Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

[fol. 233v]

Het vj. Capittel.

Iob verklaert reden te hebben van sijne groote onsteltenisse, ende klachten, vers 1, etc. Volgens en heeft hy geenen smaeck in de berispinge van Eliphaz, 6. wenscht te sterven, 8. hoopt geene lichamelicke gesontheyt, 11. beschuldigt Eliphaz van een verkeert oordeel over de oprechticheyt sijns persoons, 13. van onbeleeftheyt, 14. van trouweloosheyt in't vertroosten van sijnen vrient, 15. van onvriendelickheyt in't bestraffen sijner redenen, 24. hy bidt sijne vrienden van sulcke bestraffingen op te houden, ende op sijne sake beter acht te geven, 28.

1

MAer Iob antwoordde, ende seyde:

2

Och of mijn ¹ verdriet ² recht gewogen wierde, ende men mijne ³ elende t'samen in eene weech-schale ⁴ ophieve.

1 Ofte mijne onsteltenisse, beroeringe, ende ongeduldicheyt veroorsaeckt door mijn lijden.

2 Ofte nauwe, scherpelick. Hebr. wegende gewogen werde. Te weten, met yet dat seer swaer is, als het zant aen den oever der zee, daer van in't volgende versken gesproken wort.

3 Ofte pijne, torment, katyvicheyt. Alsoo ond. vers 30. ende cap. 30. vers 13. Prov. 19.13.

4 Hebr. sy hieven op, ofte haelden op: dat is, datmen ophieve, ofte ophaelde. Siet bov. 4. op vers 19.

3

Want ⁵ het nu swaerder soude zijn dan ^a het zant der zeen: daerom ⁶ worden mijne woorden opgeswolgen.

5 Te weten mijn jammer, ende lijden.

a Prov. 27.3.

6 D. door de grootheyt mijnes lijdens, en kan ick mijne woorden niet ten vollen, nochte nae behooren voort-brengen, om mijnen elendigen staet uyt te drucken.

4

^b Want de ⁷ pijlen des Almachtigen zijn in my, welcker ⁸ vyerich venijn mijnen geest uyt-drinckt: ⁹ de verschrickingen Godts ¹⁰ rusten sich tegen my.

b Psal. 38.2, 3.

7 Verst. de qualen, ende elenden, die hem van Godt overquamen, ende seer geweldich waren. Die naemt hy pijlen, om datse hem haestelick, ende buyten verwachtinge hadden getreft, ende scherp zijnde, sijn herte seer diepe hadden doorwondt. Siet Deut. 32. op vers 23. Psal. 38. vers 3. ende 45.6. ende 91. vers 5.

8 Eenige volckeren plachten hare pijlen met vergift te bestrijcken, het welcke door het geheel lichaem, dat geschooten was, sich uytspreydende, ende indringende, seer haestelick alle de krachten des levens verteerde. Daerom zijn door dese vergiftige pijlen te verstaen sulcke plagen, die een seker, ende snel verderf aenbrengen.

9 D. geweldige, ende grouwsame plagen, daer mede my Godt verschrickt. Alsoo ond. 9.24. Psal. 88.17. Siet Gen. 35. op vers 5.

10 Het Hebr. woort is soo veel, als sich in krijchs-ordeninge tegen yemant stellen, in welcken sin het oock genomen wort, Ierem. 5.9. Het wort van Petro seer wel uytgedruckt met het Griecxsche woort antitassesthai, 1.Pet. capit. 5.5.

5

¹¹ Ruchelt oock de wout-ezel by het jonge gras? loeyt de osse by sijn voeder?

11 De sin is, so ick geene oorsake en hadde om te klagen, ende uwe woorden, O Eliphaz, my een goet voetsel der vertroostinge waren, ick en soude niet meer mijne klachten laten hooren, dan de wout-ezel sijn geschreeuw, ende de osse sijn loeyen, als sy goet voeder voor hen hebben.

6

Wort oock het ¹² onsmaecklicke gegeten ¹³ sonder sout? isser smaeck in't witte des ¹⁴ doyers?

12 Iob vergelijckt Eliphaz reden by smakeloose spijse, ende by het witte van een ey; verklarende alsoo, dat hy in sijne woorden geen smake en vondt.

13 Ofte, dat sonder sout is.

14 Dat is, dat om den doyer is.

7

Mijne ziele weygert [uwe woorden] aen te ¹⁵ roeren: die zijn, als mijne ¹⁶ laffe spijse.

15 Te weten, als eene spijse, om die te nutten. Hy blijft inde voorgaende gelijckenisse, verklarende, dat hy gantsch geenen lust en hadde tot hare woorden, om sich daer mede te vertroosten, maer dat hy daer van een aftreck hadde, als van eene laffe, onaengename, ende walgelicke spijse. And. [wat] mijne ziele weygerde aen te roeren, dat is als mijne laffe spijse. De sin is, dat de seericheyt ende de sweeren, die hy voor dese sijne besoeckinge in andere niet soude hebben willen aentasten, nu als sijne spijse waren, doch eene onaengename spijse.

16 Hebr. als de sieckten, kranckheden, (D. lafheden) mijnes broots.

8

¹⁷ Och of mijne begeerte quame; ende dat Godt ¹⁸ mijne verwachtinge gave.

17 Hebr. wie sal geven? Eene maniere van wenschen by den Hebreen seer gebruyckelick. Siet van de selve oock ond. 11.5. ende 13.5. ende 14.13. ende 19.23. ende 23.3, etc. item Exod. 16.3. Num. 11.29. ende d'aent.

18 Dat is, dat ick verwachte, te weten, de doot; gelijck in het volgende versken verklaert wort. Vergel. bov. 5. de aenteeck. op vers 16.

9

Ende dattet Godt beliefde, dat hy my verbrijselde: liete sijne ¹⁹ hant los, ende ²⁰ een eynde met my maeckte.

19 De welcke nu schijnt gebonden te wesen, dewijle hy de selve niet en gebruyckt, om my te dooden. Van de hant Godts, vergel. dat ond. is, c. 13. op vers 21.

20 Soo wort het Hebr. woort genomen Ies. 10. vers 12. Thren. 2.17. Zach. 4.9. ofte: my afsnede, ofte, afhieuwe.

10

Dat soude noch mijnen troost zijn, ende soude ²¹ my verquicken in den weedom [so] ²² hy niet en spaerde: ²³ want ick en hebbe de redenen des ²⁴ Heyligen niet verborgen gehouden.

21 And. Terwijle, ofte hoewel ick brande van droefheyt, ende [Godt] niet en spaert, ofte verschoont.

22 Dat is, indien Godt met my een eynde maeckte, ende my uyt dese elendige werelt wech name.

23 D. want ick hebbe het woort Godts, ende de heylige leere vrymoedelick beleden, ende met mijn gantsche leven naegevolcht hebbe; sulcx dat ick niet twijfelen en soude, van de lichamelicke doot over te gaen in het eeuwich leven.

24 T.w. Godts, wiens name heylich, ofte, die de Heylige is, Iesa. 57.15. want hy alleen is volkomen heylich, ja de heylicheyt selve. Siet Lev. 19. op vers 2.

11

Wat is mijne kracht, ²⁵ dat ick hopen soude? ofte welck is mijn eynde, dat ick mijn ²⁶ leven verlengen soude?

25 D. dat ick op eenige uytkomste soude mogen hopen, als of hy seyde; Mijne kracht is te kleyne, om dese droevige elende lange te konnen dragen, ende wederom tot gesontheyt te geraken: ende of ick schoon dit noch hopen konde, nochtans en is het eynde mijnes levens soo verre niet, dat ick soude konnen begeeren veel langer te leven. Daerom bidde ick u, o Godt, dat ghy my uyt de werelt wech-neemt, ende van dese elende verlost.

26 Hebr. ziele. Siet Gen. 19. op vers 17. ofte, begeerte. Siet Psal. 27. op vers 12. de sin is: dat ick soude begeeren mijn leven te verlengen. Vergel. ond. 7.1.

12

Is mijne kracht steenen kracht? is mijn vleesch stael?

13

Is dan mijne ²⁷ hulpe niet in my? ende is de ²⁸ wijsheyt uyt my verdreven?

27 D. mijne verantwoordinge, waer door ick my soude mogen helpen, ende verdedigen tegens het verkeert oordeel, dat tegen my gestreken wort.

28 Ofte, deuchtsaemheyt, onnooselheyt, vroomicheyt, Siet van de beteeckeninge des Hebreeuschen woorts, bov. 5. op vers 12. and. Ist niet soo, dat mijne hulpe niet in my en is? ende het wesen, ofte kracht uyt my verdreven? verstaende dat Iob hier vervolcht de klachte van sijne elende, nieticheyt ende krachteloosheyt.

14

Aen hem die ²⁹ versmolten is, ³⁰ soude van sijnen vrient weldadicheyt geschieden: ofte hy soude de vreese des Almachtigen verlaten.

29 D. vergaen, ende uytgeteert door tegenspoet, ende droefheyt. De sin is, dat het recht der vrientschap vereyscht, datmen sijnen vrient, die verarmt, verdruckt, ende vernedert is, sal hulpe bewijsen, ende dat hy, die dat nalaet, de vreese Godts heeft verlaten. And. hangen dese woorden aen het voorgaende versken aldus: Is niet mijne verdedinge by my? etc. tegens [hem] wiens weldadicheyt gesmolten is aen sijnen vrient. ende [die] de vreese des Almachtigen heeft verlaten. Hy berispt Eliphaz van onbeleeftheyt, ontrouwe, ende wreetheyt tegen sijnen vrient bewesen.

30 Dat is, behoorde. And. [soude] sijnen vrient weldadicheyt [bewijsen].

15

Mijne ³¹ broeders hebben trouwlooselick gehandelt ³² als eene beke: als de stortinge der beken gaense door.

31 Naeml. Eliphaz, Bildad, ende Zophar.

32 Hy neemt eene gelijckenisse van de beken, dewelcke inden winter alsse vol zijn, ende vervriesen, schijnen het water, datse van den regen ende sneeu hebben, by sich te willen houden, om dat in den somer uyt te geven, alsse noodiger zijn, ende dan nochtans, door de groote hitte uytdroogende, de hope der menschen bedriegen. By dese wateren vergelijckt Iob sijne drie vrienden, om dat hy aen hen, doe hyse niet grootelicks van doene en hadde, vrientschap gevonden heeft, ende scheen de selve op andere tijden te mogen verwachten, maer daer na in de hitte van sijnen tegenspoet weynigen troost, ende hulpe van hen heeft verkregen.

16

Die ³³ verdonckert zijn van het ijs, [ende] in de welcke de sneeuw haer verbergt.

33 Ofte bedeckt. T.w. als met een rouw-kleet overtrocken.

17

Ter tijt alsse van hitte vervlieten, wordense uytgedelget: ³⁴ alsse warm worden, ³⁵ verdwijnense uyt hare plaetse.

34 De sin is, alsse door de hitte, ende de droochte des tijts ophouden te vloeyen.

35 Hebr. worden uytgeblusschet.

18

De gangen ³⁶ hares weechs wenden sich ter zijden af: sy ³⁷ loopen op in't woeste, ende vergaen.

36 D. van haren waterloop, ofte canael.

37 And. sy klimmen op tot niet, ende vergaen. wordende tot dampen, ende alsoo vernieticht.

19

De ³⁸ reysigers van ³⁹ Tema ⁴⁰ siense: de ⁴¹ wandelaers van ⁴² Scheba wachten op haer.

38 Hebr. paden. Verst. door dese de scharen, ende hoopen der luyden reysende op de gemeene wegen, ende straet-banen. Vergel. Genes. 37.25. Iud. 5.6. item ond. 31. op vers 32. Iesa. 21.13. In de volle maniere van spreken, wordense genaemt, die over wech gaen, Iesa. 33.8.

39 Soo wort Arabia genoemt, om dat het bewoont was van de nakomelingen van Tema, de sone Ismaëls, Genes. 25.14, 15. die te onderscheyden is van Teman, een sone Esaus, nae den welcken Eliphaz vernaemt wort, bov. 2.11.

40 T.w. die stroomen, ende beken, meynende daer in water tot lavenisse, ende ververschinge te vinden, maer wierden bedrogen. Sien is hier, nae yet met groote begeerte verlangen, als Psal. 34.6. ende 92.12.

41 Hebr. de wegen, ofte gangen. Vergel. de voorgaende aenteeck. op het woort reysigers.

42 Siet bov. 1. vers 14.

20

Sy worden beschaemt, om dat ⁴³ elck een ⁴⁴ vertrouwde: als sy ⁴⁵ daer toe komen so worden sy schaem-root.

43 T.w. van de voorgemelde reysigers, ende wandelaers.

44 T.w. op die stroomen, ende beken, meynende daer in water te vinden.

45 D. tot de selve beken.

21

Voorwaer ⁴⁶ [alsoo] zijt ghy lieden [my] nu niets geworden: ghy hebt gesien de ⁴⁷ ontsettinge, ende ⁴⁸ ghy hebt gevreest.

46 D. gelijck die loose, ende uytgedroochde water-beken den reysenden, ende vermoeyden luyden geen nut toe en brengen, alsoo en doet ghy my oock niet. 'Tis de applicatie der voorgestelder gelijckenisse.

47 T.w. die my door dit lijden overgekomen is.

48 T.w. de oordeelen Godts tegen de Godtloose, valschelick gevoelende, dat ghy daer van een exempel aen my saecht. ofte; ghy hebt gevreest. T.w. dat ick u soude lastich zijn, als in 't volg. vers.

22

Hebbe ick geseyt: ⁴⁹ Brenget my, ende gevet geschencken voor my van u vermogen?

49 Hy wil seggen, dat hy niet en heeft van sijne vrienden begeert, datse eenige moeyte, ofte onkost doen souden, om hem uyt sijn lijden te helpen, hoewel den vrienden toestaet sich in sulcken gevalle van selfs nae haer vermogen te quijten: over sulcks datse te meer moesten genegen zijn, om hem met eenige vertroostinge, die sonder haren kost, ende groote moeyte geschieden konde, by te staen: 't welcke, dewijle sy niet en deden, maer wel door de verkeertheyt hares oordeels, het tegendeel, datse niet en waren te ontschuldigen.

23

Ofte bevrijdet my van de hant des verdruckers, ende verlosset my vande hant der tyrannen.

24

Leeret my, ende ick sal swijgen: ende gevet my te verstaen, waer in ick gedwaelt hebbe.

25

O hoe krachtich zijn de ⁵⁰ rechte redenen! maer ⁵¹ wat bestraft het bestraffen, [dat] van u lieden is?

50 Hebr. de woorden der richticheyt, ofte rechtsinnicheyt, dat is, die oprecht ende waer zijn. Vergel. ond. 33.3. Eccles. 12.10.

51 D. wat kracht heeft uwe berispinge, om te berispen? hy wil seggen, geene.

26

⁵² Sult ghy, om te bestraffen, woorden bedencken? ende sullen de redenen ⁵³ des mismoedigen voor ⁵⁴ wint zijn?

52 D. sult ghy opsoecken ende versieren woorden, op dat ghy my moocht bestraffen? And. Sult ghy om te bestraffen op woorden acht geven? D. sult ghy in het berispen van yemant, die seer verdruckt, ende bedroeft is, soo nauwe acht geven op alle sijne woorden, ende sult ghy sijne propoosten van verantwoordinge voor niets achten. Anders, dencket ghy woorden te bestraffen? ende [houdet ghy] voor wint de redenen des mismoedigen? dat is, zijt ghy van sinne bloote woorden te achterhalen, ende te beknabbelen, ende niet acht te geven op de sake selve, die ick tot mijne verantwoordinge voort-brenge? And. denckt ghy dat de woorden bestraffinge zijn?

53 Dat is, wiens moet, ende hope, so veel dit leven aengaet, door de swaerheyt des lijdens seer neder-gestort is. Hy meynt hem selven.

54 Dat is, voor eene nietige, ende onweerdige sake. Voor soodanige dingen, mitsgaders, die seer ongestadich zijn, ende haest vergaende, is het woordeken wint genomen onder 7.7. ende 15.2. ende 16.3. Prov. 11.29. Eccl. 5.15. Hos. 12.2. Eph. 4.14.

27

Oock werpet ghy u op een ⁵⁵ weese; ende ghy ⁵⁶ gravet tegen uwen vrient.

55 Soo noemt Iob hem selven, om dat hy van aller menschen hulpe verlaten was. Van sulcke weesen machmen eenichsins verstaen, 't gene de kercke Godts klaecht. Thren. 5.3.

56 T.w. eenen put, ofte kuyl, daer in ghy hem vanget. Die maniere van spreken vindtmen vol, Psal. 57. vers 7. Ier. 18.20, etc. Iob beklaecht hem, dat sijne vrienden hem sochten door listige redenen te verstricken, ende te beswaren. Doch dewijle het Hebr. woort oock somtijts beteeckent maeltijt bereyden, ofte houden, als ond. 40.25. ende 2.Reg. 6.23. so wort dese plaetse van andere overgeset: ghylieden houdet maeltijt over uwen vrient: dat is, ghy zijt verblijt over sijn lijden. Graven soude hier oock konnen genomen worden voor eenich quaet rocken, ofte practiseren, als Prov. 16.27.

28

Maer nu, beblievet u, ⁵⁷ wendet u

57 D. gaf acht op mijne redenen, ende wilt de selve neerstelick overwegen.

[fol. 234r]

tot my: ende ⁵⁸ het sal voor ulieder aengesichte zijn, of ick liege.

58 D. het sal voor n openbaer zijn, ende ghy selve sult daer van getuygen, ende richters mogen wesen. And. ende [besiet] of ick voor u sal liegen.

29

⁵⁹ Keeret doch weder, laetter geen ⁶⁰ onrecht wesen, ja keeret weder, noch sal mijne gerechticheyt ⁶¹ daer in ⁶² zijn.

59 T.w. van uwe onbillicke handelinge tegen my, ende van de wreede twistinge, daer mede ghy tegen my uytvaert.

60 T.w. by u, mits soo qualick van my te oordeelen, ende tot my onvriendelick te spreken.

61 T.w. indien ghy afstant doet van soo verkeerdelick te oordeelen, ende beter acht geeft op de redenen mijner verantwoordinge.

62 D. blijcken. T.w. indien ghy afstant doet.

30

Soude onrecht op mijne tonge wesen? soude mijn ⁶³ gehemelte niet de ⁶⁴ elenden te verstaen geven?

63 Ofte, rake, D. mont. Soude die niet konnen de verkeerde oordeelen, ende verklaren? Andere verstaen door het gehemelte den sin, ende het verstant des menschen, waer door het waerachtige van het valsche, ende het goede van het quade onderscheyden wort; gelijck door het gehemelte des monts, het soete van het suere onderscheyden wort.

64 D. de qualen, pijnen ende tormenten, die my zijn over-gekomen: als bov. vers 2. And. verkeertheden verstaen: dat is, soude mijn verstant niet konnen oordeelen, wat verkeert is, ofte niet?