Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het x. Capittel.

1 Christus beantwoort de vrage der Phariseen, Of het een man geoorloft zy sijne vrouwe te verlaten. 13 Wil datmen de kinderkens tot hem sal laten komen, ende segentse. 17 Antwoort eenen rijcken jongelinck, die vraeghde wat hy doen moeste, om het eeuwige leven te be-erven. 23 Ende leert hoe swaerlick de rijcke in het Coninckrijck der hemelen komen. 28 Belooft den genen die het hare om sijnent wille verlaten, tijdtlicke ende eeuwige vergeldinge. 32 Voorseght wederom sijn lijden, doot, ende weder-opstandige. 35 Antwoort den kinderen Zebedei op haer versoeck van het sitten tot sijner rechter ende slincker-handt, ende vermaent haer tot lijden ende nedricheyt. 46 Maeckt den blinden Bartimeum siende.

1

^a ENde ¹ van daer opgestaen zijnde ginck hy na de landtpalen van Iudea, door ² d'overzijde vanden Iordaen: ende de ³ scharen quamen wederom te samen by hem, ende, gelijck hy gewoon was, leerde hy'se wederom.

a Matth 19.1.

1 N. van Capernaum, uyt het huys daer hy te voren een vermaninge gedaen hadde aen sijne Discipelen.

2 N. ten aensien van de woestijne. Ofte nevens den Iordaen. Siet Matth. 19.1, etc.

3 N. die hem uyt Galilea gevolgt waren, Matth. 19.2.

2

Ende de Phariseen tot hem comende vraeghden hem, Of het een man geoorloft is [sijn] wijf te verlaten, hem versoeckende.

3

Maer hy antwoordende seyde tot haer, Wat heeft u Moses geboden?

4

Ende sy seyden, ^b Moses heeft toegelaten eenen ⁴ scheyd-brief te schrijven, ende [haer] te verlaten.

b Deut. 24.1. Ierem. 3.1. Matth. 5.31.

4 Vanden Scheydbrief, ende dese geheele antwoorde Christi, siet Matth. 19. vers 3, etc.

5

Ende Iesus antwoordende seyde tot haer, van wegen de hardicheyt uwer herten heeft hy u lieden dat gebodt geschreven.

6

^c Maer van het begin der scheppinge, heeft'se Godt man ende wijf gemaeckt.

c Genes. 1.27. Matth. 19.4.

7

^d Daerom sal een mensche sijnen vader ende moeder verlaten, en sal sijnen wijve ⁵ aenhangen.

d Genes. 2.24. 1.Cor. 6.16. Ephes. 5.31.

5 Ofte, aenkleven. Siet Matth. 19.5.

8

Ende die twee sullen ⁶ tot een vleesch zijn: also dat sy niet meer twee en zijn, maer een vleesch.

6 D. gelijck een lichaem ofte een mensche.

9

^e 'T gene dan Godt ⁷ te samen gevoeght heeft, en ⁸ scheyde de mensche niet.

e 1.Cor. 7.10.

7 Gr. te samen als in een jock ingespannen hoeft.

8 N. tegen ofte buyten Godts ordonnantie. Ofte, anders dan om overspel: gelijck uytgedruckt wort. Matth. 5.32. ende 19.9.

10

Ende in het huys vraeghden hem sijne discipelen wederom van het selve.

11

^f Ende hy seyde tot haer, Soo wie sijn wijf verlatet, ende een andere trouwet, die doet overspel ⁹ tegen haer.

f Matth. 5.32. ende 19.9. Luce 16.18. 1.Cor. 7.10.

9 N. die hy verlaet: om dat hy de trouwe niet en houdt, die hy haer belooft heeft. Mal. 2.14.

12

Ende indien een wijf haren man sal verlaten, ende met een ander trouwen, die doet overspel.

13

^g Ende sy ¹⁰ brachten kinderkens tot hem, op dat hyse ¹¹ aenraecken soude: ende de discipelen bestraften de gene, die'se tot hem brachten.

g Matth. 19.13. Luce 18.15.

10 Ofte, droegen.

11 D. met oplegginge der handen segenen Matth. 19. vers 13. gelijck hy gedaen heeft, vers 16.

14

Maer Iesus [dat] siende nam het zeer qualick, ende seyde tot haer, Laet de kinderkens tot my komen, ende en verhindert'se niet, ^h want der sulcker is het Coninckrijcke Godts.

h Matth. 18.3. ende 19.14. 1.Cor. 14.20. 1.Petr. 2.2.

15

Voorwaer segge ick u, so wie het Coninckrijcke Godts niet en ontfanght ¹² gelijck een kindeken, die en sal in het selve geensins ingaen.

12 N. in eenvoudicheyt, oprechticheyt, ende nedricheyt.

16

ⁱ Ende hy omvingh'se met sijne armen, [ende] de handen op haer geleght hebbende, segende hy de selve.

i Marc. 9.36. Matth. 19.15.

17

^k Ende als hy uytginck op den wech, liep een tot hem, ende voor hem op de knyen vallende vraeghde hem, Goede meester wat sal ick doen, op dat ick het eeuwige leven be-erve?

k Matth. 19.16. Luce 18.18.

18

Ende Iesus seyde tot hem, wat ¹³ noemt ghy my goedt? ¹⁴ Niemandt en is goedt, dan een [namelick] Godt.

13 Gr. seght ghy.

14 Siet hier van d'aent. op Matth. 19.17.

19

Ghy weet de geboden, ^l Ghy en sult geen overspel doen, Ghy en sult niet dooden, Ghy en sult niet stelen, Ghy en sult geen valsche getuygenisse geven, Ghy en sult niemandt ¹⁵ te cort doen, Eert uwen vader ende moeder.

l Exod. 20.13. ende 21.12. Deut. 5.17. Rom. 13.9.

15 N. 't zy door bedroch ofte andersins, waer voor van Christo gestelt wort Matt. 19.19. Ghy sult uwen naesten lief hebben als u selven. So dat dit als een kort begrijp is van alle de voorgaende geboden.

20

Doch hy antwoordende seyde tot hem, Meester, alle dese dingen hebbe ick onderhouden van mijner jonckheyt af.

21

Ende Iesus hem aensiende ¹⁶ beminde hem, ende seyde tot hem, ^m Een dinck ¹⁷ ontbreeckt u, gaet henen ¹⁸ vercoopt alles wat ghy hebt, ende geeft het den armen, ende ghy sult eenen schat hebben inden hemel. Ende comt herwaerts, neemt het cruys op, ende volght my.

16 D. toonde hem teeckenen van toegenegentheyt, gelijck dit woort somwijlen oock beteeckent. Want Christus die oock eenichsins lief heeft, die haer uyterlick na Godts geboden schicken. Siet voorts de aenteeckeningen op Matth. 19.17, etc.

m Matth. 6.19. Luce 12.33. ende 16.9. 1.Tim. 6.17.

17 N. dat ghy niet Godt ende sijn woort boven al lief en hebt, het welck nochtans het voornaemste is in de Wet.

18 Dit was een extra-ordinaris gebodt, 't welck Christus desen jongelinck geeft om hem te beproeven, ende sijne onvolmaecktheyt te doen blijcken.

22

Maer hy ¹⁹ treurich geworden zijnde over dat woordt, ginck bedroeft wech: want hy hadde vele ²⁰ goederen.

19 Ofte, onlustich, moeyelijck.

20 Gr. besittingen.

23

Ende Iesus rontom siende, seyde tot sijne Discipelen, ⁿ Hoe swaerlick sullen de gene die goet hebben in het Coninckrijcke Godts incomen?

n Matth. 19.23. Luce 18.24. Prov. 11.28.

24

Ende de Discipelen wierden verbaest over dese sijne woorden. Maer Iesus wederom antwoordende, seyde tot haer, kinderen, hoe swaer ist, dat de gene die op het goet haer betrouwen setten, in't Coninckrijcke Godts ingaen?

25

Het is lichter dat ²¹ een kemel gae door de ooge van een naelde, dan dat een rijcke in het Coninckrijcke Godts ingae.

21 Siet hier van d'aenteeckeninge op Matth. 19.24.

26

Ende sy wierden noch meer verslagen, seggende tot malkanderen, Wie kan dan salich worden?

27

Doch Iesus haer aensiende, seyde, ²² By de menschen is't onmogelick, maer niet by Godt: ^o want alle dingen zijn mogelick by Godt.

22 Siet hier van oock Matt. 19.26.

o Iob 42.2. Ierem. 32.17. Zach. 8.6. Luce 1.37.

28

^p Ende Petrus begon tot hem te seggen, Siet, wy hebben alles verlaten, ende zijn u gevolght.

p Matth. 4.20. ende 19.27. Luce 5.11. ende 18.28.

29

Ende Iesus antwoordende seyde, Voorwaer segge ick u lieden, daer en is niemant die verlaten heeft huys, of broeders,

[fol. 23r]

of susters, of vader, of moeder, of wijf, of kinderen, of ackers, om mijnent wille ende des Euangeliums [wille],

30

Of hy en ontfangt ²³ hondertvout nu in desen tijt, huysen ende broeders, ende susters, ende moeders, ende kinders, ende ackers, ²⁴ met de vervolgingen, ende in de toekomende eeuwe het eeuwige leven.

23 D. veelvoudelijck, ofte dat hondertmael ende veel meer weerdiger is als het gene hy verlaet. Want de minste segen Godts met een geruste conscientie, is meer dan alle het goet van de werelt. 1.Tim. 6.6.

24 D. in't midden van alle verdruckingen.

31

^q Maer vele ²⁵ eerste sullen de laetste zijn, ende [vele], die de laetste [zijn], de eerste.

q Matth. 19.30. ende 20.16. Luc. 13.30

25 D. die in uyterlicken yver ende Godts-diensticheyt schijnen de eerste te zijn.

32

^r Ende sy waren op den wech, gaende op nae Ierusalem, ende Iesus ²⁶ ginck voor haer, ende sy waren verbaest, ende hem volgende waren sy ²⁷ bevreest. Ende de twaelve wederom tot hem nemende, begon hy haer te seggen de dingen, die hem overkomen souden:

r Matth. 16.21. ende 17.22. ende 20.18. Luc. 9.22. ende 18.31. ende 24.7. Marc. 8.31. ende 9.31.

26 N. om te toonen sijne gewillichheyt tot het lyden.

27 Om dat Christus haer te voren gesegt hadde, gelijck hy 't selve daerna wederom verhaelt, wat hy te Ierusalem soude moeten lijden. Ioan. 11.8. ende sy wisten dat de Ioden besloten hadden in haren raedt hem te dooden. Ioan. 11. versen 53, 57.

33

[Seggende], Siet, wy gaen op nae Ierusalem, ende de Sone des menschen sal den Overpriesteren ende den Schrift-geleerden overgelevert worden, ende sy sullen hem ter doodt veroordeelen, ende hem den heydenen overleveren.

34

Ende sy sullen hem bespotten, ende hem geesselen, ende hem bespouwen, ende hem dooden, ende ten derden dage sal hy weder op staen.

35

^s Ende tot hem quamen Iacobus ende Ioannes, de sonen Zebedei, ²⁸ seggende, Meester, wy wilden [wel] dat ghy ons dedet soo wat wy begeeren sullen.

s Matth. 20.20.

28 N. door hare moeder, gelijc blijckt uyt Matth. 20.20.

36

Ende hy seyde tot haer, Wat wilt ghy dat ick u doe?

37

Ende sy seyden tot hem, Geeft ons dat wy mogen ²⁹ sitten, d' eene aen uwe rechter-[hant], ende d'ander aen uwe slincker-[hant] in uwe heerlickheyt.

29 Siet hier van Matth. 20.21.

38

Maer Iesus seyde tot haer, Ghy en weet niet wat ghy begeert. Konnet ghy den ³⁰ drinckbeker drincken, dien ick drincke, ende met den doop gedoopt worden, ^t daer ick mede gedoopt worde?

30 Siet hier van de verklaringe op Matth. 20.22.

t Luc. 12.50. Matth. 20.22.

39

Ende sy seyden tot hem, Wy konnen. Doch Iesus seyde tot haer, Den drinckbeker, dien ick drincke, sult ghy wel drincken, ende met den doop gedoopt worden, daer ick mede gedoopt worde:

40

Maer het sitten tot mijner rechter ende tot mijner slincker-[hant] ³¹ en staet by my niet te geven, maer [het sal gegeven worden] ^v dien het bereyt is.

31 Gr. en is mijn niet. Ofte, en staet by my niet te geven, dan dien het bereydt is. Siet Matth. 20.23.

v Matth. 25.34.

41

^x Ende als de [andere] tiene [dit] hoorden, begonden sy het van Iacobo ende Ioanne ³² seer qualick te nemen.

x Matth. 20.24.

32 Om dat sy meynden, dat dit versoeck haer nadeelich was.

42

Maer Iesus haer tot hem geroepen hebbende, seyde tot haer, ³³ Ghy weet ^y dat de gene, ³⁴ die geacht worden Overste te zijn ³⁵ der volckeren, heerschappye voeren over haer ende hare Groote gebruycken macht over haer.

33 Siet hier van oock Matth. 20.26.

y Matth. 20.25. Luc. 22.25.

34 Ofte, die haer laten duncken.

35 And. der heydenen.

43

^z Doch alsoo en sal 't onder u niet zijn, maer soo wie onder u groot sal willen worden, die sal uwe dienaer zijn.

z 1.Pet. 5.3.

44

Ende soo wie van u de eerste sal willen worden, die sal aller dienstknecht zijn.

45

Want oock de Sone des menschen en is niet gekomen ^a om gedient te worden, maer om te dienen, ende ^b sijne ³⁶ ziele te geven [tot] ³⁷ een rantsoen voor vele.

a Ioan. 13.14. Phil. 2.7.

b Ephes. 1.7. Col. 1.14. 1.Tim. 2.6. Tit. 2.14.

36 Ofte, leven.

37 Ofte, los-gelt, dat gegeven wort voor de verlossinge der gevangene.

46

^c Ende sy quamen tot ³⁸ Iericho: ende als hy, ende sijne Discipelen, ende een groote schare, van Iericho, uytginck, sat ³⁹ de sone Timei, Bartimeus de blinde, aen den wech, bedelende.

c Matth. 20.29. Luc. 18.35.

38 Dese stadt was gelegen by Gilgal ontrent den Iordaen, van de welcke siet Ios. 4.19.

39 De Euangelist Mattheus seght van twee blinde: maer Marcus verhaelt alleen van den genen, die meest bekent was, ende die van beyden meest riep.

47

Ende hoorende dat het Iesus de Nazarener was, begon hy te roepen ende te seggen, Iesu ghy Sone Davids ontfermt u mijner.

48

Ende vele bestraften hem, op dat hy swijgen soude: maer hy riep so veel te meer, Ghy Sone Davids ontfermt u mijner.

49

Ende Iesus [stil] staende, seyde dat men hem roepen soude: ende sy riepen den blinden, seggende tot hem, Hebt goeden moet, staet op, hy roept u.

50

Ende hy ⁴⁰ sijnen mantel afgeworpen hebbende, stont op, ende quam tot Iesum.

40 Gr. sijn kleedt, D. sijn opper-kleedt.

51

Ende Iesus antwoordende seyde tot hem, Wat wilt ghy dat ick u doen sal? ende de blinde seyde tot hem, ⁴¹ Rabboni, dat ick siende mach worden.

41 Dit beteeckent 't selve dat het woort Rabbi, 't welck uytgeleght wort Meester, Ioan. 20.16.

52

Ende Iesus seyde tot hem, Gaet henen, ^d uw' geloove heeft u ⁴² behouden. Ende ter stont wiert hy siende, ende volghde Iesum op den wech.

d Matth. 9.22. Marc. 5.34.

42 D. gesont, ofte siende gemaeckt. Niet dat sulcks geschiet is uyt kracht des geloofs, maer om dat het selve op Christum ende sijne kracht steunende, een middel daer van was.