Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iiij. Capittel.

Iona is hier over seer verdrietich, ende beklaecht sich des voor den Heere, vers 1, etc. die hem daer over bestraft, ende door den wonder-boom onderwijst ende overtuycht, 6, etc.

1

DAt ¹ verdroot Ione [met] groot verdriet: ende ² sijn [toorn] ontstack.

1 Hebr. ende het was, scheen, ofte, dede quaet aen, ofte, by Iona, [met] groote quaetheyt. gelijck wy het woort, quaet, dickwijls gebruycken in materie van toornicheyt ende misnoegen. alsoo wort het oock by de Hebr. veel genomen in beteeckeninge van mishagen, droeffenisse, verdriet, moeylickheyt, etc. siet Gen. 21. op vers 11. ende 40. op vers 7. Prov. 15.15. Eccl. 7.3. de sin is, dat het Ione seer misviel ende quelde, denckende uyt menschelicke swackheyt, dat Godts eere ende waerheyt daer door mochte gekrenckt worden, ende hy voor een valsch Propheet gehouden, dewijle hy uyt de tusschen-komende bekeeringe ende verloop van tijt af nam, ofte andersins door Godts openbaringe wiste, dat Nineve voor dit mael soude verschoont worden. of dit voor, ofte nae het eynde der 40 dagen geschiet zy, en wort hier niet verhaelt.

2 Hebr. hem ontstack. T.w. de toorn. Siet ond. versen 4, 9.

2

Ende hy ³ badt tot den HEERE ende seyde; Och HEERE, en was dit mijn ⁴ woort niet, als ick noch in mijn lant was? ⁵ daerom quam ick’t voor, vluchtende nae Tharsis: want ick wiste, dat ghy een ^a genadich ende barmhertich Godt zijt, ⁶ lanckmoedich, ende groot van goedertierenheyt, ende ⁷ berouw hebbende over het quaet.

3 In sijn onverstant ende verdriet begeeft hy sich evenwel tot Godt, van wiens aengesichte hy te vooren gevlucht was.

4 D. mijn seggen, T.w. by my selven. D. en dachte ick niet dat het soo gaen mochte? Immers ja, wil hy seggen: daerom, etc.

5 Iona wil hier sijn vluchten ontschuldigen, waer over hy nochtans van Godt soo swaerlick was gecastijdt.

a Exod. 34.6. Psal. 86.5. Ioël 2.13.

6 Siet Exod. 34. op vers 6.

7 Als bov. 3.9, 10.

3

Nu dan, HEERE, neemt doch mijne ⁸ ziele van my: want ⁹ ’tis my beter te sterven dan te leven.

8 Siet Genes. 35. op vers 18. ende 1.Reg. 19. op vers 4.

9 Hebr. mijn doot is beter dan mijn leven. D. ick woude liever sterven dan leven, mijn doot soude my aengenamer zijn dan mijn leven. Vergel. Iob 10.1.

4

Ende de HEERE seyde; ¹⁰ Is u [toorn] billick ontsteken?

10 Hebr. is u wel ontsteken? Dit verstaen sommige, als of Godt seyde: zijt ghy al billick ofte met recht ontsteken? willende seggen, geensins, maer ’t onrechte, sonder reden, ghy besondicht u. Andere verstaen ’t als of Godt seyde: zijt ghy soo seer, in eernst, soo dapper ofte hevichlick ontsteken? uyt vergel. van ond. vers 9. ende ’t meeste gebruyck des Hebreeuschen woorts, voor, eernstelick, wel te rechte, volkomelick, wel degelick, gelijck wy oock in onse tale het woordeken, wel, alsoo gebruycken: hy was wel quaet, ofte, wel degelick ben ick vertoornt, D. seer. siet dese beteeck. Deut. 9.21. ende 13.14. ende 17.4. ende 19.18. ende 23.8. 2.Reg. 11.8. Ies. 1.13. Mich. 7.3. beyds is eene bestraffinge van des Propheten toorn, het een siet op de onredelickheyt, het ander op de hevicheyt, die, om de onredelickheyt, sondich was.

5

Iona nu ¹¹ ginck ter stadt uyt, ende settede sich tegen ’toosten der stadt: ende hy maeckte sich aldaer een verdeck, ende satt daer onder in de schaduwe tot dat hy sage, wat ¹² van de stadt soude worden.

11 Ofte, want Iona was ter stadt uytgegaen, ende soo voorts: sulcx dat het volgende verhael eene verclaringe zy van de occasie des genen, dat voor af in ’t gemeyn van Ione toornicheyt ende Godts bestraffinge gesproken is.

12 Ofte, in de stad soude geschieden, ofse in hare boetveerdicheyt den tijt van 40 dagen souden volharden, ende of Godt na dien tijt de stadt soude verschoonen, ofte niet.

6

Ende Godt de HEERE ¹³ beschickte eenen ¹⁴ wonder-boom, ende deed hem op-schieten boven Iona, op datter ¹⁵ schaduwe mocht zijn over sijn hooft, om hem te redden van sijn ¹⁶ verdriet: Ende Iona verblijdde sich over den ¹⁷ wonder-boom [met] groote blijtschap.

13 Siet bov. 1. op vers 17.

14 Hebr. Kikajon. Van dit gewas is seer verscheyden gevoelen. de voorneemste uytleggers houden het nu voor den wonder-boom, anders genaemt, mollenkruyt, ofte kruysboom, die in Egypten veel plach te wassen, ende bekent te zijn, met den name KIKI. dit wast seer haestichlick ende hooger op als de lengte van een man, met groote breede bladeren, zijnde van verkoelende aert. Siet het kruytboeck van Dodoneus.

15 Als nu sijn eygen verdeck door de hitte vande Sonne mocht verdroocht ende onnut geworden zijn.

16 Om door dese onverwachte verquickinge sijn misnoegen (waer van in het begin deses cap. gesproken is) te verminderen, ende wat te breken, ende voorts door het vervolch hem t’onderwijsen ende op te richten: Hebr. quaet. ofte, quaetheyt. siet bov. op vers 1.

17 Van wegen het lieflick ende vermaecklick gerijf dat hy daer van hadde, maer niet denckende op het eynde, dat Godt daer mede voor hadde.

7

Maer Godt ¹⁸ beschickte eenen worm des anderen daechs in’t opgaen van den dageraet: die ¹⁹ stack den wonder-boom dat hy verdorrede.

18 Als vers 6. ende terstont weder in’t volgende vers.

19 Hebr. sloech. D. quetste, stack, etc. Vergel. Gen. 8. op vers 21. ende Hose. 9. op vers 16. ende hier het volgende vers.

8

Ende het geschiedde, als de Sonne oprees, dat Godt eenen ²⁰ stillen oosten-wint beschickte; ende de Sonne ²¹ stack op het hooft van Iona, dat hy ²² aemechtich wert: ende hy ²³ wenschte sijner ziele te mogen sterven, ende seyde, ²⁴ ’Tis my beter te sterven dan te leven.

20 Ofte, swijgenden, dooven, waerop het Hebr. woort schijnt te sien: D. eenen sachten Oosten-wint, die sich niet liet hooren noch voelen, ende dien volgens de hitte der sonne niet en brack, waer over de sonne te meer op sijn hooft gesteken heeft.

21 Hebr. sloech.

22 Ofte, besweeck, nae aen ’t beswijcken ende versmachten was.

23 Ofte, begeerde voor sijne ziele. D. sich selven, sijn persoon. Vergel. Iudic. 16.30, etc.

24 Als bov. vers 3.

9

Doe seyde Godt tot Iona; ²⁵ Is u [toorn] billick ontsteken over den wonder-boom? ende hy seyde, Billick is mijn [toorn] ontsteken ²⁶ ter doot toe.

25 Als bov. vers 4.

26 Siet vers 4. met d’aenteeck.

10

Ende de HEERE seyde; Ghy ²⁷ verschoont den wonder-boom, aen welcken ghy niet en hebt gearbeydt, noch dien ²⁸ groot gemaeckt: die ²⁹ in eener nacht wert, ende in eener nacht verginck:

27 D. ghy soudt hem geern hebben verschoont, ghy hadt geern gesien, dat hy in fleur ware gebleven, het deerde u over hem, etc.

28 D. opgebracht.

29 Hebr. die een soon, ofte, kint eener nacht geweest, ofte, geworden is, ende een sone eener nacht vergaen is. D. die in eener nacht verginck, gelijck hy in eener nacht was opgekomen. eene Hebreeusche maniere van spreken. Vergel. d’aenteeck. op Genes. 5.32, etc.

11

Ende ick en soude die groote stadt Nineve niet verschoonen? daer veel meer als ³⁰ hondert ende twintich duysent menschen in zijn, die geen ³¹ onderscheyt en weten tusschen hare rechter hant, ende hare slincker hant; daer toe veel ³² vee?

30 Hebr. twaelf milioen, ofte, twaelfmael tien duysent.

31 D. kleyne, jonge, onmondige kinderen, die noch tot de jaren des onderscheyts niet gekomen en zijn, ende van veel meerder waerdye zijn als uwen wonderboom, daer ghy soo veel wercx van maeckt.

32 Dat doch oock veel weerdiger is, als dien wonderboom. hier op en volcht geen replijcke van Iona.

Eynde des Boecks JONE.