Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

[fol. 53r]

Het Eerste Boeck der MACHABEEN.

Het Eerste Capittel.

1 Na den doodt van Alexander de Groote, is sijn rijck onder sijne Overste verdeelt. 9 die alle Conincklicke hoeden opsetteden. 11 Uyt welcke gesproten is Antiochus Epiphanes. 14 die te Ierusalem de Heydensche Wetten invoert. 21 de Stadt ende den Tempel berooft. 25 ende vele menschen vermoordt. 26 waer over grooten rouwe ende vreese is in Israël. 35 Bouwt eene burcht te Ierusalem. 44 Dwinght de Ioden hare Wetten te verlaten. 46 ’t welck vele onder haer doen, ende vele weygeren, die ofte ontvluchten, ofte gedoodt worden. 58 Bouwt eenen grouwel der verwoestinge op den Altaer. 60 Verbrandt de boecken der Wet. 64 ende doodt alle die hare kinderen lieten besnijden.

1

ENDE het geschiedde, na dat Alexander de sone Phillippi, de Macedonier, die uyt het landt Chetijm uyt toogh, Darium den Coninck der Persen ende Meden geslagen hadde, ende in sijne plaetse als Coninck regeerde, als hy te voren in Grieckenlant geregeert hadde:

2

Dat hy vele veldt-slagen sloegh, ende sterckten bemachtighde, ende vele Coningen der aerde versloegh:

3

Ende doortrock tot aen het uyterste der aerde, ende [grooten] buyt vercreegh van menichte der volckeren, ende dat het landt voor hem stil was.

4

Ende sijn herte wiert [zeer] verhooght ende verheven.

5

Ende hy vergaderde een zeer stercke krijghs-macht by een, ende veroverde landen, volckeren, ende heerschappien: ende sy wierden hem cijnsbaer.

6

Ende na desen viel hy te bedde: ende wetende dat hy sterven soude,

7

Riep hy sijne dienaers, de edelste, die van der jeughd aen met hem opgevoedt waren, ende deelde haer sijn Coninckrijck uyt als hy noch leefde.

8

Ende Alexander regeerde als Coninck twaelf jaren, ende stierf: ende sijne Dienaren regeerden een yegelick in sijne plaetse.

9

Ende na dat hy gestorven was, setteden sy alle Conincklicke hoeden op, ende hare sonen na haer, vele jaren.

10

Ende sy vermenichvuldighden de elenden in het landt.

11

Ende uyt haer is voortgecomen een sondige spruyte, [namelick] Antiochus Epiphanes, de sone des Coninck Antiochi, die binnen Roomen gijselaer geweest was. Ende hy regeerde als Coninck in het hondert ende seven en dertighste jaer van het Rijck der Griecken.

12

In deselve dagen gingen uyt Israël eenige boosdadige kinderen, die velen aenrieden, seggende, Laet ons henen trecken, ende een verbondt oprechten met de Heydenen, die rontom ons zijn.

13

Want van dien [dagh] af dat wy van haer gescheyden zijn, hebben ons vele elenden gertoffen. Ende dit woort dochte haer goet voor hare oogen.

14

Ende sommige van het volck waren volveerdigh, ende trocken na den Coninck, ende hy gaf haer macht om der Heydenen insettinge te plegen.

15

Ende sy bouweden te Ierusalem een Schole, na de Wetten der Heydenen.

16

Ende sy maeckten haer selven voorhuyden, ende vielen af van het heyligh verbondt, ende voeghden haer by de Heydenen, ende waren verkocht om het quaet te doen.

17

Ende als het Coninckrijck voor Antiochus was bevestight, nam hy voor oock te heerschen over Egypten, om Coninck te zijn over de twee Coninckrijcken.

18

Ende hy quam in Egypten met een groote menichte, met wagenen, ende Elephanten, ende Ruyters, ende met een groote vlote.

19

Ende hy stelde den crijgh aen tegen Ptolomeum den Coninck van Egypten: ende Ptolomeus vreesde voor sijn aengesichte, ende vluchtede.

20

Ende daer vielen vele gewondede: ende sy namen in de stercke steden in het landt van Egypten: ende hy creegh den roof van Egypten.

21

Ende Antiochus, na dat hy Egypten geslagen hadde, keerde weder in het hondert ende dry en veertichste jaer:

22

Ende trock op na Israël ende Ierusalem, met een groote menichte.

23

Ende hy ginck met [groote] hooveerdicheyt in het Heylichdom, ende nam den gouden altaer, ende den kandelaer des lichts, ende alle gereedtschap des selven, ende de tafel der toon-brooden, ende de sprengh-bekers, ende de Phiolen, ende de gouden wieroock-schalen, ende het voorhangsel, ende de croonen, ende het gouden cieraet, dat inden Tempel gesien wierd: ende hy trock het alles af.

24

Ende hy nam het silver ende het goudt, ende de kostelicke vaten: ende hy nam oock de verborgene schatten, die hy vondt: ende dit alles genomen hebbende trock hy na sijn landt.

25

Ende hy dede vele menschen vermoorden, ende sprack met groote hoochmoedicheyt.

26

Ende daer geschiedde groote rouwe in Israël, in alle hare plaetsen.

27

Want de Overste ende de Ouderlingen suchteden: de maeghden ende de jongelingen wierden verswackt, ende de schoonheyt der vrouwen wierdt verandert.

28

Alle bruydegoms namen rouwe aen: ende die in hare bruyts-kamer sat, was in rouwe.

29

Ende het landt beefde over de gene die ’t selve bewoonden, ende het gantsche huys Iacobs dede smaet-[kleederen] aen.

30

Na twee volle jaren sondt de Coninck de Overste over de schattingen in de steden Iuda, ende hy quam te Ierusalem met een zeer groote menichte.

31

Ende hy sprack tot haer vreedsame woorden, met bedrogh, ende sy geloofden hem.

32

Ende hy viel onvoorsiens in de stadt, ende sloegh haer met een groote nederlage, ende vernielde veel volck in Israël.

33

Ende hy plonderde de stadt, ende verbrandde deselve met vyer: ende hy brack de huysen ende de mueren der selver rontom af.

34

Ende sy namen de vrouwen ende kinderen gevangen, ende vercregen alle haer vee.

35

Ende sy bouwden de stadt Davids op met eenen grooten ende stercken muer, ende met stercke torens: ende dese was haer tot een burcht.

36

Ende stelden daer in een sondigh volck, mannen die de Wet niet en hielden, ende wierden sterck in de selve.

[fol. 53v]

37

Ende brachten daer in wapenen ende proviande: ende de plonderinge van Ierusalem by een gebracht hebbende, stelden die aldaer: ende sy wierden tot eenen grooten strick.

38

Ende [dese burcht] was om altoos het Heylighdom lagen te leggen, ende om tegen Israël een boose beschuldiger te zijn.

39

Ende sy vergoten onschuldich bloedt rondtom het Heylighdom, ende verontreynichden het Heylighdom.

40

Ende de inwoonders van Ierusalem vloden om haren ’t wille.

41

Ende [de stadt] wierdt een wooninge van vremdelingen, ende wierdt als een vremde [stadt] voor de gene die in haer geboren waren: ende hare kinderen verlieten haer.

42

Het Heylighdom der selve is verwoest geworden als een woestijne: de feest-dagen der selve wierden verkeert tot rouwe, hare Sabbathen tot versmaetheyt, ende hare eere tot verachtinge.

43

De veronteeringe der selve is geweest na dat hare heerlickheyt was: ende hare hoocheyt is verkeert in rouwe.

44

Ende de Coninck schreef aen zijn gantsch Coninckrijck, dat ’se alle souden tot een volck zijn, ende dat een yegelick sijne wetten soude verlaten.

45

Ende alle volckeren namen ’t selve aen, na het woort des Conincks.

46

Ende vele van Israël hadden een welgevallen aen sijnen Godts-dienst, ende offerden den afgoden, ende ontheylighden den Sabbath.

47

Ende de Coninck sondt brieven door de handt van sijne boden aen Ierusalem, ende aen de steden van Iuda, dat’se wandelen souden na de vremde wetten des landts:

48

Ende dat’se souden de brandt-offeren, de offerande, ende het dranck-offer uyt het Heylighdom weeren:

49

Ende dat’se de Sabbathen ende de feest-dagen souden ontheyligen:

50

Ende datse souden het Heylighdom ende de heylige [plaetsen] ontreynigen:

51

Datse altaren, bosschen, ende afgoden huysen souden bouwen, ende verckens ende [andere] onreyne beesten slachten.

52

Ende dat’se hare sonen souden laten onbesneden: ende dat’se hare zielen grouwelick souden maken door al dat onreyn ende onheyligh was: so datse souden de Wet vergeten, ende alle de rechten veranderen,

53

Ende so wie niet en soude doen na dit woordt des Conincks, dat die soude moeten sterven.

54

Na alle dese woorden heeft hy geschreven aen sijn gantsch Coninckrijck: ende heeft opsienders gemaeckt over alle het volck.

55

Ende hy beval de steden Iuda, dat sy offeren souden van stadt tot stadt.

56

Ende vele van het volck vergaderden tot haer, een yegelick die de Wet verliet: ende sy deden [veel] quaet in het landt.

57

Ende maeckten dat Israël hem settede in holen, in alle hare vlucht-plaetsen.

58

Ende den vijftienden dach [des maendts] Chaseleu in het hondert ende vijf en veertichste jaer, bouwden sy eenen grouwel der verwoestinge op den reuck-altaer, ende rontom in alle steden Iuda bouwden sy altaren.

59

Ende in de deuren van de huysen, ende op de straten offerden sy reuckwerck.

60

Ende verbrandden de boecken der Wet, diese vonden, na datse deselve gescheurt hadden.

61

Ende alwaer by yemandt gevonden wierdt het boeck des verbondts, ende so yemandt de Wet toe stondt, dien dooden sy na het bevel des Conincks, door haer gewelt.

62

Alsoo deden sy aen Israël, aen alle de gene, die gevonden wierden van maendt tot maendt in [alle] de steden.

63

Ende sy offerden den vijf ende twintichsten dach des maendts op den altaer, die op den reuck-altaer was.

64

Ende de vrouwen, die hare kinderen lieten besnijden, doodden sy na [des Conincks] bevel.

65

Ende sy hingen de cleyne kinderen op aen de halsen der moederen, ende [doodden] hare huysgesinnen.

66

Doch vele in Israël zijn versterckt geworden, vastelick voornemende niet te eten [eenige] onreyne dingen.

67

Ende verkoren [liever] te sterven, op datse haer niet en souden met de spijsen besmetten, noch het heyligh verbondt ontheyligen: ende zijn gestorven.

68

Ende de toorne [des Conincks] was zeer groot over Israël.