Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxij. Capittel.

Godt sendt den Propheet te Hove, om aldaer te prediken, watse moesten doen, sose wel wilden varen, vers 1, etc. ende dewijle sy het contrarie deden, dreygt hy den huyse des Conincks ende Ierusalem het uyterste verderf, 6. Prophetie van Sallum, 10. Iojakim, 13. ende Chonia, 24.

1

ALsoo seyt de HEERE; Gaet af [in] het huys des Conincx van Iuda, ende spreeckt aldaer dit woort,

2

Ende segt, Hoort het woort des HEEREN, ghy Coninck van Iuda, ghy die sitt op Davids throon, ghy, ende uwe knechten, ende u volck, die door dese poorten ingaen.

3

Soo seyt de HEERE; ^{a 1} Doet recht ende gerechticheyt, ende reddet den beroofden uyt de hant des verdruckers: ende den ^b vreemdelinck, den weese, noch de weduwe, en ² onderdruckt niet, en ³ doet geen gewelt, ende en vergietet geen onschuldich bloet in dese plaetse.

a Ierem. 21.12.

1 Siet 1.Reg. 10. op vers 9.

b Ierem. 7.6.

2 Ofte, plaget, beroovet niet.

3 Aen hen, ofte, aen yemant.

4

Want indien ghylieden ⁴ dese sake ⁵ eernstelick sult doen, ^c so sullen door de poorten van dit huys Coningen ingaen, sittende ⁶ den David op sijnen throon, rijdende op wagen ende op peerden, ⁷ hy, ende sijne knechten, ende sijn volck.

4 Ofte, dit woort.

5 Hebr. doende doen sult.

c Ierem. 17.25.

6 D. in Davids plaetse.

7 Der Coninck, dieder zijn sal.

5

Indien ghy daerentegen dese woorden niet en sullet hooren, so hebbe ick by my gesworen, spreeckt de HEERE, dat dit huys tot eene woestheyt worden sal.

6

Want soo seyt de HEERE van den huyse des Conincks van Iuda; Ghy zijt my een ⁸ Gilead, eene ⁹ hoochte Libanons: [maer] so ick u niet en sette [als] eene woestijne, [ende] onbewoonde steden! ¹⁰

8 D. soo van my gesegent met alles wat gewenscht ende lieflick is, dat ghy den lande Gileads gelijck zijt. Siet Gen. 37.25. ofte, (als sommige) ghy [sult] my [zijn] etc. D. ick sal u soo weynich verschoonen, als ick Gilead gedaen hebbe. Siet 2.Reg. 15.29.

9 Soo verheven in eere ende hoocheyt, als de spitze Libanons, ofte de hoochste cederen, die daer op staen. Hebr. hooft.

10 Een afgebroken reden in’t eedtsweeren gebruycklick. Siet Deut. 1. op vers 35.

7

Want ick sal ^d verdervers tegen u ¹¹ heyligen elck met sijn gereetschap: die sullen ¹² uwe uytgelesene cederen omhouwen, ende ¹³ in’t vyer werpen.

d Ier. 15.6.

11 D. daer toe afsonderen, verordineren, beschicken, bereyden, toerusten. Siet Ies. 13. op vers 2. ende vergel. bov. 6. op vers 4.

12 Hebr. de keure uwer cederen. D. (als het volgende uytwijst) uwe beste ende uytgelesenste huysen van cederen-hout getimmert. Vergel. bov. 21. op vers 14. ende ond. vers 14.15. ende de maniere van spreken met Gen. 23.6.

13 Ofte, nedervellen ten vyere.

8

Dan sullen vele ¹⁴ heydenen voor by dese stadt gaen, ende sullen seggen een yeder tot sijnen naesten; ^e Waerom heeft de HEERE alsoo gedaen, aen dese groote stadt?

14 Ofte, natien.

e Deut. 29.24. 1.Reg. 9.8.

[fol. 45v]

9

Ende sy ¹⁵ sullen seggen; Om dat sy het verbont des HEEREN hares Godts hebben verlaten; ende hebben sich voor andere Goden nedergebogen, ende die gedient.

15 D. men sal antwoorden.

10

En weenet niet over den ¹⁶ dooden, ende en beklaget hem niet: Weenet ¹⁷ vry over dien ¹⁸ die wech gegaen is, want hy en sal nemmermeer wederkomen, dat hy het lant sijner geboorte sie.

16 N. den vroomen Coninck Iosia, die onlancx in den slach tegen Pharao Necho gebleven ende van den volcke seer beklaegt was, 2.Reg. 23.29. 2.Chron. 35.23, 24. desen Coninck wert wechgeruckt voor dese grouwelicke verwoestingen, als voorseyt was. 2.Reg. 22.20.

17 Hebr. weenet weenende.

18 T.w. Ioahas, dien Pharao Necho gevanckelick nae Egypten gevoert hadde. 2.Reg. 23.33, 34. alwaer hy oock gestorven is. Dit duyden sommige op den Coninck Iojachin, die daer na gevanckelick gegaen is nae Babel, ende aldaer gestorven. 2.Reg. 24.15. ende 25.29. als oock Zedekia 2.Reg. 25.7. ende setten’t over, den wechgaenden, ofte, dien die wechgaen sal, doch men heeft te letten op de volgende woorden.

11

Want soo seydt de HEERE van ¹⁹ Sallum den sone van Iosia, Coninck van Iuda, die inde plaetse van sijnen vader Iosia regeerde; die uyt dese plaetse is uytgegaen: Hy en sal daer nimmermeer wederkomen.

19 Dese is (nae sommiger gevoelen) Ioahas, oock genoemt Iehoahaz, ende Iohanan, sone van Iosia, Siet 2.Reg. 23.31. 2.Chro. 36.1, 2. Vergel. 2.Reg. 15.13. ende 23.31. 1.Chro. 3.15. wort oock een vierde soon van Iosia met desen name genoemt.

12

Maer in de plaetse, daer henen sy hem gevancklick hebben wechgevoert, sal hy sterven: ende dit lant en sal hy niet meer sien.

13

²⁰ Wee ^f dien die sijn huys bouwt ²¹ met ongerechticheyt, ende sijne oppersalen ²² met onrecht: die ²³ sijns naesten dienst om niet gebruyckt, ende en geeft hem sijn ²⁴ arbeydts-loon niet.

20 Ofte, hey, ô ghy, die etc. dit, als oock het volgende, siet op den Coninck Iojakim (siet onder vers 18.) die beschuldicht wort van pracht, overdaet, onrechtveerdicheyt, giericheyt, ende tyrannie.

f Lev. 19.13. Deut. 24.14, 15. Habac. 2.9.

21 Hebr. met niet gerechticheyt. D. met geene gerechticheyt, ofte, sonder gerechticheyt.

22 Hebr. met niet recht.

23 Ofte, sich dient van sijnen naesten, gebruyckende sijnen arbeyt, ofte, hen dwingt te dienen. Vergel. ond. 25.14. ende 27.7. ende 30.8. ende 34.9.

24 Hebr. eyg. werck, ofte, arbeyt, D. arbeyts-loon, als Nu. 22.7. waerseggingen, ofte, voorseggingen, voor, loon der waerseggingen. Siet wijders Levit. 19.13. Ies. 49.4. Eze. 29.20.

14

Die daer seyt; Ick sal my een ²⁵ seer hooch huys bouwen, ende ²⁶ doorluchtige oppersalen: ²⁷ ende hy houwt sich vensteren uyt, ende het is ²⁸ bedeckt met Ceder, ende ²⁹ aengestreken met ³⁰ Menie.

25 Hebr. een huys der maten. D. sonderlinge ofte boven maten hooch ofte groot. Vergel. Num. 13. op vers 32.

26 Daer in men lucht kan scheppen, ofte, daer de wint kan door waeyen, D. wijde, luchtige.

27 And. die mijne vensteren voor sich daer uyt scheurt, ende dat met ceder beschoten is, ende bemaelt het met Menie, etc. verstaende dat Iojakim uyt Godts huys hebbe laten uytbreken, tot gerijf van sijn gebouw, wat hem beliefde, latende het daer na met allerleye verwen soo overstrijcken, datmen ’t niet konde mercken.

28 Sijn huys is overal gesoldert ende beschoten met cederen balcken ende plancken.

29 Hebr. gesalft: ofte, salvende. D. hy laet bestrijcken, bemalen ofte beschilderen.

30 Ofte, vermilioen, ofte purper-blaeuw, sommige meynen dat het eygentick zy het Indisch-blaeuw, gemaeckt van Indische weedt, ofte, (als sommige schrijven) gewassen in’t Indisch riet, ende in’t Hebr. Schaschar genoemt, van een volck in Indien (Sasuri genoemt) van waer het soude komen. De sin is, dat hy sijn huys met allerleye vreemde uytstekende kostelicke verwen ende schilderijen verciert heeft. Vergel. Ezech. 23.14. alwaer het selve Hebr. woort gevonden wort.

15

Soudt ghy ³¹ regeren, om dat ghy u ³² mengt met den Ceder? heeft niet uw’ ³³ vader ³⁴ gegeten ende gedroncken, ende ³⁵ recht ende gerechticheyt gedaen, [ende] ³⁶ het ginck hem doe wel?

31 D. u Coninckrijck tegen Godts dreygementen vast ende bestandich maken.

32 D. aldus, om strijt (alsmen spreeckt) boven uwen vader pronckt ende praelt met cederen-gebouwen?

33 De vroome Coninck Iosias, als ond. vers 18.

34 D. bequaemelijck ende vrolick geleeft. siet Eccl. 3.13.

35 Als bov. vers 3.

36 Hebr. doe [was] hem goet, ofte, wel: alsoo in’t volgende. Vergel. Ies. 3.10, 11. alwaer de Hebr. woordekens beteeckenende goet ende quaet, oock alsoo gebruyckt worden, voor wel ende qualick gaen.

16

Hy heeft de rechtsake des elendigen ende nootdurftigen gerichtet, doe ginck het [hem] wel: is dat niet my te ³⁷ kennen, spreeckt de HEERE?

37 D. een bewijs ende vrucht van mijner ware kennisse?

17

Maer uwe oogen ende u herte en zijn niet dan op ³⁸ uwe giericheyt: ende op onschuldich bloet om dat te vergieten, ende op verdruckinge ende ³⁹ overlast, om [die] te doen.

38 Ofte, u gewin.

39 Hebr. loop, als 2.Sam. 18.27. ende voorts aenloop, verst. van gewelt, overval, vertredinge, verpletteringe, als hier.

18

Daerom seyt de HEERE alsoo van Iojakim, sone van Iosia, Coninck van Iuda; ^f Sy en sullen hem niet ⁴⁰ beklagen, ⁴¹ Och mijn broeder, ofte, och suster! sy en sullen hem niet beklagen; Och Heere, ofte, och sijne Majesteyt!

f Ierem. 16.4, 5, 6.

40 Ofte, misbaer bedrijven, over sijnen doot. siet Gen. 23. op vers 2. ende van Iojakims vader 2.Chron.35.24, 25.

41 Dit zijn formulieren, gebruycklick in’t beklagen eens verstorvenen.

19

Met eene ⁴² ezels-begraeffenisse sal hy begraven worden: men sal [hem] ^g sleypen ende daer henen ^h werpen, ⁴³ verre wech vande poorten Ierusalems.

42 D. men sal hem onbegraven, als een ezels-aes, wechwerpen.

g Ier. 15.3.

h Ier. 36.30.

43 Buyten dit lant, in Babel, ofte onderweegs, als hy nae Babel gevoert wort. Vergel. 2.Reg. 24. op vers 6. ende 2.Chron. 36. op vers 6. ende ond. 36.30.

20

⁴⁴ Klimt op den ⁴⁵ Libanon ende ⁴⁶ roept, ende ⁴⁷ verheft uwe stemme op den Basan: roept oock van de ⁴⁸ veyren; ⁴⁹ maer alle uwe liefhebbers zijn ⁵⁰ verbroken.

44 Ghy dochter mijns volcx. D. ghy volck van Iuda.

45 Dese bergen waren in’t Noorden ende Noord-oosten van Canaan gelegen, nae Assyrien toe.

46 Aen de Assyriers om hulpe: dit is spotswijse gesproken, als volgt.

47 Hebr. geeft.

48 Ofte, overvaerten, T.w. der Rivieren, diemen passeren moest nae Egypten, dat d’Egyptenaers u te hulpe komen: Hebr. Abarim, dat sommige nemen voor ’t geberchte Abarim, waer van Num. 33. op vers 47.

49 ’Tis te vergeefs, wil de Heere seggen, want beyde Assyriers ende Egyptenaers zijn van den Coninck van Babel t’ondergebracht, verwoest, ende machteloos gemaeckt. Vergel. bov. 2.36. Ezech. 16.26, 28. ende 23.7, 8.

50 Siet bov. 4. op vers 6.

21

Ick sprack u aen in uwen ⁵¹ grooten voorspoet, [maer] ghy seydet, Ick en sal ⁱ niet hooren: Dit is uwen ⁵² wech van uwer ⁵³ jeugt aen, dat ghy mijner stemme niet en hebt gehoorsaemt.

51 Hebr. voorspoedicheden, ofte, gerustheden, D. ick waerschouwde u, doe ’t u noch seer wel ginck.

i Ierem. 5.23. ende 7.23, 24, 25, 26, 27, 28. ende 11.7, 8. ende 13.10, 11. ende 16.12. ende 17.23. ende 18.12. ende 19.15.

52 D. maniere van doen. Siet Gen. 6. op vers 12.

53 Zedert dat ick u tot mijn volck heb aengenomen, ende mijne wetten gegeven.

22

⁵⁴ De wint sal alle uwe herders weyden, ende uwe ⁵⁵ liefhebbers sullen in de gevanckenisse gaen: dan sult ghy sekerlick beschaemt ende te schande worden, van wegen alle uwe boosheyt.

54 D. alle uwe geestlicke ende wereltlicke Regeerders sullen beschaemt staen in hare ydele inbeeldingen, raetslagen ende hope, etc. die hen niet meer sullen stercken, als wanneer yemant van den wint meynt te leven. Vergel. Eccle. 1. op vers 14. Hos. 12.2. And. afweyden, D. sy sullen verdwijnen, als roock voor den wint.

55 Priesters ende valsche Propheten, daermede ghy geboeleert hebt.

23

ô Ghy die nu in den ⁵⁶ Libanon woont, [ende] in de Cederen nestelt; ⁵⁷ hoe begenadigt sult ghy zijn, als u de smerten sullen aenkomen, het wee als eener barender [vrouwe]!

56 D. nu aldus praelt met gebouwen van Cederen, die ghy van den Libanon haelt. Dit schijnt principalick te sien op des Conincks huys, waer van in’t volgende.

57 Als of de Heere seyde: u en sal gantsch geene genade noch gunst wedervaren van de Babyloniers, maer ’t contrarie, als volgt. And. Hoe gunstrijck, ofte, aengenaem sult ghy zijn? ofte, hoe sult ghy smeecken?

24

[Soo waerachtich als] Ick leve, spreeckt de HEERE, of schoon ⁵⁸ Chonia, de sone Iojakims, des Conincks van Iuda, een ⁵⁹ zegelrinck ware aen mijne rechterhant; so sal ick ⁶⁰ u doch ⁶¹ van daer wechrucken.

58 Hebr. Chonjahu: oock genoemt Iechonia. 1.Chron. 3.16. ende Iojachin. 2.Reg. 24.6, 8.

59 D. noch soo lieven ende aengenamen Iongelinck, met verscheydenen weldaden van my verciert ende gecroont, ende van Davids zaet, dies sy meynden dat de successie ongetwijffelt soude zijn, ende datse van Babel geenen noot en hadden. Siet gelijcke maniere van spreken Cant. 8.6. Hag. 2.23.

60 Hier spreeckt Godt den Chonia selfs aen.

61 Dit kanmen verstaen van de rechterhant, ofte, van Ierusalem, uyt het Conincklicke hof ende uyt Iudea, vermits sijne wechvoeringe nae Babel, als volgt.

25

Ende ick sal u geven in de hant der gener die uwe ⁶² ziele soecken, ende in de hant der gener, voor welcker aengesichte ghy schrickt: naemlick in de hant Nebucadrezars, des Conincks van Babel, ende in de hant der Chaldeen.

62 U nae ’t leven staen: als dickwijls.

26

Ende ick sal u, ende uwe moeder, die u gebaert heeft, uytwerpen in een ander lant, daer in ghylieden niet geboren en zijt: ende daer sult ghy sterven.

27

Ende in het lant, nae ’t welcke ⁶³ hare ziele verlangt om daer weder te komen, daer henen en sullen sy niet wederkomen.

63 Hebr. sy hare ziele opheffen. D. begeerte, lust, verlangen nae hebben. siet Deut. 24. op vers 15. ende Psal. 24. op vers 4. alsoo ond. 44.14.

28

⁶⁴ Is dan dese man Chonia een veracht verstroyt ⁶⁵ afgodisch beelt? of is hy een ⁶⁶ vat, daer aen men geenen lust en heeft? Waerom zijn, hy ende ⁶⁷ sijn zaet, uytgeworpen? ja wechgeworpen in een lant, dat sy niet en kennen?

64 Dit wort vraegs-wijse, als in des volcx name, voor gestelt, waer op Godts antwoort volgt. ’t blijckt datmen veel van hem gehouden heeft, van wegen sijne bevallicheyt.

65 Ofte, beelt, dat veracht is, ende in stucken behoort geslagen te worden, alsoo dat de stucken verstroyt worden. van het Hebr. woort, beteeckenende eenen Afgodt, ofte, Afgodisch beelt. Siet 1.Sam. 31. op vers 9. ende 2.Sam. 5. op vers 21.

66 Ofte, daer niet behaechlicx in en is. Vergel. ond. 48.38. Hos. 8.8.

67 D. kinderen, die hy soude mogen krijgen, ofte, gehadt heeft, (als eenige besluyten uyt Matth. 1.12.) hoewelse hem in’t Coninckrijcke niet en zijn gesuccedeert, als ond. vers 30. te sien is.

29

ô Lant, lant, lant! Hoort des HEEREN woor t.

30

⁶⁸ Soo seyt de HEERE; ⁶⁹ Schrijvet desen selven ⁷⁰ man ⁷¹ kinderloos; eenen man [die] niet voorspoedich en sal zijn in sijne dagen: want daer en sal niemant van sijnen zade voorspoedich zijn, ⁷² sittende op den throon Davids, ende heerschende meer in Iuda.

68 Dit is Godts antwoort op de voorgaende vrage des volcx.

69 Teeckent het op ter gedachtenisse, als een gewis ende onwederroepelick besluyt Godts.

70 Chonia.

71 Hebr. geheel ontbloot, ofte, d’alderblootste. T.w. van nakomelingen ofte successeurs, als sommige; ofte, als andere, van lant ende goet. in plaetse datse haer inbeelden, dat sijn zaet voor altoos soude regeren. Siet hier van 1.Chron. 3. op vers 16.

72 Sommige gevoelen, dat na de Babylonische gevanckenisse niet Salomons, maer Nathans (Salomons broeders) nakomelingen het regiment gehadt hebben. Andere verstaen dat Salathiel sijn eygen rechte sone door geboorte geweest is, doch Zerubbabel, die hem gevolcht is na de gevanckenisse, en is niet meer als een Vorst ofte Gouverneur geweest, als te sien is Hag. 1.1. ende in’t boeck Ezra, ende geensins Coninck, sittende op den throon Davids.