Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iij. Capittel.

Voordere Prophetie van den onderganck der Stadt Nineve, ende der Assyriers, nae het exempel der Stadt No, die oock is verdelcht geworden, om dergelijcke sonden als Nineve begaen hadde, 8. De Prophete voecht daer by, dat hare sterckten ende groote macht, haer niet helpen en souden, 12.

1

WEe ¹ de bloet-Stadt, die gantsch vol leugen, [ende] ² verscheuringe is: de roof ³ en houdt niet op.

1 Hier wort noch al gesproken van de Stadt Nineve. Vergel. Ezech. 22 op vers 2. Hebr. Stadt der bloeden. alsoo oock Ezec. 24.9.

2 Het Hebr. woort past eygentlick op de verscheurende dieren, als Psal. 7.3.

3 Hebr. en wijckt niet, als Exo. 33.11. ende Iesa. 46.7. De sin is, de Nineviten varen steets voort in het begaen van allerley rooverye ende gewelt.

2

Daer is ⁴ ’t geclap der sweepe, ende ’t geluyt van ’t bolderen der raderen: ende ⁵ de peerden stampen, ende de wagens ⁶ springen op.

4 Hebr. de stemme der sweepe, ende de stemme der beweginge des radts.

5 Of, der peerden d’aerde met den voet stampende.

6 Of, opspringende. In dit versken wort afgemaelt de aenkomste van het vyantlick leger, met seer bequame, ende aerdige manieren van spreken.

3

De ruyter steeckt om hooge soo het vlammende sweert, als de blixemende spiesse, ende daer sal de veelheyt der verslagenen zijn, ende eene sware menichte der

[fol. 126r]

doode lichamen, ja daer en sal geen eynde zijn der lichamen, ⁷ men sal over hare lichamen struyckelen:

7 De sin is, Men sal over de straten niet konnen gaen, sonder over de doode lichamen te treden.

4

⁸ Om der grooter hoereryen wille ⁹ der seer bevallige hoere, ¹⁰ der meestersse der tooveryen, die ¹¹ met hare hoereryen volckeren ¹² vercocht heeft, ende geslachten met hare tooveryen.

8 Of, om de veelheyt der hoereryen, verstaet hier soo wel geestelicke hoererye, D. Afgoderye, als vleeschelicke ontucht.

9 Alsoo noemt hy de Stadt Nineve. Hebr. de hoere goet van gunste.

10 Of, der voorstanster, der patronesse der tooveryen.

11 Of, door.

12 D. tot slaven ende lijf-eygene gemaeckt heeft.

5

Siet, ¹³ Ick [wil] aen u, spreeckt de HEERE der heyrscharen, ende ¹⁴ ick sal uwe zoomen ontdecken boven u aengesichte, ende ick sal den Heydenen uwe naecktheyt, ende den Coninckrijcken uwe schande wijsen.

13 Siet bov. c. 2. op vers 13. ende Ies. 47.3.

14 De sin is, Ick sal uwe zoomen, of lijsten, of slippen laten oplichten tot op u aengesichte, D. ick sal u de aldergrootste schande aendoen. Verg. Ies. 47.3. Ier. 13.22. ende vers 26. ende Eze. 16. op vers 37.

6

Ende ick sal ¹⁵ verfoeyelicke dingen op u werpen, ende u tot schande maken, ende ¹⁶ ick sal u als eenen spiegel stellen.

15 Als slijck en modder, etc. daer mede men openbare, ende uyt de Steden gebannene hoeren pleegt te bewerpen.

16 D. ick sal u soo straffen ende soo gantschelick te schande maken, dat ghy anderen volcken ende natien tot eenen spiegel ende exempel sult wesen, also dat als sy van een groote straffe die eenige natie is overkomen, spreken sullen, u tot een exempel sullen noemen ende voortbrengen. And. als een gaep-spel. And. als dreck, als vuylicheyt.

7

Ende ’t sal geschieden, dat alle die u sien, ¹⁷ van u wech vlieden sullen, ende seggen: Nineve is ¹⁸ verstoort, ¹⁹ wie sal medelijden met haer hebben? van waer sal ick u troosters soecken?

17 Als de walge, ende eenen afkeer van u hebbende.

18 D. verwoest, verdelgt, geruijneert.

19 Vergel. Iesa. 5.1. op vers 19. ende Ier. 15.5.

8

²⁰ Zijt ghy beter dan ²¹ No ²² de volck-rijcke, ²³ gelegen in de rivieren? die rontom henen water heeft? welcker ²⁴ voor-muer de zee is, ²⁵ haer muer is van ²⁶ zee.

20 Of, soudet u beter gaen dan No?

21 Dit is de name eener stadt in Egypten, naderhant Alexandria genoemt, om dat sy van Alexandro den Grooten is herbouwt, verbetert, ende vergroott geworden. Siet Ierem. 46. op vers 25. ende Ezech. 30.14, 15, 16.

22 Vergel. Ierem. 46.25. Of, de voetster. D. die als een moeder ende voetster is van gantsch Egypten, zijnde een groote, volck-rijcke, ende machtige koop-stadt. And. die neerige [stadt.] T.w. die met hare koopmanschap vele landen ende volckeren geneerde. And. No-Amon.

23 Siet Strabonero lib. XVII. van Alexandria.

24 Of, voorwerck, vestinge. And. wiens rijckdom de zee is.

25 Of, haren muer bestaet uyt de zee.

26 T.w. de Egyptische zee: of, het meyr Mareias, of, Mareotis.

9

Mooren-lant ende Egypten waren hare macht, ende ²⁷ daer en was geen eynde: ²⁸ Put ende Libya ²⁹ waren tot uwe hulpe.

27 D. hare bontgenooten ende helpers waren ontelbaer.

28 Dat is, Africa, of, Mauritania. Siet Ierem. 46. op vers 9.

29 De sin is, Alle die volckeren hielpen u, ô Stadt No, maer evenwel en kosten sy u niet redden noch verlossen uyt de hant des Conincks Nebucadnezars.

10

Noch is ³⁰ sy gevanckelick gegaen in de gevangenisse: oock zijn hare kinderen ³¹op ’t hooft aller straten ³² verplettert geworden, ende over hare ³³ ge-eerde hebben sy ³⁴ het lot geworpen, ende alle hare Groote zijn ³⁵ in boeyen gebonden geworden.

30 D. hare inwoonders, zijn gevanckelick wechgevoert: D. sy sullen gevanckelick wechgevoert worden. alsoo doorgaens. Dit schijnt geschiet te zijn te dier tijt als Nebucadnezar Egypten heeft verheert. Siet. Ierem. cap. 46.

31 D. op de hoecken aller straten.

32 Siet exempelen van dergelijcke wreetheyt, 2.Reg. 8.12. Psal. 137.9. Ies. 13.16. Hose. 14.1.

33 Of, treffelicke, aensienelicke lieden, of, eerweerdige, eersame.

34 T.w. alsmense als gevangene onder de krijchs-lieden uyt-deylde.

35 Of, aen ketenen, of, aen yseren banden.

11

Oock sult ³⁶ ghy ³⁷ droncken worden, ³⁸ ghy sult u verbergen, oock sult ghy een sterckte soecken ³⁹ van wegen den vyant.

36 ô Nineve.

37 T.w. van den beker der gramschap Godes, Siet Ierem. 25.15. ende 27, etc.

38 T.w. van schaemte, u verstekende ende verbergende, dat u de menschen niet en sien, in plaetse daer ghy pleecht met opgerechten hoofde stout henen te gaen. Vergel. Hose. 10.8. Luc. 23.30. Apoc. 6.16. And. Ghy sult verborgen zijn, Dat is, ghy sult te niete komen.

39 D. om u te verbergen voor uwen vyant: of, om uwen vyant te stutten.

12

⁴⁰ Alle uwe vasticheden zijn vijgeboomen ⁴¹ met de eerste vruchten, indien sy geschuddet worden, so vallen sy dien op den mont ⁴² diese eten wil.

40 De sin is, alle uwe fortressen zijn soo swack, datse den vyant sonder moeyte in de handen sullen vallen, gelijck de vijgen vallen als de vijge-boomen geschuddet worden.

41 And. ende de eerste vruchten, die niet lange en dueren.

42 Hebr. des eters, D. diese begeert te eten.

13

Siet, u volck sal in’t midden van u ⁴³ tot wijven worden: de poorten uwes lants sullen uwen vyanden ⁴⁴ wijt geopent worden: ⁴⁵ het vyer sal ⁴⁶ uwe grendelen verteeren.

43 D. verbaest zijn, huylen en weenen, gelijck de wijven, wercloos ende machteloos vergel. Ies. 3.12. Ier. 5.37. ende 51. vers 30.

44 Hebr. openende geopent worden. siet bov. c. 2.6.

45 Verst. het vyer des toorns Godes, of ’t materiael vyer, ofte het vyer der oorloge.

46 D. uwe vastigheden. Aldus wort het woort grendelen genomen 1.Sam. 23.7. ende 1.Reg. 4.13. ende 2.Chron. 8.5. ende 14.7. Psal. 147. vers 13. Ierem. 49.31. ende 51.30. Thren. c. 2.9. Amos 1.5. Ion. 2.7. ende elders meer.

14

⁴⁷ Schept u water ter belegeringe, versterckt uwe vasticheden, ⁴⁸ gaet in den kley, ende treedt in den leem, ⁴⁹ verbetert den tichel-oven.

47 Of, putt water. D. doet provisie van water, hebt water in voorraet, op dat ghy het moocht genieten in den tijt der aenstaender belegeringe. Het is een Ironia, of spot-reden. Men kan hier door water (gelijck elders door broot) verstaen alle noodwendicheyt tot onderhoudt des levens van noode.

48 D. bereydt alles wat tot het metselen van mueren en vasticheden van nooden is.

49 Hebr. versterckt. Siet Nehem. cap. 3. op vers 4, etc. De sin is, Backt vry, ende hebbet in voorraet een groot getal backsteenen, om uwer stadts mueren te verbeteren ende te verstercken.

15

⁵⁰ Het vyer sal u ⁵¹ aldaer verteeren: het sweert sal u ⁵² uytroeyen, het sal u af-eten, ⁵³ als de kevers: ⁵⁴ vermeerdert u als kevers, ⁵⁵ vermeerdert u ⁵⁶ als sprinckhanen.

50 Als bov. vers 13.

51 T.w. in uwe sterckten ende vasticheden: Ofte, als ghy sult besich wesen om u te verstercken.

52 Of, af-snyden.

53 De sin is, Gelijck de kevers in eenen korten tijt het kruyt des velts af-eten, alsoo sullen de vyanden u haest vermelen. And. Als de kevers. D. Godt sal de Assyriers verteeren ende te schande maken, gelijck de kevers vernielt worden door den regen ende kout onweder.

54 Hier spreeckt de Prophete den Coninck aen, want het woort staet in het manlick geslachte.

55 Hier spreeckt hy Nineve aen, want het woort staet in’t vrouwlick geslachte. Aldus soude de reden volkomender zijn, vermeerdert u, ô Coninck, als de kevers; vermeerdert u, ô Nineve, als de sprinck-hanen. De sin is, O ghy Coninck van Assyrien, ende ghy Nineviten, doet al wat ghy kont, ’t is al te vergeefs, de groote legers en sullen u in tijt des noots niet kunnen helpen. Vermeerdert u. Hebr. verswaert u. D. brengt een swaer leger te velde.

56 Groote heyrlegers worden meer-maels by sprinck-hanen ende kevers vergeleken, als Iud. 6.5. ende 7.12. Ierem. 46.23.

16

Ghy hebt meer ⁵⁷ handelaers alsser sterren aen den hemel zijn, ⁵⁸ de kevers sullen invallen, ende daer van vliegen.

57 Of, koop-lieden, die haren handel dryven door de geheele werelt, of omliggende landen. Hebr. ghy hebt uwe handelaers vermenichvuldicht meer dan, etc.

58 De sin is, De soldaten sullen als kevers by menichte in u lant vallen, dat plunderen, berooven, verderven, vernielen, ende daer van trecken met den buyt. Doch andre verstaen dit alsoo, dat de koop-lieden vluchten en vlieden sullen, als de vreemde kevers in het lant komen.

17

⁵⁹ Uwe gecroonde ⁶⁰ zijn als de sprinckhanen, ende uwe ⁶¹ crijchs-overste ⁶² als de groote kevers, die haer in de heyning-mueren legeren ⁶³ in de koude der dagen: wanneer de Sonne opgaet, so ⁶⁴ vliegen sy wech, also dat hare plaetse onbekent is waer sy geweest zijn.

59 Aldus noemt de Prophete de voortreffelicxte Heeren, ende Ampt-dragende persoonen des Conincks van Assyrien. And. uwe gehayrde, om dat de groote Heeren, lanck hayr plechten te dragen.

60 T.w. in menichte, D. sy zijn soo vele in menichte, als de sprinck-hanen.

61 Siet van dit woort Ierem. 51. op vers 27.

62 Hebr. als kevers der kevers. alsoo seytmen, Heere der Heeren, Coninck der Coningen, liedt der lieden, etc.

63 D. ten tyde der koude, namelick des nachts, als de sonne onder is: of Ten dage der koude, D. als het koudt is.

64 D. sy trecken haestelick te lande uyt. Alsoo wort vliegen, voor haestelick komen, genomen Cant. 8.14. siet d’aenteeck. aldaer, ende Matth. 10.23.

18

⁶⁵ Uwe herders ⁶⁶ sullen sluymeren, ô Coninck van Assur, ⁶⁷ uwe voortreffelicke sullen ⁶⁸ haer leggen, ⁶⁹ u volck sal hem op de bergen wijt uytbreyden, ende ⁷⁰ niemant salse versamelen.

65 D. uwe Regenten, als Iesa. 49.19. ende 50.6.

66 D. sy sullen trage ende onachtsaem zijn, of, Sy sullen doot zijn, als Psal. 76.6.

67 D. uwe krijchs-overste, uwe Vorsten.

68 D. sy sullen te huys blyven, of, sy sullen ter neder geleyt worden: of, de sin is, sy sullen stille sitten, ende sy sullen op hare bedden blyven liggen, sorgeloos zijn, ende haren wellust plegen. of, sy sullen begraven zijn. Vergel. Psal. 94.17.

69 De sin is, u volck, dat vele in getale is, sal op de bergen verspreyt worden, gelijck de schapen die geenen herder en hebben.

70 Want de herders sullen of slof ende onachtsaem, ofte doodt zijn.

19

Daer en is ⁷¹ geen t’samentreckinge voor uwe breucke, uwe plage ⁷² is smertelick: ⁷³ alle die ’t geruchte van u hooren, sullen ⁷⁴ de handen over u clappen: want ⁷⁵ over wien en is uwe boosheyt niet geduerichlick gegaen?

71 D. geen genesinge, D. uwe breuke of quetsuere en kan niet t’samen-getrocken noch genesen worden. Als de wonde begint te genesen, so wortse drooge, alsse drooge wort, so rimpeltse ende treckt te samen.

72 Siet Ierem. 14. op vers 17. Alsoo oock Ierem. 10.19. ende 30.12. Mich. 1.9. De sin is, Ghy zijt alsoo geslagen, dat ghy ongeneselick zijt.

73 Hebr. Alle die uwe hooringe hooren, D. het gerucht van uwe breuke, D. alle die hooren sullen hoe ghy verstoort ende geplaegt zijt.

74 Tot een teecken van vreucht ende blijtschap over uwen val.

75 De sin is, Daer en is geen volck noch natie die ghy niet gequelt en hebt sonder ophouden: daerom sullen sy alle haer verheugen als sy uwen onderganck sullen vernemen, de rechtveerdige oordeelen Godes prijsende.

Eynde des Boecks NAHUMS.