Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het Eerste Capittel.

De stam Iuda begint op Godts bevel krijch te voeren tegen d’inwoonderen van Canaan, vers 1, etc. Overwint Adonibezek, 4. Wint Ierusalem, 8. slaet de kinderen Enaks van Hebron, 10. Othniel wint Debir, ende bekomt daer door Calebs dochter tot een Wijf, 11. De Keniten woonen onder Iuda, 16. Simeon wint Zephath, 17. ende Iuda verscheyden steden der Philistijnen, 18. Die vanden huyse Iosephs winnen Bethel, 23. Verhael vande slappicheyt der stammen in ’t verdrijven der Canaaniten, waer door sy van deselve worden gequelt, ende onder malkanderen blijven woonende, 19, 21, etc.

1

ENde het geschiedde na den doot van Iosua, dat de kinderen Israëls den HEERE ¹ vraegden, seggende: ^a Wie sal onder ons voor eerst op-trecken nae de Canaaniten, om tegens hen te krijgen?

1 Door den Hooge-Priester, met den Ephod bekleet zijnde. Siet hier van Godts bevel, Num. 27.21. ende verg. ond. cap. 20.18. 1.Sam. 23.9.

a Iud. 20.18.

2

Ende de HEERE seyde; ² Iuda sal optrecken: siet, ick hebbe dat lant in sijne hant gegeven.

2 D. de stam Iuda. Alsoo in ’t volgende, Simeon, dat is, de stam Simeons, ende soo voorts inde reste.

3

Doe seyde Iuda tot sijnen broeder ³ Simeon; Treckt met my op in mijn ⁴ lot, ende laet ons tegen de Canaaniten krijgen, so sal ick oock met u optrecken in u lot: also tooch Simeon met hem.

3 De erffenissen van Iuda ende Simeon waren voor een deel onder malkanderen vermengt ofte gemeen. siet Ios. 9.1, 9.

4 D. om ’tlant, dat my door ’t lot toegevallen is, in te nemen.

4

Ende Iuda tooch op, ende de HEERE gaf de Canaaniten ende de Phereziten in ⁵ hare hant: ende sy sloegense by ⁶ Bezek, tien duysent man.

5 Inde hant van Iuda ende Simeon.

6 Niet verre van Ierusalem gelegen. Siet oock 1.Sam. 11.8.

5

Ende sy vonden Adoni-Bezek te Bezek, ende streden tegens hem: ende sy sloegen de Canaaniten ende de Phereziten.

6

Doch Adoni-Bezek vluchtede, ende sy jaechden hem na: ende sy grepen hem, ende ⁷ hieuwen de duymen sijner handen ende sijner voeten af.

7 D’ oorsake hier van, was sijne grouwelicke Tyrannie verhaelt in ’t volgende vers.

7

Doe seyde Adoni-Bezek; Tseventich Coningen, met afgehouwene duymen harer handen ende harer voeten, waren onder mijne tafel ⁸ [de kruymen] oplesende; gelijck als ick gedaen hebben, alsoo heeft my Godt vergolden: ende sy brachten hem tot Ierusalem, ende hy sterf aldaer.

8 ’Tgene van de tafel afviel, ofte hen toegeworpen wierde.

8

Want de kinderen van Iuda ⁹ hadden tegen Ierusalem gestreden, ende haddense ¹⁰ ingenomen, ende met de ¹¹ scherpte des sweerts geslagen: ende sy hadden de stadt in ’t vyer ¹² gesett.

9 And. streden: maer het meeste gevoelen is, dat alhier by occasie, dat in ’t voorgaende vers geseyt is, datse Adoni-Bezek te Ierusalem brachten, de inneminge van Ierusalem, ende eenige andere geschiedenissen (tot aen het 17. vers) uyt het boeck Iosua worden wederhaelt, als te sien is Ios. cap. 15.

10 Verstaet dat deel der stadt, het welcke hen te deel gevallen was, niet het ander deel, dat Benjamin mede toequam, ende het Slot. siet Ios. 15.8, 63. ende 18.11, 28. Oock ond. vers 21. met de aenteeck.

11 Hebr. aen den mont des sweerts.

12 Hebr. gesonden: D. sy hadden het vyer daer in geworpen: alsoo ond. cap. 21.48.

9

^b Ende ¹³ daerna waren de kinderen van Iuda af getogen, te krijgen tegen de

b Ios. 10.36. ende 11.21. ende 15.13.

13 Na de inneminge van Ierusalem.

[fol. 110v]

Canaaniten, woonende in ’t geberchte, ende in ’t Suyden, ende in de leechte.

10

^c Ende ¹⁴ Iuda was henen getogen tegen de Canaaniten, die te ¹⁵ Hebron woonden, (de naem nu van Hebron was te vooren Kiriath Arba,) ende sy sloegen den ¹⁶ Sesaï, ende Ahiman, ende Thalmaï.

c Ios. 15.14.

14 Onder ’t beleyt van Iosua ende Caleb, Ios. 15.14.

15 Siet Ios. 15.13.

16 Drie Reusen, kinderen Enaks, als ond. vers 20 verhaelt wort.

11

Ende van daer was ¹⁷ hy henen getogen tegen de inwoonderen van ^d Debir: de naem nu van ¹⁸ Debir was te vooren Kiriath-Sepher.

17 Iuda.

d Ios. 15.15, etc.

18 Siet Ios. 12.13.

12

Ende Caleb seyde; Wie Kiriath-Sepher sal slaen, ende nemense in, dien sal ick oock mijne dochter Achsa tot eene vrouwe geven.

13

Doe namse Othniël in, ¹⁹ de soon van Kenaz, ²⁰ broeder van Caleb, ²¹ die jonger was dan hy: ende Caleb gaf hem Achsa sijne dochter tot eene vrouwe.

19 D. nakomelinck van Kenaz, gelijck sommige dit verstaen.

20 D. bloet-verwant, nae bestaende: dit verstaen sommige van Othniel, andere van Kenaz. Verg. Num. 32.12. Ios. 15.17. ond. 3.9, 11. 1.Chron. 4.13, 15.

21 Hebr. kleynder, ofte, minder als hy, namelick Kenaz. Anders die (T.w. Othniel) de jongste was van, ofte, uyt hem, namelick, Kenaz: dat is, de jongste ende geringste van aensien onder alle nakomelingen van Kenaz, ende des niet tegenstaende vereert ende verheven boven andere door dese manlicke daet, het gevolgde houwelick, ende Richterschap. onder cap. 3.9, etc.

14

²² Ende het geschiedde, als sy [tot hem] quam, dat sy hem ²³ aenporde, om van haren vader een velt te begeeren; ende sy spronck van den esel af: doe seyde Caleb tot haer; Wat is u?

22 Siet van dit verhael, Ios. 15.18, 19. ende d’ aenteeck. aldaer.

23 Ofte, aensochte.

15

Ende sy seyde tot hem; Geeft my eenen ²⁴ segen; dewijle ghy my een ²⁵ dorre lant gegeven hebt, geeft my oock waterwellingen: doe gaf haer Caleb hooge wellingen, ende leege wellingen.

24 Siet Gen. 33. op vers 11.

25 Hebr. Suyd-lant.

16

De kinderen des ²⁶ Keniters, Moses schoonvaders, togen oock uyt ²⁷ de Palmstadt op met de kinderen van Iuda, nae de woestijne van Iuda, die tegen’t Zuyden van ²⁸ Harad is: ²⁹ ende sy gingen henen ende woonden met het volck.

26 Verstaet Iethro. siet Num. 24.21, 22.

27 Iericho. Siet Deut. 34. op vers 3.

28 De naem eener stadt, gelegen by’t gebergte Seir, ende misschien oock van eenen Coninck der selver plaetse. Siet Num. 21.1.

29 Hebr. ende hy ginck ende woonde, ofte, bleef met, ofte, by den volcke. Hy, naemlick, de Keniter, dat is, Iethros nakomelingen. Sommige setten ’t aldus over: want hy (de Keniter) was [mede] getogen, ende was gebleven, ofte, hadde gewoont by den volcke, naemlick Israel. siet Num. 10.29. ende 24.21, 22. 1.Sam. 15.6.

17

³⁰ Iuda dan tooch met sijnen broeder Simeon, ende sy sloegen de Canaaniten, woonende te ³¹ Zephath, ende sy ³² verbandense, ende men noemde den naeme deser stadt ³³ Horma.

30 Hier wort de Historie, bov. vers 8. verlaten zijnde, hervatt ende vervolcht.

31 Dese plaetse wort nergens meer vermelt: alleenlick vintmen 2.Chron. 14.9, 10. het dal Zephata, by Maresa, in Iuda: Sommige setten ’t aldaer over: het dal [liggende] nae Zephath toe.

32 Siet Deut. 2. op vers 34.

33 D. Ban, verbanninge. Vergel. Num. 14.45. ende 21.3. Sommige meynen, dat dit Horma zy de Conincklicke stadt, gelegen aende Suyder grensen van Canaan, aen het West-eynde des geberchtes Seïr: Siet Iosu. 12.14. ende 15.30. ende 19.4. 1.Sam. 30.30. 1.Chron. 4.30.

18

Dear toe nam Iuda ³⁴ Gaza in, met hare ³⁵ lantpale, ende Askelon met hare lantpale: ende Ekron met hare lantpale.

34 Dese steden waren gelegen in der Philistijnen lant, aende middellantsche Zee, ende worden dickwijls in de H. Schrift vermelt.

35 D. Het omliggende lant: alsoo in ’t volgende.

19

Ende de HEERE was met Iuda, dat hy [de inwoonders] van ’t geberchte verdreef: maer ³⁶ hy en [ginck niet voort] om de inwoonders des dals te verdrijven, ³⁷ om dat sy ysere wagenen hadden.

36 N. Iuda, And. maer niet verdrijvende.

37 Hoewel de Heere met Iuda geweest was in ’t innemen van ’t geberchte, so en was hy evenwel niet hertich genoech om de reste te vervolgen, door menschelicke vreese, die hier by hem meer vermochte, als het bevel ende de beloften Godes, Ios. 13.6. ende 17.18. Vande ysere wagenen te dier tijt in ’t strijden gebruycklick, Siet Ios. 17.18.

20

Ende sy gaven ³⁸ Hebron aen Caleb, gelijck als ^d Mose gesproken hadde: ende hy verdreef van daer de ³⁹ drye sonen Enaks.

38 Siet hier van de Historie Ios. 14. van het 6 vers tot het eynde.

d Num. 14.24. Ios. 14.13.

39 Van dewelcke boven vermelt is, vers 10. Van Enak ende sijne nakomelingen, die Reusen geweest zijn, siet Num. 13. op vers 22. And. des Reusen.

21

Doch de kinderen Benjamins hebben de Iebusiten, ⁴⁰ te Ierusalem woonende, niet verdreven: maer de Iebusiten woonden met de kinderen Benjamins te Ierusalem, tot op ⁴¹ desen dach.

40 Verst. in het opperste deel der stadt, ende het Slot, welck Benjamin te deele was gevallen, also hare erffenissen by die van Iuda voor een deel gelegen waren. Ios. 18.11. Iuda hadde het sijne ingenomen, als bov. vers 8. uyt het Slot zijn de Iebusiten eerst van David verdreven. 2.Sam. 5. versen 6, 7.

41 Als dit van den autheur deses boecx beschreven wert.

22

Ende het huys Iosephs tooch oock op nae Bethel: Ende de HEERE was met hen.

23

Ende het huys Iosephs bestelde verspieders by Bethel: de naem nu deser stadt ^e was te vooren ⁴² Luz.

e Genes. 28.19.

42 Siet Genes. 28. vers 19.

24

Ende de ⁴³ wachters sagen eenen man, uytgaende uyt de stadt: ende sy seyden tot hem; Wijst ons doch den inganck der stadt, ende wy sullen weldadicheyt by u doen.

43 Die uytgesonden waren, om de gelegentheyt der stadt te bespieden.

25

Ende als hy hen den inganck der stadt gewesen hadden, so sloegen sy de stadt met de scherpte des sweerts: maer dien man, ende sijn gantsche huysgesin, lieten sy gaen.

26

Doe tooch dese man in ’t lant der ⁴⁴ Hethiten: ende hy bouwede eene stadt, ende noemde haren name Luz; dit is haer naem tot op desen dach.

44 Woonende aen de Noordzijde van ’t geberchte Ephraims.

27

^f Ende ⁴⁵ Manasse en verdreef ⁴⁶ Beth-Sean niet, nochte hare ⁴⁷ onderhoorige plaetsen, nochte ⁴⁸ Taanach met hare onderhoorige plaetsen, nochte de inwoonderen van Dor met hare onderhoorige plaetsen; nochte de inwoonderen van ⁴⁹ Iibleam met hare onderhoorige plaetsen, nochte de inwoonderen van Megiddo met hare onderhoorige plaetsen: ende de Canaaniten ⁵⁰ wilden woonen in den selven lande.

f Ios. 17.11, 12.

45 Verstaet den halven stam, woonende in Canaan: niet, die over de Iordane in Gilead, ende Basan woonden.

46 D. de inwoonders van Beth-Sean: gelijck in het volgende verklaert wort. Beth-Sean lach by de Iordane aen de west-zijde. siet Ios. 17.11.

47 D. de omliggende plaetsen, onder haer sorterende. Hebr. Dochteren.

48 Gelegen aen ’t geberchte Gilboa. Siet oock Ios. 17. vers 11. ende 21.25.

49 Ios. 17.11. Beyde dese plaetsen lagen nae by de Middellantsche zee.

50 Ofte, vonden goet, verwillichden, ofte, begosten (Hebr. de Canaaniter wilde, etc.) T.w. ofte uyt moetwille, ofte op conditie van Tribuyt: gelijck sommige dit uyt het volgende vers verklaren. Alsoo ond. vers 35. Siet oock Ios. 17.12.

28

Ende het geschiedde, als Israël sterck wert, dat hy de Canaaniten op cijns stelde: maer hy en ⁵¹ verdreefse niet gantschelick.

51 Hebr. verdrijvende verdreef hy hem niet: te weten, den Canaaniter.

29

^g Oock en verdreef Ephraim de Canaaniten niet, die te ⁵² Gezer woonden: maer de Canaaniten woonden in ’t midden van hem, te Gezer.

g Ios. 16.10.

52 Gelegen by de beke Gaas nae de Middellantsche zee toe: zijnde mede eene stadt der Leviten, Ios. 21.21.

30

Zebulon en verdreef de inwoonderen van ⁵³ Kitron niet, nochte de inwoonderen van ⁵⁴ Nahalol: maer de Canaaniten woonden in ’t midden van ⁵⁵ hem, ende waren cijnsbaer.

53 Gelegen by ’t geberchte Zebulons west-waert, nae by den oorspronck vande beke Iiphtahel.

54 Siet Ios. 19.15.

55 Zebulon.

31

Aser en verdreef de inwoonderen van ⁵⁶ Acco niet, nochte de inwoonderen van Zidon: nochte ⁵⁷ Achlab, nochte Achsib, nochte Chelba, nochte Aphik, nochte Rechob:

56 Dese plaetsen waren gelegen aende middellantsche zee, alleenlick lagen Aphick ende Achlab wat lantwaert in. Van Asers Lot siet Ios. 19.24, etc. Rechob was oock eene stadt der Leviten, Ios. 21.31. mede lantwaert in gelegen. siet Num. 13.21.

57 D. de inwoonderen van dese steden.

32

Maer de Aseriten woonden in ’t midden der Canaaniten, die in den lande woonden: want sy en verdrevense niet.

33

Naphtali en verdreef de inwoonderen van ⁵⁸ Beth-Semes niet, nochte de inwoonderen van Beth-Anath, maer woonde in ’t midden der Canaaniten, die in den lande woonden; doch de inwoonders van Beth-Semes ende Beth-Anath werden hen cijnsbaer.

58 Siet van dese beyde steden, gelegen in Naphtali, Ios. 19.38.

34

Ende de Amoriten drongen de kinderen Dans in ’t geberchte: wantse hen niet toelieten af te komen in ⁵⁹ het dal.

59 D. in de leegten.

35

Oock ⁶⁰ wilden de Amoriten woonen op het geberchte Heres, te ⁶¹ Ajalon, ende te Saalbim: maer de hant des huyses Iosephs wert swaer, so datse ⁶² cijnsbaer werden.

60 Set bo. op vers 27.

61 Siet Ios. 19.42. ende 21.24. Saalbim lach in het dal Eskol, Ajalon van daer in het Noord-west nae de West-zee, op de grenzen van Dan. Andere plaetsen van desen naem, siet ond. cap. 12.12.

62 Hebr. tot cijns werden, ofte, waren. De sin is, die vanden huyse Iosephs quamen Dan te hulpe, ende bedwongen de Amoriten soo verre, dat se hen cijns-baer werden.

36

Ende de lantpale des Amoriten was van den opganck van ⁶³ Akrabbim, van den ⁶⁴ rotzsteen, ende opwaerts henen.

63 Gelegen by ’t Suyd-eynde van de Sout-zee, ende aen’t Oost-eynde van ’t geberchte Seïr, op de uyterste grenzen van Canaan, tegen ’t Suyden. Siet Ios. 15.2, 3, 5.

64 And. Sela, ofte Petra Arabiae. eene vermaerde stadt, op een steenrotze gelegen.