Sic. Jaargang 6

[p. 3]

[Nummer 1-2]

Woord vooraf

Het Tilburgse literaire landschap, zoals dat in de afgelopen tien jaar is gegroeid, kent een aantal onmiskenbare karakteristieken. Eigenzinnig, onafhankelijk en vooral vastberaden, zo zou je het inmiddels ontstane klimaat nog het best kunnen kenschetsen. Zo wordt aan de Tilburgse letterenfaculteit al een aantal jaren op eigenzinnige wijze literatuursociologisch onderzoek verricht dat, ondanks de indringende kritiek van de zijde van de traditionele taal- en letterkundewetenschap, inmiddels een stevige voet aan de grond heeft gekregen. Daarnaast worden er in Tilburg jaarlijks vele literaire evenementen - zoals Nederlands grootste publiekstoegankelijke prozafestival: de Nacht van het Boek - georganiseerd door evenzovele literaire verenigingen, stichtingen en gelegenheidsclubs.

In die Tilburgse petrie-bak werd ook vijf jaar geleden SIC letterkundig tijdschrift voor het eerst uitgegeven. Geen uitgever, geen literaire stroming, geen grote namen in de redactie die de onderneming ruggesteunden, maar slechts ongebreideld enthousiasme en het idee dat de SIC-variant node ontbrak aan het literaire tijdschriften-firmament. Zonder het gemak van een literaire infrastructuur of de troost van een of andere geletterde bloedgroep om in tijden van tegenslag bij uit te kunnen huilen, vaart SIC nu al vijfjaar een radicaal onafhankelijke koers. Dat is een klein mirakeltje.

Is er nou sprake van een Tilburgse ‘Welle’, een Tilburgs alternatief? Je zou het haast denken, ware het niet zo dat elke zakelijke, inhoudelijke of persoonlijke band tussen de faculteit, de organiserende verenigingen en SIC ontbreekt. Misschien is dat nog wel het stelligste bewijs voor de eigenzinnige onafhankelijkheid die Tilburgs literaire biotoop kenmerkt.

Maar wat houdt die onafhankelijke eigenzinnigheid in het geval van SIC nu eigenlijk in?

SIC heeft nooit geloofd in het opstellen van prestigieuze beginselprogramma's die via de binnenweg van discussies en polemieken op de culturele pagina's van grote dagbladen een snelle bekendheid garandeerden.

Dat wil nog niet zeggen dat er geen koers was in die vijf jaren. SIC heeft zich een lustrum lang sterk gemaakt voor een plaats voor de buitengaatsheid. Waarom? Omdat we getrakteerd dreigen te worden op een nieuwe vorm-of-vent-discussie. Omdat rasvertellers in het verdomhoekje van de loutere anecdote dreigen terecht te komen, omdat het huiskamerrealisme en de grachtengordelroos verstikkend dreigen te worden. Waar het georganiseerde literaire milieu zijn eigen modes en codes maakt, sleutelde SIC in de zijbeuken aan een ‘back to the basics’.

In SIC werd gekozen voor uithuizigheid, het ‘buiten’ leven, aandacht voor de verteller-pur-sang en dat heeft geleid tot een fiks aantal opmerkelijke debuten de afgelopen vijf jaar. Geen schoonheid om de schoonheid, maar een

[p. 4]

zoektocht naar datgene wat lezen zo interessant maakt: het avontuur in de letteren.

Zoiets zou je een horizontale programmering kunnen noemen, want een dergelijk reductiebeleid stoort zich niet aan de kortlopende literaire grillen, of het menu van de dag. SIC is vijf jaar lang geïnteresseerd geweest in ‘het verhaal over...’ en niet ‘de indruk van...’. Waar het postmodernisme evolueert naar een geleidelijke ontkoppeling van de posities van schrijver, verbeelding, werkelijkheid en lezer, waardeerde SIC het alternatief van de integratie: de verteller in een postmoderne omgeving, het hedendaagse avontuur.

En omdat SIC onafhankelijk was, hebben we - en zullen we ook in de toekomst - een grote plaats in kunnen ruimen voor debutanten die aan dit ruime profiel voldeden. SIC is nooit een voorgeborchte voor een uitgeverij geweest, wat verklaart dat onze debutanten door zeer verschillend geaarde uitgeverijen zijn opgepikt voor de uitgave van een eerste boek of bundel.

Een passender thema dan ‘De provincie jubileert!’ kon dit lustrumnummer van SIC dan ook niet dragen. De provincie is bij uitstek de plaats voor buitengaatsheid, de kiemplaats die SIC vertegenwoordigt, de plaats waar nieuw talent zich kan ontwikkelen. De bijdragen van een groot aantal auteurs, die de afgelopen vijf jaar in SIC publiceerden, zijn in dit nummer op die titel bijeengebracht.

Maar het thema van dit jubileumnummer heeft niet alleen betrekking op de afgelopen vijf jaren, het wordt ook op heel andere manieren benaderd.

Wie dit nummer doorwandelt zal zien dat in een enkele bijdrage het thema provincialisme in geografische zin wordt behandeld, maar dat in het merendeel van de bijdragen een andere betekenis van provincialisme wordt uitgewerkt. Venema, Schouten en Elburg storten zich, wellicht onbedoeld, op het oorlogsprovincialisme, dat gedeelte van het Nederlandse literaire landschap waarin nog steeds de uiteindelijke purgatio en rechtvaardiging voor gebeurtenissen en gedrag tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt gezocht. Maar er is ook een gedeelte idealistisch provincialisme zoals dat bij voorbeeld door Korthout in zijn bijdrage wordt behandeld. In dit nummer zijn nog andere vormen van provincialisme in de zin van buitengaatsheid te vinden voor wie ze zoekt.

Over niet al te lange tijd zullen door de voortschrijdende eenwording van de EG Nederland en de Nederlandse literatuur tegen de buitengrenzen van deze gemeenschap worden gedrongen. Met zijn kleine taalgebied zal Nederland buitengaats worden gemanoeuvreerd. Wat dan? Geen nood! SIC houdt zich tegen die tijd aanbevolen voor dergelijke adviezen ter bepaling van een strategie die erop is gericht om te voorkomen dat marges tot marginaliteit verworden. Wij hebben er immers ervaring mee, en zijn van plan die ervaring nog met minstens vijf jaar uit te breiden.

De redactie