Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Psalm Lxxxj.

De Propheet vermaent het volck, Godt den Heer hooghlick te loven, van wegen de veelvoudige weldaden ende verlossingen die Godt aen ’t selve gedaen hadde: met klaghte over haer ongehoorsaemheyt, die hen tot schade was gereykende.

1

VOor den Oppersanghmeester op ¹ de Gittith, [een Psalm] ² Asaphs.

1 Siet Psalm 8. op vers 1.

2 Of, voor Asaph, als Psalm 80.1.

2

Singht vrolick Gode onse sterckte: Iuychet ³ den Gode Iacobs.

3 D. dien Godt, die een verbont gemaeckt heeft met Iacob ende sijne nakomelingen.

3

Heft eenen Psalm op, ende geeft den trommel: de lieflicke harpe met de luyte.

4

⁴ Blaest de basuyne ⁵ in de nieuwe mane, ⁶ ter bestemder tijt op onsen feestdagh.

4 Siet de aenteeckeninge Levit. 23. op vers 24.

5 T.w. te dier tijt als Godt een besonder feest hadde ingestelt, Num. 10.10. ende 28.11, 14.

6 Anders, in de bedeckinge, T.w. der mane, dat is, als de mane duyster is. Sommige verstaen hier het feest des geklancks, waer van te sien is Levit. 23. vers 24. Andere verstaen in ’t eerste lidt de nieuwe mane, ende in het volgende de drie jaerfeesten, waer van te sien is, Deuter. 16.16.

5

Want ⁷ dat is eene insettinge ⁸ in Israël, een recht ⁹ van den Godt Iacobs.

7 T.w. de basuyne te blasen.

8 Dat is, onder het volck van Israël.

9 Anders, voor den Godt Iacobs, T.w. dat men hem eenen rechten Godtsdienst doe, soo als hy dien van sijn volck vereyscht. Siet van de insettinge der feestdagen Exod. 23.17. Deut. 16. vers 16.

6

Hy heeft ¹⁰ het gesett ¹¹ tot een getuygenisse ¹² in Ioseph, als ¹³ hy uytgetogen was tegen Egyptenlant: [alwaer] ¹⁴ ick gehoort hebbe ¹⁵ een sprake die ick niet en verstont.

10 Te weten, het blasen der basuynen, ende de onderhoudinge der ceremonien ende feestdagen.

11 T.w. sijner genade over sijn volck.

12 D. onder de nakomelingen Iosephs, by dewelcke hier in ’t gemeyn alle Israëliten verstaen worden, als oock Psalm 80.2.

13 T.w. Godt, die oorloge tegen de Egyptenaers gevoert heeft, haer aentastende met sijne plagen.

14 Dit spreeckt Israël, in sulcken sin, namelick, willende te verstaen geven, dat het in den persoon harer vaderen [in welckers lendenen sy waren] onder een vreemt ende onbekent volck in Egypten gewoont hadde.

15 Hebr. een lippe, als Genes. 11.1. De Hebreeusche ende Egyptische spraken waren soo wijt van malkanderen verscheyden, dat de een d’ander niet en verstont, T.w. in’t begin, als sy eerst in Egypten quamen. siet Genes. 42.23. Sommige nemen dit alsoo, dat de Propheet alhier wil seggen, dat Israël te dier tijt noch niet en verstont de aensprake Godts, als daer toe noch niet gewent zijnde. Vergel. Actor. 7.25.

7

¹⁶ Ick hebbe ¹⁷ sijne schouder van ¹⁸ den last onttrocken: sijne handen zijn ¹⁹ van de potten ²⁰ ontslagen.

16 Dit zijn de woorden des Heeren, den welcken den Propheet hier sprekende invoert.

17 Sijne) T.w. Iosephs, dat is, der Israëliten, als vers 6.

18 T.w. der dienstbaerheyt, die ’t volck van Israël in Egypten onderworpen was. siet Exod. capp. 1. 5.

19 Hebr. van den pot. Het schijnt, dat de Propheet daer op siet, dat de kinderen Israëls pot-aerde hebben moeten graven, van dewelcke sy gedwongen waren tichelsteenen ende potten te maken. Anders, backen, T.w. daer men den kalck ofte mortel in droegh. Anders, manden, korven.

20 Hebr. doorgegaen, of, gepasseert.

8

²¹ In de benauwtheyt riept ghy, ende ick hielp u uyt, Ick antwoordde u ²² uyt de schuylplaetse des donders: ²³ Ick beproefde u aen de wateren van ²⁴ Meriba, ²⁵ Sela!

21 Eenige verstaen dit van ’t gene daer vers 7. van gesproken wort: Andere, van de benauwtheyt daer sy in waren by de roode zee, Exod. 2.23. ende 14.10, 15.

22 Ofte, in de schuyl-plaetse, Dat is, uyt de dicke wolcken-colomne, in dewelcke Godt als verborgen zijnde, sijn volck van Israël geleydde, maer de Egyptenaers verschrickte met donder, etc. Exod. cap. 13. vers 21. ende 14.19, 20, 24, 25. Siet oock Psalm 77.18, 19.

23 T.w. door grooten dorst dien ick u te Raphidim liet lijden.

24 Aldus zijn de wateren te Raphidim na der hant genoemt geworden. Siet Exod. 17.1, 2, 3....7. Num. 20.13.

25 Siet de aenteeckeninge Psalm 3. op vers 3.

9

²⁶ Mijn volck, [seyde ick] hoort toe, ende ²⁷ ick sal onder u betuygen: Israël, ²⁸ of ghy na my hoordet!

26 Dit zijn de woorden met dewelcke Godt sijn volck aenspreeckt in het geven sijner wet.

27 D. ick sal u tot getuyge nemen. Ofte ick sal u betuygen ende te kennen geven, wat mijnen wille zy, ende wat ghy doen sult.

28 Verstaet hier by, Hoe geluckigh soudt ghy zijn? Siet Exod. 15.26. Deut. 32.29.

10

Daer en sal onder u geen uytlants

[fol. 260r]

Godt wesen, ende ghy en sult u voor geenen vreemden Godt neder buygen.

11

Ick ben de HEERE uwe Godt, die u hebbe opgevoert uyt het lant van Egypten: ²⁹ Doet uwen mont wijt open, ende ick sal hem vervullen.

29 D. spreeckt ende begeert al wat ghy wilt, ick sal ’t u overvloedelick geven: te weten, indien ghy na mijnen wille ende wetten leeft. Siet dergelijcke belofte Iob 15. vers 7. ende 1.Ioan. 3.22.

12

Maer mijn volck en heeft mijne stemme niet gehoort: ende Israël ³⁰ en heeft mijner niet gewilt.

30 Dat is, ’t en is tot my soo yverighlick, noch soo getrouwelick niet geneyght geweest, als dat wel soude betaemt hebben: het welck daer aen gebleken heeft, als het sich stracks, na dat ick het mijne wetten ende geboden gegeven hadde, een gouden kalf gemaeckt, ende tegens my gerebelleert heeft, Exod. 32. vers 2, etc. item Iudic. 2. vers 2. ende 4.1. ende 6.1. ende 8.27. ende 10. vers 6. ende 13.1. ende 18.30.

13

Dies hebb’ ick het over gegeven ³¹ in het goetduncken hares herten, datse wandelden in hare raetslagen.

31 Siet Deut. 29. vers 19. Ierem. 3.17. ende 7.24. ende 9. vers 14. ende 11.8. Actor. 14.16.

14

Och dat mijn volck na my gehoort hadde! ³² dat Israël in mijne wegen gewandelt hadde!

32 D. de Israëliten. Daerom volght’er in den Hebreeuschen text, gewandelt hadden, in ’t getal van vele.

15

In korten soude ick hare vyanden ³³ gedempt hebben, ende mijne ³⁴ hant gewent hebben tegen hare wederpartijders.

33 Ende volgens dien, haer vrede verleent hebben. Vergel. 2.Sam. 7.1. ende 1.Chron. 17.9.

34 D. straffe, plage. siet d’aenteeckeninge Iob 13.21.

16

Die den HEERE haten, souden ³⁵ sich hem geveynsdelick onderworpen hebben, maer ³⁶ haerlieder tijt soude eeuwigh geweest zijn.

35 Siet d’aenteeckeninge Deut. 33. op vers 29. siet oock Psalm 66.3.

36 T.w. mijnes volcks tijt, dat is, welvaert, gelucksaligheyt: De sin is, datse een langhduerigh ende goet leven souden gehadt hebben.

17

Ende ³⁷ hy soude ³⁸ het gespijst hebben met ³⁹ het vette der terwe: Ia ⁴⁰ ick soude u verzadight hebben met honigh ⁴¹ uyt de rotzsteenen.

37 T.w. de Heere.

38 T.w. sijn volck, vers 14.

39 D. de bloeme, ofte, het beste des koorns, als Numer. 18.12. Deuter. 32.14. Psalm 147.14.

40 Dit spreeckt nu Godt wederom in sijnen eygenen persoon.

41 Verstaet hier by, dat steeds in de reten der steenrotzen in overvloet souden gevonden worden: Alsoo de byen in ’t lant Canaan, haer vele in de steenrotzen onthouden. siet de aenteeckeninge Deuter. 32.13. Hebr. uyt den rotzsteen. Dit geestelicker wijse verstaen zijnde, soo beteeckent de steenrotze Christum, 1.Corinth. 10.4. Ende de honigh, de soetigheyt der woorden, die uyt sijnen mont vlieten, zijnde soetigheyt der ziele, ende gesontheyt der beenderen, Psalm 19.11. Prov. 16.24. Cant. 4.11.