Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xvj. Capittel.

Korah, Dathan, ende Abiram maken oproer tegens Mose ende Aaron, vers 1, etc. Hoe sich Mose daer tegens gedragen heeft, 4. De oproermakers worden schrickelick van Godt gestraft, 31. Hare wieroock-vaten ter gedachtenisse ende waerschouwinge bewaert, 36. 'T volck murmureert over den onderganck der oproermakers, waer over 14700 met vyer verteert worden, 41. Aaron, door Mosis bevel, stilt de plage, 46.

1

¹ KOrah ^a nu, de sone Iizhars, des soons Levi, nam tot sich soo Dathan als Abiram, sonen van Eliab, ende ² On, den sone van Peleth, ³ sonen van Ruben.

1 Dese was het hooft van de t' samenrottinge ende beroerte, (vers 22. ende 49.) dien het nochtans minst betaemde, als zijnde een Levijt: als hier, ende ond. versen 5, 6. te sien is.

a Num. 26.9. ende 27.3. Iudae vers 11.

2 Die hier na niet meer wert genoemt: waer uyt sommige afnemen, dat hy sich beter bedacht, ende bekeert heeft.

3 Ofte, kinderen, dat is, nakomelingen van Ruben. Dit is te verstaen van Dathan, Abiram ende On. Ruben was wel d' eerstgeboren, maer hadde het recht der eerstgeboorte door sijne schandelicke misdaet verlooren: Hoewel dese (soo 't schijnt) daer op te moediger zijn geweest, gelijck Korah op d' afkomste van Levi.

2

Ende sy ⁴ stonden op voor het aengesichte van Mose, mitsgaders twee hondert ende vijftich mannen uyt de kinderen Israëls: ⁵ Oversten der vergaderinge, ⁶ de geroepene der t' samen-komste, ⁷ mannen van name.

4 D. sy stonden op tegen Mose, conspirerende, als onder sijne oogen, oft in sijne tegenwoordicheyt.

5 Soodanige hadden sy aen sich getrocken, om haer voornemen by de gemeynte aensienlick te maken.

6 Siet Num. 1. op vers 16.

7 Siet Genes. 6.4.

3

Ende sy vergaderden sich tegen Mose, ende tegen Aaron, ende seyden tot hen: ⁸ 'T is te veel voor u; want dese gantsche vergaderinge, sy alle, zijn heylich, ende de HEERE is in 't midden van hen: waerom dan verheft ⁹ ghy-lieden u over de gemeynte des HEEREN?

8 Hebr. veel voor u lieden, ofte, u lieden veel. Dat is, 't is genoech, ofte, te veel voor u beyden: (Verg. Ezech. 44.6.) want d' andere Israëliten zijn soo goet ende soo nae tot het Priesterdom ende de regeringe, als ghy twee.

9 Moses (willen sy seggen) in de politie, ende Aaron in 't Priesterdom.

4

Als Mose dit hoorde, so ¹⁰ viel hy op sijn aengesichte:

10 Seer ontstelt ende bedroeft zijnde, ende suchtende tot Godt, dat hy desen grouwelicken oproer wilde stillen.

5

Ende hy ¹¹ sprack tot Korah, ende tot sijne gantsche ¹² vergaderinge, seggende; Morgen-vroech dan sal de HEERE bekent maken, ¹³ wie de sijne, ende de heylige zy, dien hy tot sich sal doen naederen: ende wien hy ¹⁴ verkoren sal hebben, dien sal hy tot sich doen naederen.

11 Door Godts ingeven ende stieringe, met een vast vertrouwen van eene goede uytkomste in dese sake gesterckt, ende wel beraden zijnde.

12 Alle, die by hem vergadert waren, sijn gantsche rot.

13 Wien hy tot het Priesterdom verkoren heeft.

14 Hebr. verkiesen sal. D. betoonen sal verkoren te hebben: alsoo in 't volgende.

6

Doet dit: neemt u wieroock-vaten, Korah ende sijne gantsche vergaderinge:

7

Ende doet ¹⁵ morgen vyer daer in, legt reuckwerck daer op voor het aengesichte des HEEREN; ende 't sal geschieden, dat de man, dien de HEERE verkiesen sal, die sal heylich zijn: ¹⁶ 't is te veel voor u, ghy kinderen van Levi.

15 T.w. vroech, als vers 5. geseyt is.

16 D. ghy behoort met u deel (waer van in de volgende verssen gesproken wort) wel te vreden te zijn: ofte, 't is hooch ende verre genoech, houdt op ende staet af van dit quaet voornemen.

8

Voort seyde Mose tot Korah: Hoort doch, ghy kinderen van Levi:

9

Ist u te weynich, dat de Godt Israëls u, vande vergaderinge Israëls heeft afgescheyden, om ulieden tot hem te ¹⁷ doen naederen, om den dienst van des HEEREN Tabernakel te bedienen, ende te staen voor het aengesichte der vergaderinge, om hen te dienen?

17 Siet bov. cap. 3.6, 7, 8, 9, 11, 12, etc.

10

Daer hy u, ende alle uwe broederen, de kinderen van Levi, met u heeft doen naederen, soeckt ghy nu oock het Priesterampt?

11

Daerom ghy, ende uwe gantsche vergaderinge, ghy zijt vergadert tegen den HEERE: want Aaron, wat is hy, dat ghy tegens hem murmureert?

12

Ende Mose schickte henen, om Dathan ende Abiram, de sonen Eliabs, ¹⁸ te roepen: maer sy ¹⁹ seyden; Wy en sullen niet op komen.

18 Willende beproeven, of hyse met redenen, vermaningen ende bestraffingen (als aen Korah ende d' andere, hoe wel te vergeefs, geschiet was) mochte bewegen tot afstant.

19 Lieten Mose voor antwoort weder seggen.

13

Ist te weynich, dat ghy ons uyt een ²⁰ lant, van melck ende honich vloeyende, hebt opgevoert, om ons te dooden in de woestijne, dat ghy oock u selven ²¹ t' eenemael over ons tot een Over-Heer maeckt?

20 Egyptenlant.

21 Hebr. u selven tot een Overheer, ofte, Vorst maeckt, oock u selven tot een Overheer makende.

14

Oock en hebt ghy ons niet gebracht in een lant, ²² dat van melck ende honich vloeyt, noch ons ackers ende wijngaerden ten erfdeel gegeven: Sult ghy deser man-

22 Daer van ghy so veel gesproken hebt, willen sy seggen. Siet Exod. 13.5. Levit. 20.24. etc.

[fol. 71v]

nen ²³ oogen uytgraven? wy en sullen niet op komen.

23 D. blinthocken, alsmen seyt, verstant ende oordeel bedwelmen, datse u bedroch niet en souden mercken?

15

Doe ²⁴ ontstack Mose seer, ende hy seyde tot den HEERE; ²⁵ Siet haer offer niet aen: ^b ick hebbe niet ²⁶ eenen ezel van hen genomen, ende niet eenen van hen quaet gedaen.

24 Hebr. ontstack den Mosi, te weten, de toorn: verstaet eene heylige toornicheyt, uyt grooten yver voor Godts eere, tegen dese vyanden Godts ende sijner instellinge. Verg. Genes. 4. op vers 5.

25 Verg. Gen. 4.4. anders, spijsoffer.

b 1.Sam. 12.3.

26 Hy wil seggen: Ick en hebb' niemanden van haer in 't minste verkort, ofte eenich leet aengedaen, maer ter contrarie hen niet als alles goets gewilt ende gedaen. Verg. 1.Sam. 12.3.

16

Voorts seyde Mose tot Korah; Ghy, ende uwe gantsche vergaderinge, weest voor het aengesichte des HEEREN: ghy, ende sy, oock Aaron, op morgen.

17

Ende neemt een yeder sijn wieroockvat, ende legt reuckwerck daer in, ende brengt voor het aensichte des HEEREN, een yeder sijn wieroockvat, twee hondert ende vijftich wieroockvaten: oock ghy ende Aaron, een yeder sijn wieroockvat.

18

So namen sy, een yeder sijn wieroockvat, ende deden vyer daer in, ende leyden reuckwerck daer in: ende sy stonden voor de deure van de Tente der t' samenkomste, oock Mose ende Aaron.

19

Ende Korah dede de gantsche vergaderinge tegens ²⁷ hen versamelen, aen de deure van de Tente der t' samen-komste: Doe verscheen de ²⁸ heerlickheyt des HEEREN aen dese gantsche vergaderinge.

27 Mosen ende Aaron.

28 In de wolcken colomne, die een wonderlick teecken was van de bysondere tegenwoordicheyt Godts. Alsoo ond. vers 42.

20

Ende de HEERE sprack tot Mose ende tot Aaron, seggende:

21

Scheydet u af uyt het midden van dese vergaderinge, ende ick salse als in een ²⁹ oogenblick verteeren.

29 D. seer haeste, alsoo ond. vers 45.

22

Maer sy vielen op hare aengesichten, ende seyden; O Godt, Godt ^c der ³⁰ geesten alles ³¹ vleesches: ³² een eenich man sal gesondigt hebben, ende sult ghy u over dese gantsche vergaderinge grootlicx vertoornen?

c Num. 27.16. Hebr. 12.9.

30 D. der zielen, die ghy geschapen hebt: zijnde alsoo den autheur des levens. Alsoo wort geest voor ziele genomen. Psal. 31.6. ende 146.4. Eccl. 12.9. Luc. 8.55. ende 23.46. Act. 7.59. Hebr. 12.9.

31 D. aller menschen. Siet Genes. 6. op vers 12.

32 Naemlick Korah. Siet bov. vers 1. ende ond. vers 49.

23

Ende de HEERE sprack tot Mose, seggende:

24

Spreeckt tot dese vergaderinge, seggende: Gaet op van rontomme der wooninge van Korah, Dathan, ende Abiram.

25

Doe stont Mose op, ende ginck tot Dathan, ende Abiram: ende achter hem gingen de Outsten van Israël.

26

Ende hy sprack tot de vergaderinge, seggende; Wijckt doch af van de tenten deser godtlooser mannen, ende en roert niets aen van 't gene dat hare is: op dat ghy niet misschien verdaen en wordet ³³ in alle hare sonden.

33 D.in de straffe, die haer lieden van wegen alle hare sonden overkomen sal. Siet Genes. 4. op vers 13.

27

So gingen sy op van de wooninge van Korah, Dathan, ende Abiram, van rontomme: maer Dathan ende Abiram gingen uyt, staende in de deure harer tenten, ³⁴ met hare wijven, ende hare sonen, ende hare kinderkens.

34 Dat is, met hare gantsche huysgesinnen.

28

Doe seyde Mose; Hier aen sult ghy bekennen, dat de HEERE my gesonden heeft, om alle dese daden te doen: ³⁵ datse niet uyt mijn [eygen] herte en zijn.

35 D. dat ickse niet van my selven versiert, ende uyt eygener wille, oft op mijne eygene authoriteyt, gedaen hebbe. Verg. ond. cap. 24.13. Ezech. 13.2. met de aent.

29

Indien dese sullen sterven, ³⁶ gelijck alle menschen sterven, ende over hen eene ³⁷ besoeckinge sal gedaen worden, nae aller menschen besoeckinge; ³⁸ so en heeft my de HEERE niet gesonden.

36 D. op eene gemeene, bekende, gewoonlicke wijse.

37 D. indiense met eene gemeyne, bekende, ofte gewoonlicke plage van Godt gestraft worden.

38 D. so sal daer uyt blijcken, dat my de HEERE niet gesonden en heeft.

30

Maer indien de HEERE wat ³⁹ nieuws sal scheppen, ende het aerd-rijck sijnen mont sal opdoen, ende verslindense met alles wat hare is, ende sy levendich ter ⁴⁰ hellen sullen nedervaren; als dan sult ghy bekennen, dat dese mannen den HEERE getergt hebben.

39 Hebr. eene scheppinge sal scheppen: dat is, door sijne Godtlicke almacht een nieuw, ende te vooren ongehoort wonderwerck sal doen. Siet Genes. 1. op vers 1.

40 Ofte, in 't graf, in de groeve, kuyle, put, etc. dat is, in de klove, die door Godes kracht in het aerdrijck gescheurt soude worden. Van het Hebreeus woort Scheol, Siet Genes. 37. op vers 35. ende verg. Psal. 55.16.

31

Ende het geschiedde, als hy ge-eyndigt hadde alle dese woorden te spreken; so wert het aerdrijck, dat onder hen was, gekloven:

32

Ende de aerde opende haren mont, ende ^d verslondse met hare huysen; ende ⁴¹ alle menschen, die Korah toebehoorden, ende alle de have.

d Num. 26.10. ende 27.3. Deuter. 11.6. Psal. 106.17.

41 Uytgesondert de sonen van Korah, dewelcke niet zijn omgekomen, als dienende misschien te deser tijt in de Tente der t' samenkomste, ende van haers vaders oproerich voornemen niet wetende, oft immers 't selve niet toestaende. Siet ond. cap. 26.11. 1.Chron. 6.22, 37.

33

Ende sy voeren neder, sy, ende ⁴² alles wat hare was, levendich ter ⁴³ hellen: Ende de aerde overdecktese, ende sy quamen om uyt het midden der gemeynte.

42 Ofte, alle, die hen toebehoorden.

43 Sit op vers 30.

34

Ende het gantsche Israël, dat rontom haer was, vlood voor haer geschrey: want sy seyden; Dat ons de aerde misschien niet en verslinde.

35

Daer toe ginck een vyer uyt vanden HEERE, ende verteerde die ⁴⁴ twee hondert ende vijftich mannen, die reuckwerck offerden.

44 Siet bov. versen 2, 17, 18.

36

Ende de HEERE sprack tot Mose, seggende:

37

Segt tot Eleazar, den sone Aarons des Priesters, dat hy de wieroockvaten uyt den brant opneme, ende stroyt het vyer ⁴⁵ verre wech: want ⁴⁶ sy zijn heylich:

45 Ofte, gintswaert, ginder henen: dat is, doet het stroyen, geeft last, datmen 't stroye, buyten den leger aen de plaetse, daermen de assche stortte, als sommige verstaen.

46 T.w. de wierooc-vaten (als volgt) in dewelke dese mannen op Mosis bevel vyer ende reuck-werck voor den HEERE hadden gebracht.

38

[Te weten] de wieroockvaten van dese, ⁴⁷ die tegen hare zielen gesondigt hebben, datmen ⁴⁸ uytgereckte platen daer van make, tot een overtrecksel voor den altaer; want sy hebbense gebracht voor het aengesichte des HEEREN, daerom zijnse heylich: ende sy sullen den kinderen Israëls tot een ⁴⁹ teecken zijn.

47 D. die door de grouwelicke sonde het verderf haer selven op den hals gehaelt hebben. Vergel. 1.Reg. 2.23. Prov. 20.2.

48 Hebr. uytreckinge van platen. Verstaet, datmense door slaen uytrecken soude, om alsoo breede platen daer van te maken.

49 Tot een gedenckteecken van dese Goddelicke wrake, over soodanige oproermakers, die hen tegen Godts ordinantie gestelt hadden, op dat een yder sich voor sulcx leere wachten. Siet vers 40.

39

Ende Eleazar, de Priester, nam de kopere wieroockvaten, die de verbrande gebracht hadden, ende sy recktense uyt tot een overtrecksel voor den altaer:

40

Ter gedachtenisse voor de kinderen Israëls; op dat niemant vreemts, die niet en zy uyt den zade Aarons, naedere om reuckwerck aen te steken voor het aengesichte des HEEREN: op dat hy niet en ⁵⁰ worde als Korah, ende sijne vergaderinge, gelijck als hem de HEERE door den ⁵¹ dienst van Mose ⁵² gesproken hadde.

50 D. dat het hem niet en gae als Korah, etc.

51 Hebr. de hant.

52 D. voorseyt, gedreycht hadde.

41

Maer des anderen daechs murmureerde de gantsche vergaderinge der kinderen Israëls tegen Mose ende tegen Aaron, seggende: Ghylieden hebt des HEEREN volck gedoodt.

42

Ende het geschiedde, als de vergaderinge haer versamelde tegen Mose ende Aaron, ende haer wendde nae de Tente der t' samen-komste, siet so bedecktese die ⁵³ wolcke: ende de heerlickheyt des HEEREN verscheen.

53 De wolcken-colomne bedeckte de Tente der t' samenkomste. Siet bov. vers 19.

43

Mose nu ende Aaron quamen tot voor de Tente der t' samen-komste.

44

Doe sprack de HEERE tot Mose, seggende:

45

⁵⁴ Maeckt u op uyt het midden van dese vergaderinge: ende ick salse verteeren, als in een oogenblick: doe vielen ⁵⁵ sy op hare aengesichten.

54 Ofte, heffet u op.

55 T.w. Mose ende Aaron. Siet bov. vers 4. ende 22.

46

Ende Mose seyde tot Aaron; Neemt het wieroockvat, ende doet vyer daer in van den altaer, ende legt reuckwerck daer op, haestelick gaende tot de vergaderinge, ⁵⁶ doet over hen versoeninge: want een groote ⁵⁷ toorn is van voor het aengesichte des HEEREN uytgegaen, de plage heeft aengevangen.

56 Siet Levit. 1. op vers 4.

57 D. eene groote straffe is van den toornigen Godt uytgesonden, ende begint bereets aen te gaen.

47

Aaron nam het, gelijck als Mose gesproken hadde, ende liep in 't midden der gemeynte, ende siet, de plage hadde aengevangen onder den volcke: ende hy leyde reuckwerck daer in, ende dede versoeninge over het volck.

48

Ende hy stont tusschen de doode en-

[fol. 72r]

de tusschen de levendige: also wert de plage ⁵⁸ opgehouden.

58 Ofte, gestuyt, bedwongen, ingehouden. T.w. van Godt, verg. 2.Sam. 24.21, 25.

49

Die nu aen die plage gestorven zijn, waren veertien duysent ende seven hondert; behalven die gestorven waren om de ⁵⁹ sake van Korah.

59 Den oproer, waer van Korah de stichter was. Siet bov. op vers 1.

50

Ende Aaron keerde weder tot Mose aen de deure van de Tente der t' samen-komste: ende de plage was opgehouden.