Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxxij. Capittel.

Iacob, door de ontmoetinge vande heyren der Heylige Engelen gesterckt zijnde, sendt boden voor uyt tot sijnen broeder Esau, vers 1. etc. maer vernemende, dat hy met veel volcks tot hem afquam, deylt sijn volck ende vee, uyt vreese, in twee hoopen, ende bidt Godt seer vierichlick ende ootmoedichlick om hulpe ende verlossinge, 6. Sendt door sijne knechten geschencken voor uyt aen Esau, met order ende last, ende schickt sijne wijven ende kinderen by nachte over het veyr, 13. maer blijft selve alleen aen dese zijde, alwaer Godt met hem worstelt, geeft hem den naem van Israël, segent hem, ende raeckt sijne heupe, dat hy hinckt, 24.

1

IAcob tooch oock sijnes weechs: ende de ^{1 a} Engelen Godes ontmoeteden hem.

1 Om Iacob van Godes tegenwoordicheyt, ende bystant te meer te versekeren.

a Ond. 48.16.

2

Ende Iacob seyde, met dat hyse sach; Dit is een heyrleger Godes: ende hy noemde den name der selver plaetse, ² Mahanaim.

2 D. twee heyrlegers, ofte een dobbel heyrleger, het zy dat de Engelen haer verdeylt hebben in twee legers, om Iacob tusschen beyde te laten passeren: ofte om datter een leger was bestaende uyt Engelen, ende een ander bestaende uyt Iacobs huysgesin. Te deser plaetse is naderhant een stadt geweest die Mahanaim hiet. Ios. 13.26. ende 21.38.

3

Ende Iacob sondt boden uyt ³ voor sijn aengesichte tot Esau sijnen broeder, nae 'tlant ⁴ Seïr, de lantstreke ⁵ Edoms.

3 D. voor sijn aenkomste, ofte, eer hy daer komen soude, te weten, om den wech te bereyden tot de gunste sijnes broeders. dergelijcke maniere van spreken hebben wy Mal. 3.1. Matth. 11.10. Luc. 9.52. ende 10.1.

4 Siet bov. 14.6.

5 Het lantschap Idumaea, aen het zuydeynde van Iudea palende, ende hebbende sijnen naem van Esau, die oock Edom genoemt wort, bov. 25.30. ende nu woonde in dit lant, ond. cap. 36. vers 8. hebbende de voorige inwoonderen, T.w. de Horiten, daer uyt verdreven, Deut. 2. vers 12. en 22.

4

Ende hy geboodt hen, seggende; Soo sult ghy seggen tot ⁶ mijnen heere, tot Esau: Soo seyt Iacob uwe knecht, ick hebbe als vreemdelinck gewoont by Laban, ende hebber tot nu toe vertoeft.

6 Hoewel Iacob selve door het recht der eerstgebooorte, een Heere was van Esau, bov. 27.29. nochtans noemt hy hem aldus met behoudinge van sijn recht, om te beter in sijne gunste ende vrientschap door dese vernederinge te geraken; Te meer, om dat hy noch datelick inde besittinge van sijn recht, het welcke sach op den toekomenden tijt, niet gestelt en was. Soo dede oock David tegen Saul, 1.Sam. 24.7, 9. ende cap. 25. doorgaens.

5

Ende ick hebbe ossen, ende eselen, schapen, ende knechten, ende maechden: ende ick hebbe gesonden, om mijnen heere ⁷ aen te seggen, op ⁸ dat ick genade vinde in uwe oogen.

7 T.w. van mijne aenkomste ende gelegentheyt.

8 Siet bov. cap. 18. op vers 3. hy versoeckt vrientschap, eensdeels om vergetentheyt van alle voorgaende onminne te verwerven; andersdeels, om met vrede door 'tlant te mogen trecken.

6

Ende de boden quamen weder tot Iacob, seggende: Wy zijn gecomen tot uwen broeder, tot Esau; ende ooc treckt hy u te gemoete, ende ⁹ vierhondert mannen met hem.

9 Sonder twijfel gewapent, als af te nemen is uyt vers 8. ende 11.

7

¹⁰ Doe vreesde Iacob seer, ende hem was bange: ende hy verdeelde dat volc dat met hem was, ende de schapen, ende de runderen, ende de kemels, in twee heyren.

10 Uyt menschelicke swackheyt, te weten, om dat de bode anders geene tijdinge van Esau en brachte, dan dat hy hem met 400 mannen te gemoete quam, sonder eenich ander bescheyt.

8

Want hy seyde, Indien Esau op 't eene heyr comt, ende slaet het; so sal het overgeblevene heyr ¹¹ ontcomen.

11 Hebr. sal zijn tot ontkominge, ofte, behoudinge.

9

Voorder seyde Iacob; ¹² O Godt mijns ¹³ vaders Abrahams, ende Godt mijns vaders Isaacs: O HEERE, die tot my geseyt hebt; ^b keert weder tot u lant, ende tot uwe maegschap, ende ick sal wel by u doen.

12 Iacob benauwt zijnde, en roept het heyrleger der Engelen, 'twelck hy gesien hadde, niet aen, maer alleen den waren Godt.

13 Dat is; grootvaders.

b Bov. 31.13.

10

¹⁴ Ick ben geringer dan alle dese weldadicheden, ende dan alle dese ¹⁵ trouwe, die ghy aen uwen knecht gedaen hebt: want ick ben met mijnen ¹⁶ staf over dese ¹⁷ Iordane gegaen, ende nu ben ick tot twee heyren geworden.

14 D. ick ben geensins weerdich des goets dat ghy my te vooren gedaen hebt, oock niet des genen dat ick nu begeere, maer steune alleene op uwe genade, ende niet op mijne weerdicheyt ofte verdiensten.

15 Hebr. Waerheyt. Siet bov. 24.27.

16 verstaet eenen wandel-staf, hier mede geeft Iacob sijne armoede te kennen.

17 Siet bov. cap. 13. op vers 10.

11

Ruckt my doch uyt mijnes broeders hant, uyt Esaus hant: want ick vreese hem, dat hy niet misschien come, ende my slae, de moeder ¹⁸ met de sonen.

18 Ofte, op de sonen, eene maniere van spreken die levendich uytdruckt het doen der moederen, die de kinderen in noot zijnde, met hare eygen lichaem ende leven soecken te beschermen, ende also vande tyrannen op ende met den kinderen t'samen worden omgebracht. Siet Hose. 10.14.

12

Ghy hebt immers geseyt: ^c Ick sal ¹⁹ gewisselick by u weldoen, ende ick sal u zaet stellen als het zant der zee, dat van wegen de menichte niet getelt can worden.

c Bov. 28.13.

19 Hebr. ick sal weldoende weldoen.

13

Ende hy vernachtte aldaer dien selven nacht: ende ²⁰ hy nam van t'gene dat hem in sijne hant quam, een geschenck voor Esau sijnen broeder:

20 D. hy nam inder haeste uyt al sijn vee tot eene vereeringe voor sijnen broeder: also eensdeels de nacht, andersdeels de vreese van het aenstaende perijckel, hem niet toe en lieten groote keure te maken. And. van 't gene dat in sijn vermogen gekomen was; D. van 'tgene dat hy verworven hadde, ende vermochte.

14

Twee hondert geyten, ende twintich bocken: twee hondert oyen, ende twintich rammen:

15

Dertich soogende kemelinnen met hare ²¹ veulens, veertich koeyen, ende tien varren; twintich eselinnen, ende tien ²² jonge esels.

21 Hebr. sonen.

22 Ofte, Esel-veulens.

16

Ende hy ²³ gafse inde hant sijner knechten, ²⁴ elcke cudde besonder: ende hy seyde tot sijne knechten; Gaet ghy lieden door, voor mijn aengesichte, ende stelt ²⁵ ruymte tusschen cudde, ende tusschen cudde.

23 Een seer treffelick geschenck van soo veel hondert beesten, groote ende kleyne, van bysondere soorten, die hedensdaegs een groote somme gelts bedragen souden.

24 Hebr. cudde cudde voor sich alleen. Siet sulcke maniere van spreken bov. 7. op het 2. vers.

25 Hebr. eygentlick, ademinge. ende volgens ruymte, om dat de ruymte adem geeft. dit diende daer toe, op dat sijne giften elc in't bysonder van sijn broeder besichtigt zijnde, te aensienlicker mochten wesen, ende sijn gemoet allenxkens versachten. Siet ond. vers 20.

17

Ende hy geboodt ²⁶ den eersten seggende; Wanneer u Esau mijn broeder gemoeten sal, ende u vragen, seggende, Wiens zijt ghy? ende, waer henen gaet ghy? ende, wiens zijn dese ²⁷ voor u aengesichte?

26 T.w. den knecht die de eerste ofte voorste cudde leydde: ende soo in't volgende, van den eersten, tweeden, derden, etc.

27 D. die ghy voor u henen drijft, ofte, die voor u henen gaen.

18

So sult ghy seggen, Dat is een geschenck uwes knechts Iacobs, gesonden tot mijnen heere, tot Esau; ende siet, ²⁸ hy selfs is oock achter ons.

28 Dit seyt hy, op dat sijn broeder niet soude dencken, dat hy vreesde voor sijne oogen te komen, ofte door eenen anderen wech hem sochte te ontgaen.

19

Ende hy geboodt oock den tweeden, oock den derden, ooc allen die de cudden nagingen, seggende: ²⁹ Nae dit selve woort sult ghy spreken tot Esau, als ghy hem vinden sult.

29 D. achtervolgens 't gene ick te vooren geseyt hebbe.

20

Ende ghy sult oock seggen; Siet, uwe knecht Iacob is achter ons: want ³⁰ hy seyde, ³¹ Ick sal sijn aengesichte versoenen met dit geschenck, dat voor mijn aengesichte gaet, ende daerna sal ick sijn aengesichte sien, misschien ³² sal hy mijn aengesichte aennemen.

30 T.w. by hem selven: D. hy dachte. Siet bov. c. 20. op 't vers 11.

31 D. ick sal sijnen toorne, diemen in't aengesichte gemeynlick siet, stillen. Siet Prov. 21.14.

32 dese maniere van spreken in't goede genomen zijnde, beteeckent yemant gunstich zijn, ende goet doen uyt eene vriendelicke ende redelicke aenmerkinge van yet dat in hem goet is. Ende wort geseyt van Gode, als hy uyt enckele genade het goede, dat van hem alleen gekomen is, vriendelick aensiet. bov. 19.21. ende van de Menschen. als sy om eenige billicke reden, haren naesten gonstich zijn: als hier ende 1.Sam. 25.35. 2.Reg. 3.14.

21

Also ginck dat geschenck henen voor sijn aengesichte: doch hy selfs vernachtte dien selven nacht in't leger.

22

Ende hy stont op in dien selven nacht, ende hy nam sijne twee wijven, ende sijne twee dienstmaechden, ende sijne elf kinderen, ende hy tooch over ³³ het veyr ³⁴ Iabbok.

33 And. de ondiepte, wadden.

34 Dit is de name eener beke ofte riviere, spruytende by Rabba, de hooftstadt der Ammoniten, ende haer stortende in de Iordane, beneden de Galileische Zee. Siet Num. 21.24. Deut. 2.37. ende 3.16. Ios. 12.2. Iud. 11.13.

23

Ende hy namse, ende dedese over die beke trecken: ende hy dede overtrecken 'tgene hy hadde.

24

Doch ³⁵ Iacob bleef alleen over: ende ³⁶ een man worstelde met hem tot dat de dageraet op-ginck.

35 D. hy bleef alleen op dese zijde van de beke, aen 'tgeberchte Gilead, om in eensaemheyt Godt te bidden.

36 D. de Sone Gods, die sich in een menschelick lichaem hier vertoonde; gelijckmen afnemen kan uyt vers 28. ende 30. etc. ende Hos. 12.3, 4.

25

³⁷ Ende doe hy sach dat hy hem niet en overmocht, roerde hy ³⁸ het gewrichte sijner heupe aen; so dat het gewrichte van Iacobs heupe verwrongen wert, als hy met hem worstelde.

37 Dit is menschelicker wijse gesproken. De Heere sich voegende nae de menschelicke swackheyt, laet hem overwinnen, om Iacob te versekeren van eene goede uytkomste over het aenstaende perijckel: maer hy quetst hem oock, op dat hy hem leerde gevoelen sijne eygene swacheyt.

38 And. hol, panne.

26

^d Ende hy seyde; Laet my gaen, want de dageraet is op gegaen: maer hy seyde; ³⁹ Ick en sal u niet laten gaen, ten zy dat ghy my segent.

d Hos. 12.4.

39 Om dat hy nu gevoelde dat hy niet met eenen mensche hadde te doen, maer met eenen meerderen; daerom begeerde hy van hem gesegent te zijn.

27

Ende hy seyde tot hem; ⁴⁰ Hoe is uwe naem? ende hy seyde; Iacob.

40 Dit en vraecht Godt niet, om dat de name Iacobs hem onbekent was, maer om aenleydinge te hebben, sijnen name te veranderen tot eene eeuwige gedachtenisse deser kampinge.

28

Doe seyde hy; ^e Uwe naem en sal voortaen ⁴¹ niet Iacob heeten, maer ⁴² Israël: want ghy hebt u vorstelick gedragen ⁴³ met Godt, ende ⁴⁴ met de menschen, ende hebt overmocht.

e ond. 35.10.

41 Niet is hier soo veel geseyt als niet alleen, ofte niet soo veel, soo seer. want hy wort hier na oock wel Iacob genoemt. Siet dese maniere van spreken, 1.Sam. 8.7. Iohan. 7.16. ende 1.Cor. 1.17. ende 1.Iohan. 3.18.

42 D. Een Vorst Godts, ofte, die princelicke macht heeft met Godt; als blijckt uyt de volgende woorden. Desen naem geeft Godt Iacob ten tweedenmale, ond. 35.10.

43 Hebbende uytgestaen den strijt die hem Godt aen dede, ende overwonnen.

44 T.w. eerst met Esau, ende daer na met Laban, ende nu komt hy wederom te strijden met Esau.

29

Ende Iacob vraegde, ende seyde; Geeft doch uwen name te kennen: ende hy

[fol. 17v]

seyde; ⁴⁵ Waerom ist dat ghy nae mijnen name vraegt? ende ⁴⁶ hy segende hem aldaer.

45 Dit is eene afslagige vrage, als Iud. 13.17, 18. hy weygert hem sijnen name te openbaren, om hem te meer te versekeren, dat hy met geen mensche geworstelt en hadde.

46 Dit wast, dat Iacob begeert hadde vers 26. ende hem nu ten vollen versekerde, dat Godt hem verschenen was. Siet het volgende vers.

30

Ende Iacob noemde den name dier plaetse ⁴⁷ Pniël: want [seyde hy] ick hebbe ⁴⁸ Godt gesien [van] aengesichte tot aengesichte, ende ⁴⁹ mijn ziele is geredt geweest.

47 D. Godts aensichte, ofte, het aensien Godes. siet 1.reg. 21.25. in't volg. Pnuël.

48 Niet in sijn Goddelick wesen, maer in sulck eene gedaente, door dewelke hy sich klaerder aen my geopenbaert heeft, dan oyt te vooren.

49 Hy verwondert sich dat hy niet gestorven en was, Godt gesien hebbende. Siet bov. 16. op het vers 13. Verg. Exo. 20.19. Iud. 6.22, 23. ende 13.22.

31

Ende de Sonne rees hem op, als hy door Pnuël gegaen was, ende hy was hinckende aen sijne heupe.

32

⁵⁰ Daerom en eten de kinderen Israëls ⁵¹ de verruckte senuwe niet, die op het gewrichte der heupe is tot op desen dach; om dat hy het gewrichte van Iacobs heupe ⁵² aengeroert hadde aen de verruckte senuwe.

50 Verstaet mede datse niet en eten het vleesch ontrent die senuwe. Niet uyt superstitie ofte meeninge van Godsdiensticheyt, maer tot eene gedachtenisse van dien wonderlicken kamp, ende victorie aen Iacob ende sijne naekomelingen vergunt. Dit hadde sijn gebruyck voor de komste des Messiae, maer kan na de selve sonder superstitie niet gebruyckt worden.

51 Ofte, verkrompen, verwrongen. D. die hare kracht verloren heeft, ende verdooft, ofte verstuyckt is, ende hare plaetse als daer uyt verwrongen zijnde (om soo te spreken) vergeten heeft, de Ioden noemen dese senuwe oock soo inde dieren, nae 'tgene alhier Iacob wedervaren is. And. de geleende senuwe, om datse vande panne des heyligen beens tot aen de heupe overgaet, als zijnde van't heylich been daer aen geleent.

52 D. aenroerende gequetst hadde.