Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vij. Capittel.

1 Den Apostel treckt uyt de voorgaende beloften Godts een nieuwe vermaninge tot heylighmakinge. 2 ende verantwoort wederom sijnen wandel onder haer. 3 Betuyght sijne sonderlinge genegentheyt tegens haer, oock selfs in ’t midden van alle verdruckingen, ende versekert oock hem van de hare tegen hem. 6 in welck gevoelen hy door Titi komste ende getuygenisse meer is gesterckt. 8 Ende hoewel hy haer door sijne ernstige bestraffinge te voren bedroeft hadde, soo bekent hy dat dese droefheyt nochtans eene droefheyt na Godt is geweest. 10 het welck hy bewijst uyt de vruchten van deselve droefheyt. 13 ende uyt de blijdtschap Titi na sijn wederkeeren. 14 die alles alsoo by haer hadde bevonden, gelijck den Apostel van haer hadde vertrouwt.

1

DEwijle wy dan ¹ dese beloften hebben, geliefde, laet ons ons selven reynigen van alle besmettinge ² des vleeschs ende des geests, ³ voleyndigende de heylighmakinge in de vreese Godts.

1 Namelick, waer van in ’t eynde van het voorgaende Capittel is gesproken.

2 Dat is, des lichaems ende der ziele: gelijck hoererije, afgoderije, etc. beyde lichaem ende ziele besmetten. Siet 1.Corinth. cap. 6. vers 20.

3 Dat is, meer ende meer volbrengende door het voortbrengen van de vruchten der selve. Siet Ioan. 15.1, 2.

2

⁴ Geeft ons plaetse: wy en hebben niemant ⁵ verongelijckt, wy en hebben niemant ⁶ verdorven, wy en hebben by niemant ⁷ ons voordeel gesocht.

4 Dat is, geeft onse vermaninge plaetse: Ofte, geeft ons plaetse in uw’ herte gelijck wy u doen in het onse. Siet hier voren Capittel 6. versen 11, 12, 13.

5 Namelick, door heerschappysucht over u.

6 Namelick, door valsche leeringen, ofte quade exempelen.

7 Namelick, door pluymstrijckingen, om gewin van u te hebben. Siet van de eygenschap van dit woort Cap. 2. vers 10. Ende zijn dese de drie fauten daer door hy met eenen de valsche Apostelen beschrijft.

3

Ick en segge [dit] niet ⁸ tot [uwer] veroordeelinge. Want ick hebbe ^a te voren geseght, dat ghy in onse herten zijt, om ⁹ t’samen te sterven, ende t’samen te leven.

8 Namelick, als of ghy ondanckbaer ofte trouwloos tegen my geweest waert: Ofte, als of ick my van u beklaeghde: maer (wil hy seggen) om den valschen Apostelen, die my by u soecken verdacht te maken, den mont te stoppen, en om mijne sorge over u te bewijsen, gelijck vers 12. wort verklaert.

a 2.Corinth. 6.11, 12, 13.

9 Een maniere van spreken, waer door de meeste liefde ende gunste tegen yemant wort uytgedruckt, namelick dat hy bereyt is met hem te leven ende te sterven.

4

Ick hebbe vele vrymoedigheyt in het spreken tegen u, ick hebbe veel roems over u:

[fol. 98v]

Ick ben vervult met vertroostinge, ^b ick ben seer overvloedigh van blijdtschap in alle onse verdruckinge.

b Matth. 5.12. Actor. 5.41. Philip. 2.17. Coloss. 1.24.

5

Want oock als wy in Macedonien gekomen zijn, soo en heeft ¹⁰ ons’ vleesch geen ruste gehadt, ^c maer wy waren in alles verdruckt: van buyten was ¹¹ strijt, van binnen ¹² vreese.

10 D. ons’ lichaem. Niet dat de ziele niet mede haer deel en heeft aen de verdruckingen, maer om dat de vervolgingen meest op den uytwendigen mensche aengerecht worden, ende Godt daer en tusschen den geest dickmaels verquickt ende vertroost.

c Actor. 16.19, 23.

11 Namelick, die ons aengedaen wiert van de Heydenen ende Ioden, die buyten de gemeynte waren.

12 Namelick, door de sorge die wy hadden van de swarigheden die binnen de gemeynte geresen waren, 2.Cor. 11. versen 28, 29. Siet dergelijcke wijse van spreken 1.Corint. 5. vers 12.

6

^d Doch Godt, die de nedrige vertroost, heeft ons getroost ¹³ door de komste Titi.

d 2.Cor. 1.4.

13 Namelick, die ons tegen de vervolginge van buyten door sijne tegenwoordigheyt heeft gesterckt, ende van den stant uwer gemeynte van binnen, ende van uwe genegentheyt tot ons beter heeft onderricht, gelijck het volgende vers verklaert.

7

Ende niet alleen door sijne komste, maer oock door de vertroostinge, met welcke hy over u vertroost is geweest, als hy ons verhaelde ¹⁴ uw’ verlangen, ¹⁵ uw’ kermen, ¹⁶ uwen yver voor my: alsoo dat ick te meer verblijdt ben geweest.

14 Namelick, na mijn komste tot u.

15 Namelick, over mijne verdruckingen ende ongenoegen.

16 Namelick, tegen de ongehoorsame: ende oock in het aennemen van de bestraffingen ende vermaningen in den voorgaenden brief tot u door my gedaen: waer van hy in de volgende verssen breeder handelt.

8

Want hoewel ick u ¹⁷ in den Sendtbrief bedroeft hebbe, ’t en berouwt my niet, hoewel het my ¹⁸ berouwt heeft: Want ick sie dat deselve Sendtbrief, hoewel voor eenen kleynen tijt, u bedroeft heeft.

17 Namelick, door mijn ernstigh schrijven ende bestraffen over het dulden van den bloetschender, ende andere gebreken onder u. Siet 1.Corinth. cap. 5. ende volgens.

18 D. wee gedaen heeft, dat ick so hardt moest schrijven: gelijck het een vader wee doet wanneer hy sijne kinderen hardt moet bestraffen, hoewel hy sulcks met recht doet, ende tot haren besten.

9

Nu verblijde ick my, niet om dat ghy bedroeft zijt geweest, maer om dat ghy bedroeft zijt geweest tot bekeeringe. Want ghy zijt bedroeft geweest na Godt, ¹⁹ soo dat ghy in geen dingh schade van ons geleden en hebt.

19 Ofte, op dat ghy in geen dingh schade van ons en soudt lijden.

10

^e Want de droefheyt ²⁰ na Godt werckt een onberouwelicke bekeeringe tot saligheyt: maer ²¹ de droefheyt der werelt werckt de doot.

e 2.Sam. 12.13. Matth. 26.75. Luce 18.13.

20 Dat is, die van Godt komt, Gode aengenaem is, ende den sondaer tot Godt brenght: wanneer namelick het herte des sondaers daer over recht bedroeft is, dat hy Godt sijnen Vader door sijn sonde vertoornt heeft, met een vertrouwen van de vergevinge der selve door Christum Iesum, vergeselschapt met een vast voornemen van de sonde te vlieden: gelijck de exempelen van David, des verloren soons, der sondaresse, Petri, ende anderer uytwijsen.

21 Dat is, welcke in wereltsche menschen is, om het verlies van wereltsche saken, ofte die uyt vreese van Godts straffe alleen wort veroorsaeckt, waer op verhardinge in de sonde, wanhope, ende eyndelick de verdoemenisse selve volght, gelijck in Cain, Achitophel, Achab, Iudas, ende dergelijcke te sien is.

11

Want siet, dit selve dat ghy na Godt zijt bedroeft geworden, hoe groote ²² neerstigheyt heeft het in u gewrocht? ja ²³ verantwoordinge, ja ²⁴ onlust, ja ²⁵ vreese, ja ²⁶ verlangen, ja ²⁷ yver, ja ²⁸ wrake: in alles hebt ghy u selven bewesen ²⁹ reyn te zijn in dese ³⁰ sake.

22 Ofte, sorghvuldigheyt ende bekommeringe over de sonde die begaen was om die te beteren.

23 Ofte, verontschuldinge: Namelick, dat sulcks niet en was geschiet uyt moetwille ofte toestemminge van de begangene sonde.

24 Ofte, beswaertheyt over deselve sonde, verdrietelickheyt, qualickneminge.

25 Namelick, van de Goddelicke ende Kerckelicke straffe over die sonde, soo sy niet en wierde gebetert.

26 Dat is, gewilligheyt ende sonderlinge begeerte om deselve te beteren.

27 Namelick, in het volbrengen van ’t gene den Apostel haer bevolen hadde tot weeringe van dese ergernisse.

28 Dit kan verstaen worden van de Kerckelicke straffe selve over dese sonde, ofte oock van het verdriet dat sy hier over hebben bewesen, het welck als een wrake was over haer selven, dat sy te voren soo nalatigh hier in geweest waren.

29 Namelick, niet van alle fauten, want nalatigheyt is oock een faute, maer van eenigh genoegen daer aen te hebben, ofte van moetwillighlick daer in gehandelt te hebben.

30 Ofte, handel, daet.

12

Hoewel ick dan aen u geschreven hebbe, ³¹ [dat] en is niet om diens wille ³² die onrecht gedaen hadde, noch om diens wille ³³ dien onrecht gedaen was: maer op dat ³⁴ onse vlijtigheyt ³⁵ voor u soude by u openbaer worden, in de tegenwoordigheyt Godts.

31 Namelick, soo seer, ofte voornamelick. Een maniere van spreken gelijck 1.Corinth. cap. 9. versen 9, 10.

32 Dat is, des persoons die de bloetschande gedaen heeft. Ofte der gene die hare broeders voor ongeloovige Rechters getrocken, ofte verongelijckt hadden.

33 Hier door verstaen sommige den vader van desen persoon, diens huysvrouwe hy by hem genomen hadde. Andere verstaen het van die, dien ongelijck geschiet was voor het gerichte der ongeloovige Overheden, waer van hy geschreven hadde, 1.Corinth. cap. 6. vers 1, etc.

34 Dat is, onse sorge voor den welstant ende goeden naem van de gantsche gemeynte. Andere lesen uwe vlijtigheyt voor ons.

35 Ofte, aen u, dat is, die tot uwen dienst aengewendt is.

13

Daerom zijn wy vertroost geworden over uwe vertroostinge: ende zijn noch overvloedelicker verblijdt geworden over de blijdtschap Titi, om dat sijnen geest ³⁶ van u allen verquickt is geworden.

36 Namelick, siende hoe gewilligh ghy geweest zijt om mijne vermaningen ende sijnen persoon aen te nemen, ende hem alle gunste te bewijsen.

14

Want indien ick yet by hem over u geroemt hebbe, soo en ben ick niet beschaemt geworden: maer gelijck wy alles met waerheyt tot u gesproken hebben, alsoo is oock onsen roem die [ick] by Titum [geroemt hebbe,] ³⁷ waerheyt geworden:[kolom]

37 Dat is, waerachtigh bevonden.

15

Ende sijn ³⁸ innerlicke bewegingen zijn te overvloediger tegen u, als hy uwer aller gehoorsaemheyt overdenckt, hoe ghy hem met vreese ende beven hebt ontfangen.

38 Gr. ingewanden, dat is, genegentheyt ende liefde. Een Hebreeusche wijse van spreken.

16

Ick verblijde my dan, dat ick in alles ³⁹ van u vertrouwen mach hebben.

39 Gr. in u vertrouwe.