Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xviij. Capittel.

Prophetie tegen de Mooren, vers 1 etc. belofte van de bescherminge der kercke, ende straffe harer vyanden, 4. Een Prophetie van de bekeeringe der heydenen. 7.

1

¹ WEe den lande ² dat schaduwachtich is ³ aen de frontieren, ⁴ dat aen de zijde der rivieren van Mooren-lant is.

1 De Propheet roept wee over Mooren-lant, om de Ioden te waerschouwen, dat sy op de hulpe der Mooren niet en souden vertrouwen, dewijle Mooren-lant met Egypten, ende andere aengrensende landen, door Godts rechtveerdich oordeel swaerlick soude geplaecht ende verwoest worden, gelijck geschiet is, eerst door de Assyriers, daer na door de Babyloniers. siet ond. 20.3, 4, 5, 6. ende 43.3. Ezech. 30.4, 5. ende 38.5. Nah. 3.9, 10. Zeph. 2.12. And. ô lant, etc.verstaende, dat dit gantsche capittel slaet op de tijden des Messiae, ende de beroepinge der Ioden ende heydenen tot Christum, onder de baniere des H. Euangeliums, mitsgaders de verwerpinge, ende lanckduerige straffe der hartneckige Ioden, ende hare eyndelicke bekeeringe.

2 D. 't welck vol schaduwen is, of, dat schaduwe maeckt.

3 Hebr. aen de vleugelen: D. dat vol schaduwen is aen de frontieren, ofte grensen, ofte eynden, als bov. 11.12. ende ond. 24.16. ende dat, van wegen de veelheyt der hooge bergen, aldaer gelegen, die vele schaduwen maeckten. Eenige verstaen hier door de schaduwachtige vleugelen, de groote menichte van de zeylen der schepen, die schaduwe aenbrengen: D. wee den lande daer alle die schepen zijn. Andere meynen dat door de schaduwe der vleugelen hier beduydt wort, dat de Mooren ende Egyptenaers (als nabueren ende bontgenooten) andere volckeren onder haer bescherminge gewoon waren te nemen. Verg. ond. 30.2, 3. etc.

4 Dit is een beschrijvinge der gelegentheyt van Mooren-lant, liggende aen beyde zijden der rivieren, Nilus, Astapus, Astaboras, etc. als de Caerten ende lantbeschrijvers aenwijsen. Verg. Zeph. 3.9.

2

⁵ Dat gesanten sendt over de zee, ende ⁶ in schepen van biesen op de wateren: Gaet henen, ghy ⁷ snelle boden, tot een volck ⁸ dat getrocken is, ende gepluckt, tot een volck dat vreeslick is ⁹ van dat het was, ende voortaen: een volck ¹⁰ van regel ende regel, ende van vertredinge, wiens lant de rivieren berooven.

5 And. hy sendt gesanten etc. verstaende dit van Godt, die door sijne regeringe beschickt, dat de Mooren verschrickt worden door de tydingen van de aenkomste des vyants, uyt verg. van Ezech. 30.9. Andere verstaen 't van de Mooren, (ofte haren Coninck Tirhaka. 2.Reg. 19.9.) die gesanten sonden, om t'samen met de Egyptenaers den Assyrier (op der Ioden begeerte) den krijch aen te seggen, ofte (als sommige) tot de Ioden, om haer hulpe te beloven, ofte (als andere) tot verscheyden naestgelegene volckeren, om een groot krijchsheyr te versamelen tegen den inval der Assyriers.

6 Dusdanige schepen ende schuyten gebruycktemen in die landen, van wegen de lichticheyt, ende omdatse soo haest niet en braecken noch borsteden, als de houtene, wanneerse ergens tegen de klippen aenstooten, daer de riviere Nilus vol van is. Hebr. in vaten.

7 Hebr. lichte boden. siet Iob 7. op vers 6.

8 Dit kan zijn een beschryvinge van de Assyriers, die wijt van haer lant waren afgetrocken, ende door de lanckdurige oorlogen kael ende beroyt. (Verg. Ezech. 29.18.) Een vreeslick volck van aenbegin ende doorgaens. Gen. 10.8, 9. etc. die een yegelick regel ende mate wilden stellen, andere volcken vertraden, ende in haer lant vele rivieren hadden, die 't selve (als gemeenlick geschiedt) plegen af te spoelen. Sommige duyden 't op de ingesetene van Mooren-lant ende andere volckeren daer aen gelegen, wijt ende zijdt verspreydt, ranck van lyve, dun van hayr, wilt ende vreeslick, d'een aen d'ander verre henen gelegen, ofte, dat regels wijse soude vertreden worden. Ofte, daer over Godt het richtsnoer sijner straffe soude trecken. Verg. 2.Reg. 21.13. Ies. 34.11. etc. Andere nemen 't als een beschrijvinge van 't Ioodsche volck, dat veel hadde geleden, ende van Godt regel op regel ontfangen. Iesa. 28.10. ende van wegen de groote wonderwercken Godts vreeslick was, hoewel vele vyanden (als geweldige rivieren. Ies. 8.7. etc.) haer lant beroofden: van welcx alles de verstandige leser sal mogen oordeelen.

9 D. van dien tijt af dat het een volck geweest is, ende doorgaens henen. And. van haer beginsel af tot hier toe.

10 Hebr. een volck des regels regels, of der linie linie.

3

¹¹ Alle ghy ingesetene der werelt, ende ghy inwoonders der aerde, als ¹² men de baniere sal oprichten [op] de bergen, ¹³ sult ghylieden [het] sien, ende als de basuyne sal blasen, sult ghylieden [het] hooren.

11 In dit vers wort te kennen gegeven, dat dit oordeel Godts, sekerlick ende in't openbaer, als voor de oogen van al de werelt, soude vervult worden, so dat d'andere volcken getuygen souden zijn van de waerheyt deser Prophetie, ende de Ioden beschaemt worden in haer vertrouwen op de hulpe der Mooren, Egyptenaers etc.

12 And. wanneer ick (t.w. Godt) de baniere etc. D. als ick het vyantlick krijchsheyr over de Mooren sal doen komen: ofte, als ick door mijnen Engel de Assyriers sal verslaen: waer van sommige dit vers verstaen.

13 Of, siet'et, ende alsoo terstont, hoort'et.

4

Want alsoo heeft de HEERE tot my geseyt: ¹⁴ Ick sal stille zijn, ende sien in mijne wooninge, als de glinzerende hitte op den regen, als een wolcke des dauws, in de hitte des oogsts:

14 Menschelicker wijse van Godt gesproken: gelijck Coningen in hare palleysen sittende, niettemin op alles toesien, ende haer Coninckrijck besorgen: alsoo belooft Godt dat hy sijne kercke, ondertusschen dat hy sijne oordeelen over dese heydensche volcken (waer van vers 5, 6.) uytvoert, sal verschoonen, verquicken ende weldoen: gelijck een sonne-schijn na den regen, ende eene dauwige wolcke in den oogst lieflick zijn. Andere verstaen, dat hier begint de beschrijvinge van Godts oordeel, als of Godt seyde: Ick sal wel toelaten dat de Mooren woelen, ende haer tot tegenweer versamelen, ofte (als andere) dat de Assyriers eenen tijt lanck met haer gewelt voortgaen, maer 't sal haer tot haer eygen verderf strecken, gelijck onmatige hitte na grooten regen het teeder gewas, ende eene dicke, natte, mistige wolcke den oogst bederven.

5

¹⁵ Want ¹⁶ voor den oogst, als de botte volkomen is, ende de onrijpe druyve rijp wort [na] den bloessem, so sal hy de rancken met snoey-messen afsnijden, ende de tacken wech doen [ende] af-kappen.

15 Ofte, maer. Dit is nu een beschryvinge van Godts oordeel, tot welckes aenmerckinge de volcken genoodicht zijn. vers 3.

16 Met dese gelijckenisse ende figuerlicke manieren van spreken, wort te kennen gegeven, dat Godt allen tegenweer der Mooren, ofte (als andere) al 't gewelt der Assyriers, eer sy 't tot volkomenheyt sullen brengen, sal te schande maken, ende haer schrickelick verderven.

6

¹⁷ Sy sullen t'samen gelaten worden den roof-vogelen der bergen, ende den dieren der aerde, ende de roof-vogelen sullen ¹⁸ op haer oversomeren, ende alle dieren der aerde sullen daer op overwinteren.

17 T.w. Mooren, ofte, Assyriers.

18 Vergel. Ezech. 31.12, 13.

7

¹⁹ Te dier tijt sal den HEERE der heyrscharen een geschenck gebracht worden, [van] ²⁰ het volck, dat getrocken is, ende gepluckt, ende ²¹ van het volck dat vreeslick is van dat het was, ende voortaen: een volck van regel [ende] regel, ende van vertredinge, wiens lant de rivieren berooven: tot de plaetse des naems des HEEREN der heyrscharen, tot den berch Zions.

19 In dit vers doet Godt (als elders dickwijls) eene troostelicke belofte, van de genadige beroepinge der Mooren, ofte Assyriers, ende diergelicke andere vyantlicke heydensche volckeren, tot de gemeynschap des Heeren Christi ende sijner kercke. Verg. ond. 19.19. etc. ende siet diergelijcke Prophetien van de Mooren Psal. 68.32. ende 87.4. Ies. 45.14. Zeph. 3.9. ende een aenmerckelick exempel Act. 8.27. etc.

20 Waer van bov. vers 2.

21 D. van eenige van dit vreeslick volck. Aldus moetmen oock het woordeken van, nemen ende verstaen, Matt. 23.34. ende van hen sult ghy dooden. D. Sommige van hen sult ghy dooden.