vermaninge van in stilheyt te wercken, sijne eygene saken waer te nemen, ende een geregelt leven te leyden. Siet voorders vers 6.

[fol. 119v]

saem en is, ²⁹ teeckent dien: ende ^{q 30} en vermenght u niet met hem, op dat hy ³¹ beschaemt worde:

29 Sommige voegen hier dit woort teeckenen, by ’t voorgaende woort brief, als of d’Apostel seyde, Teeckent dien, ofte wijst my dien aen door eenen brief: doch dese t’samenvoeginge en komt met het Griecks woort semeiousthai, noch met het gene volght niet wel over een. Want dit Griecks woort beteeckent eygentlick niet yemant aenwijsen, maer wel yemant mercken, ofte, merckteeckenen, die men eenige schande aendoet, ofte uyt eenige eerlicke vergaderingen laet, ende sijnen name, als sulcker eere onweerdigh, aenteeckenen, ofte uyt doen. Soo dat dit woort hier van andere seer bequamelick wort verstaen van den Christelicken ban ende uytsluytinge uyt de gemeynschap der Kercke, volgens de orden van Christo ingestelt, Matth. 18.15. gelijck oock de volgende woorden klaerlick mede brengen.

q Matth. 18.17. 1.Corinth. 5.9. 2.Thess. 3.6.

30 Siet van dit selve woort, ende de sake daer door beteeckent breeder, 1.Corinth. 5. versen 9, 11.

31 Namelick, ende door dese schaemte weder keere tot sijnen schuldigen plicht, gelijck het Griecks woort mede brenght. Siet Matth. 21.37.

15

Ende en houdt [hem] niet ³² als eenen vyant, maer vermaent [hem] ³³ als eenen broeder. [kolom]

32 Namelick, die ghy geheel moet vlieden, ofte verlaten, gelijck men vyanden pleeght te doen.

33 Namelick, die verdwaelt is, ende die men derhalven weder ten rechten wege moet brengen, 2.Corinth. 2.7.

16

^{r 34} De Heere nu des vredes selve geve u vrede alle tijt, ³⁵ in allerley wijse. De Heere zy met u allen.

r Rom. 15.33. ende 16.20. 1.Cor. 14.33. 2.Cor. 13.11. Philip. 4.9. 1.Thes. 5.23.

34 Dat is, die een autheur is van allen vrede ende gelucksaligheyt.

35 Dat is, soo met Godt als onder den anderen.

17

^s De groetenisse met mijne hant Pauli, het welck is ³⁶ een teecken in een yeder Sendtbrief: alsoo schrijve ick.

s 1.Cor. 16.21. Coloss. 4.18.

36 Namel. waer door mijne eygene brieven van andere, die op mijnen naem souden mogen versiert zijn, by de gemeynten konnen worden onderscheyden. Siet Coloss. 4.18.

18

De genade onses Heeren Iesu Christi zy met u allen. Amen.

^* De tweede [Sendtbrief] aen de Thessalonicensen is geschreven van Athenen.

* Dit onderschrift, gelijck voor desen in andere Sendtbrieven is aengeteeckent, en gaet niet vast, ende is geloofweerdiger dat dese brief, gelijck de voorgaende, van Corinthen oock is geschreven, daer Paulus na sijn vertreck van Thessalonica ander half jaer is stil geweest, ende daer Timotheus ende Silas tot hem eerst zijn gekomen, in welcker name dese Sendtbrief oock is geschreven, Cap. 1. vers 1. Siet Actor. 18.5, 11.

Eynde van den tweeden Sendtbrief PAULI aen de Thessalonicensen.