Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxiiij. Capittel.

Door een rechtveerdich oordeel Godts wort David met hoochmoet aengedreven om het volck te tellen, vers 1, 2. Ioab ende anderen raeden ’t hem af, maer te vergeefs, 3. Daer na gevoelt ende bekent David sijne sonde, 10. Godt laet hem door den Propheet Gad drie plagen voorstellen, om eene daer uyt te verkiesen, 11. waer over hy seer benauwt zijnde, de pestilentie verkiest, die een groot getal van den volcke wechneemt, 14. Godt gebiedt den slaenden Engel, dat hy ophoude, daerom oock David, den Engel siende, ootmoedichlick bidt, 16. Gad beveelt David van Godts wegen, dat hy eenen Altaer sal oprichten ende offeren op den dorsch-vloer van Aravna, 18. David koopt den dorschvloer, ende gereetschap tot de offerhande, van Aravna, ende offert aldaer: also houdt de plage op, 19.

1

^a ENde de toorn des HEEREN ¹ voer voort te ontsteken tegen Israël: ende ² hy porrede David aen ³ tegen haerlieden, ⁴ seggende; Gaet, telt Israël ende Iuda.

a 1.Chron. 21.1, etc.

1 Dit schijnt te sien op den voorgemelden drie-jarigen honger, waer van bov. c. 21.1, etc.

2 T.w. de Heere. niet dat hy sulcx soude hebben in-gegeven, maer, om dat hy, nae sijn rechtveerdich oordeel, door sijne verborgene regeringe, den Sathan sulcx heeft willen toelaten, ende hem gebruycken, tot een verdiende straffinge der Israeliten, ende tot castijdinge ende vernederinge van David: uyt vergelijckinge van 1.Chron. 21.1. alwaer dese historie wort weder-haelt.

3 Te weten, tegen de Israeliten. D. tot straffe der Israeliten. And. onder haer-lieden.

4 Siet bov. capit. 16. op vers 10. ende vergel. 1.Sam. 26.19 ende 1.Reg. 22.22.

2

De Coninck dan seyde tot Ioab, den krijchs-oversten, die by hem was; Treckt nu om, door alle stammen Israëls, van ⁵ Dan tot Ber Seba toe, ende ⁶ tellet het volck, ⁷ op dat ick het getal des volcx wete.

5 De twee uyterste lant-palen van Canaan, Dan in’t Noorden, ende Berseba in’t Suyden.

6 Ghy, ende u geselschap, dat ghy mede sult nemen, sullen tellen alle, die tot den strijt bequaem zijn, van 20 jaren af ende daer boven. Siet. Num. 1.3. ende ond. vers 9. Doch sommige meynen dat Davids sonde principalick daer in bestaen hebbe, dat David oock bevolen hebbe te tellen die onder de twintich jaer waren ten strijde bequaem. waer uyt oock (nae haer gevoelen) ontstaen soude de verscheydenheyt van ’t getal, verhaelt hier vers 9. ende 1.Chron. 21.5.

7 Hier mede toont David, dat hy door enckele nieusgiericheyt, ende hoochmoet gedreven wort: het welcke Ioab ende andere Overste merckende, gesocht hebben David dit t’ ontraden. Vergel. 1.Chron. 21.3, 6, ende 27.23.

3

Doe seyde Ioab tot den Coninck; Nu doe de HEERE uwe Godt tot desen volcke, soo als ⁸ dese ende die nu zijn, hondertmael meer, dat de oogen mijns heeren des Conincks het aensien: Maer waerom heeft mijn heere de Coninck lust tot dese sake?

8 Soo als elcke stam nu is.

4

Doch des Conincks woort nam de overhant tegen Ioab, ende tegen de Overste des heyrs: Also tooch Ioab uyt, met de Overste des heyrs van des Conincks aengesichte, om het volck, Israël, te tellen.

5

Ende sy gingen over de Iordane, ende legerden hen by Aroër, ter rechterhant der stadt, die ⁹ in ’t midden is van de beke Gads, ende aen ¹⁰ Iaëzer.

9 Aroër was gelegen in de stamme Gads, midden tusschen de beyde beken Arnons, waer van d’ eene af-liep in de Iordane, d’ andere tot in de doode Zee. siet oock Deut. 2.36.

10 Gelegen aen de beke Arnon, daerse van ’t Noorden nae ’t Zuyden loopt.

6

Voorts quamen sy in ¹¹ Gilead, ende in ’t ¹² leege lant Hodst: oock quamen sy tot ¹³ Dan-Iäan, ende rontom by ¹⁴ Zidon.

11 Streckende van de beke Arnon tot aen de Noorder palen van Canaan.

12 Hebr. Het lant Tachtim Chodschi, dat sommige verduytschen, het lant der gener die in de leechte woonen, nieuwlicx [bewoont, ofte, verkregen:] te weten, by Sauls tijt, als sommige meynen. Siet 1.Chron 5.10. Andere duyden ’t op der Ammoniten ende Moabiten lant, waer van bov. cap. 8.2. ende 12. versen 29, 30, 31. Sommige houden ’t voor eenen eygenen naem van sekere contreye.

13 Dit houtmen te wesen de stadt Dan. de Noorder-grenze van Canaan, vermelt vers 2. te vooren genoemt Lais ende Leschem. Ios. 19.47. Iudic. 18.29.

14 Siet Iudic. 18. op vers 7.

7

Ende sy quamen tot de vestinge van ¹⁵ Tyrus, ende alle steden der Heviten ende der Canaaniten: Ende sy quamen uyt aen ’t Zuyden van Iuda te Ber-Seba.

15 Siet Ios. 19. op vers 29.

8

Also togen sy om door ’t gantsche lant: ende ten eynde van negen maenden ende twintich dagen quamen sy te Ierusalem.

9

Ende Ioab gaf de somme ¹⁶ des getelden volcx aen den Coninck: Ende in Israël waren ¹⁷ acht hondert duysent strijtbare mannen, die het ¹⁸ sweert uyttrocken, ende de mannen van Iuda waren ¹⁹ vijfhondert duysent man.

16 Hebr. der tellinge.

17 T.w. nae sommiger gevoelen, boven het ordinaris ende bekent krijchs-volck, bedragende 288000 met d’Overste, hebbende elck onder sich 24000 als verhaelt wort 1.Chron. 27.1, etc. dese onder dit getal mede gerekent zijnde, vintmen ontrent het grooter getal dat 1.Chron. 21.5. staet. Siet wijders op vers 2.

18 Siet Iudic. 8. op vers 10.

19 Het ordinaris bestelde krijchs-volck van Iuda daer onder (nae sommiger gevoelen) mede gerekent zijnde, het welcke 1.Chron. 21.5. zy uytgelaten (om datse daer alreede gerekent waren onder de elf hondert duysent) ende waer van de Overste verhaelt souden zijn bov. c. 23.8, etc. ’t is oock aenmerckelick, dat Ioab de stammen Levi ende Benjamin niet heeft willen tellen, misschien oock niet de stadt Ierusalem. siet 1.Chron. 21.6. ende 27.24.

10

Ende ²⁰ Davids herte sloech hem, na dat hy het volck getelt hadde: Ende David seyde tot den HEERE; Ick hebbe seer gesondicht [in] ’t gene ick gedaen hebbe, maer nu, ô HEERE, ²¹ neemt doch de misdaet uwes knechts wech, want ick hebbe seer sottelick gedaen.

20 Van wegen nadencken, droeffenisse, schrick ende berouw over sijne begane sonde. Siet de selve maniere van spreken 1.Sam. 24.6. met d’aenteeck.

21 Siet bov. c. 12. op vers 13.

11

Als nu David des morgens opstont, so geschiedde het woort des HEEREN tot den Prophete ²² Gad, Davids ²³ Siender, seggende:

22 Siet van desen 1.Sam. 22.5. 1.Chron. 29.29.

23 Siet 1.Sam. 9.9.

12

Gaet henen ende spreeckt tot David; Alsoo seyt de HEERE; Drie dingen ²⁴ draeg’ ick u voor: Verkiest u een uyt dien, dat ick u doe.

24 Ofte: legg’ ick u op. D. ick stelle u drie plagen voor, welcke ghy sult kiesen, die sal ick u opleggen ofte toesenden.

13

So quam Gad tot David, ende maeckt’ et hem bekent, ende seyde tot hem: Sal u een honger van ²⁵ seven jaren in u lant komen? ofte [wilt] ghy drie maenden vlieden voor ’t aengesichte uwer vyanden, ²⁶ dat die u vervolgen? ofte datter drie dagen pestilentie in u lant zy? Merckt nu, ende siet toe, wat antwoort ick dien sal wederbrengen, die my gesonden heeft.

25 De voorgaende drie jaren (waer van bov. c. 21.1. ) ende het vierde (waer in dit geschiedde) daer by gerekent, zijn’t seven jaren: welverstaende den tijt hier onder gerekent, in welcken den honger heeft opgehouden: anders maer drie, welck getal staet 1.Chron. 21.12. Sommige nemen seven jaren voor eenen langen tijt, waer voor drie jaren staen in de Chronijcken. Eenige meynen, dat Godt in’t handelen met David eerst wel seven, ende daer na, die versachtende, minder (T.w. drie) hebbe voorgestelt.

26 Hebr. Dat hy (te weten een yeder uwer vyanden) u vervolge: verstaet daer by, ende u achterhalende vyantlick handele. Siet 1.Chron. 21.12.

14

Doe seyde David tot Gad: My is seer bange: laet ons doch in de ²⁷ hant des HEEREN vallen, want sijne barmherticheden zijn ²⁸ vele, maer en laet my in de hant van ²⁹ menschen niet vallen.

27 Alsoo, dat hy ons selfs sonder tusschen komen van menschen kastijde.

28 Ofte, groot.

29 Hebr. eens menschen: te weten, mijner vyanden, by welcken ick geene barmherticheyt gevonden hebbe.

15

Doe gaf de HEERE eene pestilentie in Israël, van den morgen aen ³⁰ tot den gesetten tijt toe: ende daer storven van den volcke, van ³¹ Dan tot Ber-Seba toe, tseventich duysent mannen.

30 Dien Godt door den Prophete Gad hadde uytgedruckt, te weten drie dagen lanck. Sommige verstaen door den gesetten tijt, den tijt des Avont-offers van den eersten dach: sulcks dat de tijt door Davids berouw ende gebeden (waer van in’t volgende) van Godt verkort zy.

31 Dat is, door ’t gantsche lant: als vers 2.

16

Doe nu de ³² Engel sijne hant uyt-

32 Dien Godt daer toe uytgesonden hadde. 1.Chron. 21.15.

[fol. 153r]

streckte over Ierusalem om haer te ³³ verderven, ³⁴ berouwde ’t den HEERE over dat quaet, ende hy seyde tot den Engel, die ’t verderf onder den volcke maeckte, ’T is genoech, treckt uwe hant nu af: de Engel des HEEREN nu was by den dorsch-vloer van ³⁵ Aravna den ³⁶ Iebusiter.

33 Door de pestilentie.

34 Siet Genes. 6. op vers 6.

35 Ond. vers 18. genoemt Aranja, ende 1.Chron. 21. ende 22. Ornan.

36 Maer bekeert tot de ware Religie. Ierusalem was te vooren Iebus genoemt, ende van de Heydensche Iebusiten bewoont. Siet Iudic. 19.10, 12 ende 1.21. ende bov. cap. 5.6.

17

Ende David, als hy den Engel ³⁷ sach, die het volck sloech, sprack tot den HEERE, ende seyde, Siet, Ick, ick hebbe ³⁸ gesondicht, ende Ick, ick heb’ onrecht gehandelt, maer wat hebben dese ³⁹ schapen gedaen? Uwe hant zy doch tegen my, ende tegen mijns vaders ⁴⁰ huys.

37 Want de Engel verscheen in menschen gedaente, tusschen hemel ende aerde, hebbende een bloot sweert in sijner hant. 1.Chron. 21.16.

38 In’t tellen des volcks.

39 Hy verstaet het volck, dat wel aen dese sonde Davids geen schult en hadde, maer andersins dese straffe verdient hadde.

40 D. mijne bloetvrienden, die my mede geraden, ofte immers niet ontraden hebben.

18

Ende Gad quam tot David op dien selven dach, ende seyde tot hem; Gaet ⁴¹ op, richt den HEERE eenen altaer op, op den dorsch-vloer van ⁴² Aranja den Iebusiter.

41 Uyt u Slot, nae ’t geberchte, genoemt Morija, daer de huysinge van Aravna was, alwaer Abraham bevolen was sijnen sone te offeren. Genes. 22. versen 2, 14. ende naderhant de Tempel gebouwt is. Siet 2.Chron. 3.1. ende 1.Chron. 22.1, etc.

42 Boven ende onder genoemt Aravna.

19

Also ginck David op nae Gads woort, gelijck als de HEERE ⁴³ geboden hadde.

43 Door den Engel, dien Godt bevel gegeven hadde den Prophete Gad sulcks aen te dienen, 1.Chron. 21.18.

20

Ende Aravna sach toe, ende sach den Coninck ende sijne knechten tot hem overkomen: so ginck Aravna uyt, ende booch sich voor den Coninck met sijn aengesicht ter aerden.

21

Ende Aravna seyde; Waerom komt mijn heere de Coninck tot ⁴⁴ sijnen knecht? ende David seyde, Om desen dorschvloer van u te koopen, om den HEERE eenen altaer te bouwen, op dat dese plage ⁴⁵ op-gehouden worde van over den volcke.

44 D. tot my.

45 Vergel. Num. 16.48.

22

Doe seyde Aravna tot David; Mijn Heere de Coninck neme ende offere dat ⁴⁶ goet is in sijne oogen: siet daer de ⁴⁷ runderen ten brantoffer, ende de sleeden ende het runder-tuych ten ⁴⁸ houte.

46 D. dat hem gelieft ofte behaecht.

47 Want Aravna was in’t dorsschen waer toe men gebruyckte runderen ofte ossen, die den getackten dorschwagen, ofte sleede, over het koorn omtrocken. siet Deut. 25. op vers 4.

48 Om de offerhande met vyer aen te steken.

23

Dit alles ⁴⁹ gaf Aravna de ⁵⁰ Coninck aen den Coninck: voorts seyde Aravna tot den Coninck; De HEERE uwe Godt ⁵¹ neme een welgevallen in u.

49 Soo veel hem aenginck: maer David wilde ’t niet aennemen.

50 Sommige meynen dat hy een Coninck genoemt wort, om dat hy sich soo liberael hier droech , als of hy een Coninck geweest ware: Andere verstaen, dat hy der Iebusiten Coninck geweest zy, eer David de burcht Zion innam. Andere meynen dat, Coninck, sijn toename zy geweest.

51 Dat is, toone, dat hy u, mitsgaders uwe gebeden ende offerhanden, genadichlick in den Messia aensie ende aen-neme: waer van gebleken is door het vyer, dat Godt van den Hemel sondt op den brant-offers altaer. 1.Chron. 21.26.

24

Doch de Coninck seyde tot Aravna; Neen, maer ick sal ’t ⁵² sekerlick van u koopen voor den prijs, want ick en sal den HEERE mijnen Godt niet offeren brantofferen om ⁵³ niet: Also kochte David den dorschvloer, ende de runderen voor ⁵⁴ vijftich silvere sikelen.

52 Hebr. Koopende koopen.

53 Die my van eenen anderen om niet souden gegeven zijn, maer van het gene dat mijne is.

54 Dit wort verstaen van den prijs der runderen ende des anderen gereetschaps: want de gantsche plaetse heeft hy gekocht voor ses hondert goudene sikelen. 1.Chron. 21.25. Sommige verstaen dat hier gesproken wort van den koop des dorsch-vloers ende der runderen: maer 1.Chron. 21.25. van den koop der gantscher plaetse daer op de Tempel gebouwt is. Van goudene sikelen, siet Genes. 24. op vers 22.

25

Ende David bouwde aldaer den HEERE eenen altaer, ende offerde brant-offeren ende danck-offeren: Also wert de HEERE den ⁵⁵ lande verbeden, ende dese plage van over Israël op-gehouden.

55 Dat is, den inwoonderen des lants versoent, door het middel der gebeden, die geschiedden in ’t geloove des Messie, ende sijnes eenigen Soen-offers, waer van dese offerhanden een voorbeelt waren.

FINIS