Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het vj. Capittel.

Prophetye van de verwoestinge des lants, om de grouwelicke afgoderye des volcks, vers 1, etc. beloften van genade aen een kleyn boetveerdich overblijfsel, 8. den Prophete wort belast door gebeerden van ontsteltenisse ende rouwe, af te beelden des volcks sonden ende plagen, 11.

1

ENde het woort des HEEREN geschiedde tot my, seggende:

2

Menschen kint, ¹ set u aengesichte tegen ^{a 2} de bergen Israëls, ende propheteert tegen de selve.

1 D. neemt een vast voornemen, ende maeckt u veerdich om onbeschroomt daer tegen te propheteren. alsoo ond. 13.17. ende 20.4. ende 21.2. ende 25.2. ende 28.21. ende 35.2. ende 38.2.

a Ezech. 36.1.

2 Te weten, die ontrent, ende rontom Ierusalem waren. Siet Psal. 125.2. Verstaet het lant, ende Coninckrijcke van Iuda, het welcke Israël genaemt wort, niet alleene om dat de Ioden soo wel als de Israëliten vanden Patriarche Israel, dat is, Iacob afcomstich waren, maer oock om andere oorsaken vermelt, 2.Chron. 15. op vers 17. ende 21. op vers 2.

3

Ende segt, Ghy ³ bergen Israëls, hoort het woort des Heeren HEEREN: Soo seyt de Heere HEERE tot de bergen, ende tot de heuvelen, tot de ⁴ beken, ende tot de dalen, Siet ick, ick brenge over u het ⁵ sweert, ende ick sal uwe ⁶ hoochten verderven.

3 Verstaet de menschen die op de bergen woonden. alsoo moeten in ’t volgende de woorden, heuvelen, beken, ende dalen genomen worden, namelick voor de gene, die daer op, ofte daer by, ofte daer in hare wooningen hadden. Vergel. Iud. 1.19. Psal. 98.8. ond. 36.1. Mich. 6.1, 2.

4 Ofte, stroomen, vloeden, rivieren, kolcken, die haren loop sterckelick in ’t lant uytspreyden. alsoo ist woort genomen, Iob 6.15. onder 31.12. ende 35.8.

5 D. de oorloge. siet Levit. 26.6. ende 2.Chron. 20.9. ende de aenteeck.

6 Siet Levit. 26. op vers 30.

4

Daer toe sullen uwe ⁷ altaren verwoest, ende uwe ⁸ Sonnebeelden verbroken worden: ende ick sal ⁹ uwe verslagene nedervellen voor ’t aengesichte uwer ¹⁰ dreckgoden.

7 T.w. diese ter eere van hare afgoden opgericht hadden.

8 Siet van dese Levit. 26. op ’t vers 30.

9 Ofte, uwe dootlick gewondde. Verstaet de Ioden, die van hare vyanden verslagen, ende vermoort souden worden, selfs als sy tot hare afgoden gevloden souden zijn, om in haren noot van die geholpen te worden.

10 Siet Levit. 26. op ’t vers 30.

5

Ende ¹¹ ick sal de doode lichamen der kinderen Israëls voor het aengesichte harer dreck-goden ¹² leggen, ende ick sal uwe beenderen rontom uwe altaren stroyen.

11 D. ick en salse niet alleen laten vermoorden voor hare afgoden, maer sal oock hare doode lichamen, ende de stucken daer van laten liggen, ende maken verstroyt te worden ontrent hare afgodische altaren, om die daermede te verontreynigen. want de doode lichamen der menschen waren seer verfoeyelick gehouden ontrent de altaren, ende offerhanden.

12 Hebr. eyg. geven.

6

¹³ In alle uwe wooningen sullen de steden verwoestet, ende de hoochten ter wildernisse worden, op dat uwe altaren woest ende eensaem zijn, ende uwe dreckgoden verbroken worden, ende ophouden, ende uwe Sonne-beelden afgehouwen, ¹⁴ ende uwe wercken uytgedelgt worden.

13 D. in alle plaetse, daer ghy soudet mogen woonen.

14 Verstaet de beelden, ende afgoden met al haer afgodisch getuych, door menschen handen gemaeckt. Siet 2.Reg. 22. op ’t vers 17.

7

Ende de verslagene sullen in’t midden van u ¹⁵ liggen; op dat ¹⁶ ghy wetet, dat ick de ¹⁷ HEERE ben.

15 Hebr. vallen. vallen voor liggen. Siet Ierem. 9. op ’t vers 22.

16 Siet bov. 5. op ’t vers 13.

17 D. de eenige, ende ware Godt, die dit door mijne Propheten gesproken hebbe, ende metter daet betoonen sal, dat ick warachtich ende rechtveerdich ben. alsoo ond vers 10. ende 11.10. ende 12.15. etc.

8

Ick sal dan noch een overblijfsel laten, als ghy [eenige] sullet hebben, ¹⁸ die het sweert ontkomen onder de Heydenen, wanneer ghy inde landen sullet verstroyt worden.

18 Hebr. ontcomers des sweerts. Verstaet de gene, die wel ballingen souden moeten worden in vreemde landen, maer door Godts genade tot haren besten in ’t leven souden overblijven, op dat Godt hem hier altijt een seker volck in ’t midden van alle verwoestingen behielde.

9

Dan sullen uwe ontkomene ¹⁹ mijner gedencken onder de Heydenen, daer sy gevanckelick sullen geworden zijn, om dat ick ²⁰ verbroken ben door haer ²¹ hoerachtich herte dat van my afgeweken is, ende door hare ²² oogen, die hare dreckgoden nahoereren: ende sy sullen ²³ eene walginge ²⁴ aen sich selven hebben, ²⁵ over de boosheden die sy in alle hare grouwelen gedaen hebben.

19 T.w. dien sy, in haren voorspoet zijnde, ende in wellusten levende, vergeten hadden. Godt te gedencken is hier tot hem weder te keeren, met versakinge van het voorgaende leven. Vergel. Ier. 51.50.

20 D. my becommert, ofte, gequelt hebbe. Soo wort menschelicker wijse van Godt gesproken, om te toonen dat de sonden der Ioden hem seer mishaegden, ende den loop sijner weldaden aen hen verhinderden, ende afbraken.

21 Verstaet dit van het geestelick hoerdom, ’t welck is afgoderye. Siet Levit. 17. op ’t vers 7. ende 20. op ’t vers 5.

22 Vergel. ond. 20. op ’t vers 24.

23 D. sich selven met smertelicke droefheyt, ende doorsnijdinge des herten verfoeyen, van wegen haer voorgaende leven, ende sich tot Godt bekeeren. Vergel. ond. 20. vers 43. ende 36.31.

24 Hebr. in hare aengesichten. D. aen sich selven.

25 Het Hebr. woordeken is oock alsoo genomen, 1.Reg. 21.22. 2.Reg. 7.7. ende hier in’t vers 11.

10

Ende sy ²⁶ sullen weten, dat ick de HEERE ben; ick en hebbe niet ²⁷ te vergeefs gesproken, van hen dit quaet aen te doen.

26 Siet boven 5. op vers 13.

27 T.w. om dat mijne trouwe vereyscht, dat ickse soo vermaenen, ende dreygen soude door mijne Propheten, ende mijne gerechticheyt, dat ickse soo verderven soude door hare vyanden.

11

Soo seyt de Heere HEERE; ^{b 28} Slaet met uwe hant, ²⁹ ende stampt met uwen voet, ende segt, Ach, over alle grouwelen der boosheden van het huys Israëls: want sy sullen door het sweert, door den honger, ende door de pestilentie ³⁰ vallen.

b Ezech. 21.17.

28 T.w. tot een teecken van droefheyt, ende swaericheyt, die ghy maken sult over de sonden des volcks, ende de straffen, die daer op volgen sullen. Vergel. Num. 24.10. ende de aenteeck. Het hantslaen, ofte clappen (doch met andere woorden inden oorspronck) is oock gebruyckt geweest in teecken van verachtinge. Siet Iob 34. op ’t vers 37. Thren. 2.14. ja selfs in teecken van vreuchde, Psal. 47.1. ende 98.8. ond. 25.6. ende van contracten, Iob 17. op ’t vers 3.

29 Oock tot een teecken van droefheyt. Een gelijck teecken is, op de dije, ofte heupe cloppen, Ier. 31.19. ond. 21.12.

30 D. vergaen, ende omcomen. Siet Gen. 14.10. ende de aenteeck. Levit. 26.7. ende de aenteeck.

12

Die ³¹ verre af is, sal door de peste sterven; ende die ³² nae by is, sal door het sweert vallen; maer die overgebleven, ende ³³ belegert is, sal door honger sterven: also sal ick mijne grimmicheyt tegen hen volbrengen.

31 Verstaet de gene, die in de omliggende landen souden gevlucht zijn, ofte hier ende daer in bosschen ende speloncken sich versteken souden.

32 D. die in der Chaldeen handen vallen souden.

33 T.w. in de stadt Ierusalem. And. behoedt is.

13

Dan sult ghy weten, dat ick de HEERE ben, als hare verslagene in ’t midden harer dreckgoden, rontom hare altaren wesen sullen op ³⁴ alle hooge heuvelen, op alle toppen der bergen, ende onder allen groenen boom, ende onder alle ³⁵ dichte eycken, de plaetse, alwaer sy allen haren dreckgoden ³⁶ lieflicken reuck maeckten.

34 Siet Deut. 12. op ’t vers 2. 1.Reg. 14.23. 2.Reg. 16.4.

35 D. seer dicht getackte.

36 Hebr. den reuck der ruste. T.w. van offerhanden, ofte reuckwerck, daer in sy meynden, dat hare afgoden ruste, vermaeck, ende welbehagen hadden: ende nabotsten alsoo dat Godt ingestelt hadde. Siet Gen. 8. op ’t vers 21. ende Lev. 26. op ’t vers 31.

14

Daeromme sal ick mijne hant over hen uytstrecken, ende sal het lant woest maken, ja woester dan ³⁷ de woestijne nae ³⁸ Diblath henen, in alle hare wooningen: ende sy sullen bevinden dat ick de HEERE ben.

37 Men meynt dat dese woestijne gelegen zy geweest in ’t lant der Moabiten, seer afgrijselick van wegen hare extraordinare woesticheyt, waer door de Israëliten passeerden, alsse eerst in’t lant van Canaan souden comen. Num. 33.47. Ier. 48.22.

38 Eene stadt in ’t voorgemelde lant der Moabiten, soomen meynt, anders genaemt Diblathaim. Ierem. 48.22.