Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het ix. Capittel.

Getrouwe waerschouwingen aen Israël, dat sy hare vyanden overwonnen hebbende, ende in ’t beloofde lant gebracht zijnde, geensins moesten gedencken, dat Godt sulcx om hare gerechticheyt gedaen hadde, maer om der inwoonderen boosheyt te straffen, ende sijne genadige verbonts-beloften aen Israël te volbrengen, vers 1, etc. welcx Mose bewijst met een lanck verhael van Israëls wederspannicheyt ende grouwelicke sonden, begaen aen Horeb, 7. te Tabhera, Massa, Kibroth-Taava, 22. als oock te Kades-Barnea, 23. waer by Mose verhaelt, hoe seer hy om harer sonden wille zy ontstelt geweest, ende wat voorbiddingen hy heeft moeten doen, om Godts toorn te stillen, 15.

1

HOort Israël; ghy sult ¹ heden over de Iordane gaen, dat ghy inkomet om ² volcken te erven, die grooter ende stercker zijn dan ghy: steden, die groot, ende tot ³ inden hemel gesterckt zijn:

1 D. al haest, binnen korten tijt.

2 D. landen der volckeren, die etc. want die volckeren moesten sy uytroeyen nae Godes bevel.

3 Siet bov. cap. 1. op vers 28.

2

Een groot ende lanck volck, kinderen der ⁴ Enakim: die ghy kent, ende [van welcken] ghy ^a gehoort hebt: ⁵ Wie soude bestaen voor ’t aengesichte der kinderen Enaks?

4 Als bov. cap. 1.28. ende 2.10, 11.

a Num. 13.33, 34.

5 Een gemeen spreeckwoort, ten tyde als dese Reusen in fleur waren.

3

So sult ghy heden weten, dat de HEERE uwe Godt de gene is, die voor u aengesichte doorgaet, een ^{b 6} verteerende vyer; die salse verdelgen, ende die salse voor u aengesichte nederwerpen: ende ghy sultse uyt de besittinge verdrijven, ende sultse haestelick te niete doen, gelijck als de HEERE u gesproken heeft.

b Bov. 4.24. Hebr. 12.29.

6 Siet bov. cap. 4. op vers 24.

4

Wanneerse nu de HEERE uwe Godt voor u aengesichte sal hebben uytgestooten, so en ⁷ spreeckt niet in u herte, seggende: De HEERE heeft my om mijne gerechticheyt ingebracht, om dit lant te erven: want om de godtloosheyt deser volcken, verdrijftse de HEERE voor u aengesichte uyt de besittinge.

7 Siet bov. cap. 7. op vers 17.

5

Niet om ⁸ uwe gerechticheyt, noch om de oprechticheyt uwes herten koomt ghy henen in, om haer lant te erven: maer om de godtloosheyt deser volcken, verdrijftse de HEERE uwe Godt voor u aengesicht uyt de besittinge; ende om het woort te bevestigen, dat de HEERE uwe Godt uwen vaderen, Abraham, Isaac ende Iacob ^c gesworen heeft.

8 Want ghy, wil de HEERE seggen, geene gerechtigheyt by u selven hebt, maer het contrarie. Siet versen 6, 7. etc. eene gelijcke maniere van spreken gebruyckt d’Apostel Tit. 3.5. ende elders dickwils in ’t verhael van de oorsaken der salicheyt, dat is, onser verlossinge ende besittinge des hemelschen Canaans, als hy seyt: niet uyt de wercken, niet uyt de rechtveerdige wercken, die wy souden gedaen hebben, etc.

c Genes. 12.7. ende 13.15. ende 15.7. ende 17.8. ende 26.4. ende 28.13.

6

Weet dan, dat u de HEERE uwe Godt niet om uwe gerechticheyt dit selve goede lant geeft, om dat te erven: want ghy zijt een ⁹ hartneckich volck.

9 Siet Exod. 32.9.

7

Gedenckt, en vergeet niet, dat ghy den HEERE uwen Godt inde woestijne ^d seer vertoornt hebt: van dien dage af, dat ghy uyt Egyptenlant uytgegaen zijt, tot dat ghy quaemt aen dese plaetse, zijt ghylieden wederspannich geweest tegen den HEERE.

d Exod. 14.11. ende 16.2. ende 17.2. Num. 11.4.

8

^{10 e} Want aen Horeb vertoorndet ghy den Heere seer: dat hy sich tegen u vertoornde, om u te verdelgen.

10 Dit volgende verhael dient tot bewys van het 5 ende 6 vers, daer Mose seyde, dat Godt haer niet om hare gerechticheyt in ’t lant Canaan brengen soude.

e Exod. 32.4. Psal. 106.19.

9

Als ick op den berch geklommen was, om te ontfangen de steenen tafelen, de tafelen des ¹¹ verbonts, dat de HEERE met u lieden ¹² gemaekt hadde; doe ^f bleef ick veertich dagen ende veertich nachten op den berch, ¹³ at geen broot, ende dronck geen water.

11 D. op de welcke de tien geboden geschreven waren, die het verbont der wet Godes vervateden: alsoo vers 10. etc.

12 Siet Genes. 15. op vers 18.

f Exod. 24.18. ende 34.28.

13 D. ick nuttichde noch spijse noch dranck. alsoo vers 18. ende 1.Reg. 13.8, 9, 13. 2.Reg. 6.22.

10

Ende de HEERE gaf my de twee steenen tafelen, ^g met ¹⁴ Godes vinger beschreven: ende ¹⁵ op deselve, nae alle de woorden, die de HEERE op den berch uyt het midden des vyers ¹⁶ ten dage der versamelinge met ulieden gesproken hadde.

g Exod. 31.18.

14 D. met sijnen vinger. Siet de geestelicke beduydinge van desen, 2.Corint. 3.3, 7. ende verg. Ier. 31.33.

15 T.w. was geschreven.

16 Als Israël onder aen den voet des berchs stont om des HEEREN geboden aen te hooren.

11

So geschieddet ten eynde van veertich dagen ende veertich nachten, [als] my de HEERE de twee steenen tafelen, de tafelen des verbonts, gaf;

12

Dat de HEERE tot my seyde: Staet op, gaet haestelick af van hier, want u volck, dat ghy uyt Egypten hebt uytgevoert, heeft ¹⁷ het verdorven: sy zijn haestelick afgeweken van den ¹⁸ wech, dien ick hen geboden hadde; sy hebben hen een gegoten beelt gemaeckt.

17 Ofte, sich verdorven. Siet Exod. 32.7.

18 Siet Gen. 18. op vers 19.

13

Voorts sprack de HEERE tot my, seggende: ick heb dit volck aengemerckt, ende siet, het is een ^h hartneckich volck.

h Exod. 32.9. ende 33.3. ende 34.9. Ond. 10.16. ende 31.27. 2.Reg. 17.14.

14

^{i 19} Laet van my af dat ickse verdelge, ende haren naem van onder den Hemel uytdoe: ende ick sal u tot een machtiger ende meerder volck maken, dan dit is.

i Exod. 32.10. Psal. 106.23.

19 Of de HEERE seyde: en valt my niet meer lastich met u voorbidden voor dit hartneckich volck. Siet Mosis voorbede, Exod. 32.11, 12, etc. ende 34.9. ende ond. vers 26, etc.

15

Doe keerde ick my, ende ginck van den berch af; de berch nu brandde van vyer, ende de twee tafelen des verbonts waren op beyde mijne handen.

16

Ende ick sach toe, ende siet, ghy haddet aen den Heere, uwen Godt, gesondicht, ghy haddet u een gegoten kalf gemaeckt: ghy waert haestelick afgeweken vanden wech, dien u de HEERE geboden hadde.

17

Doe vattede ick de twee tafelen, ende wierpse henen uyt beyde mijne handen, ende brackse voor uwe oogen.

18

Ende ick wierp my neder voor het aengesichte des HEEREN, ²⁰ als ten eersten, veertich dagen ende veertich nachten, ick en at geen broot, ende dronck geen water: om alle uwe sonde, die ghy haddet gesondicht, doende ²¹ dat quaet is in des HEEREN oogen, om hem tot toorne te verwecken.

20 Ick deed’wederom als ick te vooren gedaen hadde.

21 D. dat hem mishaegt.

19

Want ick vreesde van wegen den toorne ende de grimmicheyt, daermede de HEERE seer op u lieden vertoornt was, om u te verdelgen: doch de HEERE verhoorde my oock op dat mael.

20

Oock vertoornde sich de HEERE seer tegen Aaron, om hem te verdel-

[fol. 87r]

gen: doch ick badt oock ter selver tijt voor Aaron.

21

Maer ²² uwe sonde, het kalf, dat ghy haddet gemaeckt, ^k nam ick ende verbrandde’t met vyer, ende stampte’t, malende het wel, tot dat het verdunt wert tot stof: ende ²³ sijn stof wierp ick inde beke, die van den berch afvliet.

22 D. als de volgende woorden uytwijsen, het gegoten calf, daer mede ghy de grouwelicke sonde der afgoderye bedreven hadt. Verg. Ies. 27.9. Hos. 10.8. Amos 8.14.

k Exod. 32.20.

23 Om desen grouwel op ’t hoochste te verfoeyen, ende alle gedachtenisse daer van in de diepte te versmooren. siet hier van breeder Exod. 32. op vers 20. ende verg. 2.Reg. 23. op vers 12.

22

Oock vertoorndet ghy den HEERE seer te ^{l 24} Thabera ende te ^{m 25} Massa, ende te ^{n 26} Kibroth-Taava.

l Num. 11.2.

24 D. brant. waer om dese plaetse alsoo genaemt zy, Siet Num. 11.2, 3.

m Exod. 17.7.

25 D. versoeckinge, Siet Exod. 17.7.

n Num. 11.4, 34.

26 D. lust-graven. Siet Num. 11.34.

23

Voorts als de HEERE ulieden sondt uyt Kades Barnea, seggende: ^o Gaet op ende ervet dat lant, dat ick u gegeven hebbe: so waert ghy den ²⁷ monde des H EEREN uwes Godts wederspannich, ende en ²⁸ geloofdet hem niet, ende en waert sijne stemme niet gehoorsaem.

o Num. 13.3. ende 14.1.

27 D. het bevel.

28 Siet bov. cap. 1. op vers 32.

24

Weder spannich zijt ghy geweest tegen den HEERE: van den dach af, dat ick u ²⁹ gekent hebbe.

29 D. met u omgegaen, ende volgens mijn beroep met u te doen gehadt hebbe.

25

Ende ick wierp my neder voor des HEEREN aengesicht, die veertich dagen, ende veertich nachten, inde welcke ick my nederwierp: dewijle de HEERE geseyt hadde, dat hy u verdelgen soude;

26

Ende ick badt tot den HEERE, ende seyde, ^p Heere, HEERE, en verderft u volck ende u erfdeel niet, dat ghy door uwe ³⁰ grootheyt verlost hebt: dat ghy uyt Egypten door eene stercke hant hebt uytgevoert.

p Exod. 32.11. Num. 14.13.

30 D. Majesteyt, ofte, groote mogentheyt. Siet ond. cap. 11.2.

27

Gedenckt ³¹ uwer knechten, Abrahams, Isaacs ende Iacobs: Siet niet op de hardicheyt dese volcx, noch op sijne godloosheyt, noch op sijne sonde.

31 D. des verbonts, dat ghy met hen gemaeckt hebt.

28

³² Op dat het lant, van daer ghy ons hebt uytgevoert, ^q niet en segge; Om datse de HEERE niet en konde brengen in’t lant, daer van hy hen gesproken hadde; ende om ³³ dat hyse hatede, heeft hyse uytgevoert, om haer te dooden inde woestijne.

32 Hebr. op datse niet seggen, het lant, van daer, etc. dat is, op dat de inwooners des lants, van daer, etc. niet seggen. naemlick de Egyptenaers: als Exod. 32.22.

q Exod. 32.12. Num. 14.16.

33 Verg. bov. 1.27.

29

Sy zijn doch u volck, ende u erfdeel, dat ghy door uwe groote kracht ende door uwen uytgestreckten arm hebt uytgevoert.