De fragmenten van De tweede Rose

(1958)–Anoniem Rose, Die– rechtenstatus



[pagina 164]
Fragment Bl 2 Ga naar margenoot+ Die bede houesche waren ende wijs Ende vele van manieren wisten Sone mochten si bi ghere listenGa naar voetnoot3 Tswijfs herte daer toe brigen 5[regelnummer] No met crachte no met bedwingen Dat si bi wilen dinc anders dade Dan si selue worde te rade So wien so lief ende betrouweGa naar voetnoot8 Want elke es haerre herten vrouwe 10[regelnummer] Bander side siin si dat wet te vorenGa naar voetnoot10 Bi naturen vri geboren Niet dat ene eens wesen alGa naar voetnoot12-13 Ende haren wille laten sal Ende doen algader siin gebod 15[regelnummer] Nature en es oec niet sotGa naar voetnoot15 Dat si doet werden marioene Allene om enen robetsoene Na mire besten wetenscepen Maer sonder twiuel si heeft gescepen 20[regelnummer] Elken man na dien latine Elken wiue gemene te sine Ende elc wijf elken man gemene Niet te wesene eens allene Alle die daghe die si sal leuen 25[regelnummer] Hier bouen heeft si hem gegeuen Orlof te doene al dat si willen
[pagina 165]
Sonder helen ende verstillenGa naar voetnoot27 Ja sonder dat cracht ende recht verbiet Dit segt die wet die ons verbiet 30[regelnummer] Dat weten wale some die clerke Maer nv es die heilege kerke Met haren gebode hier iegen comen Ende heeft hem dese vriheit genomen Ende elken heet hebben siin proper wijf 35[regelnummer] Die niet wille leden suuer lijf Ende die wille hebben te huwenGa naar voetnoot36 Om sonden ende om keefsdoem te scuwene Daer toe gramscap ende nijt Sceldinge slachtinge ende strijt 40[regelnummer] Ende naturelike vruchte te winne Ga naar margenoot+ Ende de te voedene ende te minneGa naar voetnoot41 Met betren nerenste onder hem beden Dan of si waren messcien versceden Ende ontbonden van haren trouwen 45[regelnummer] Om dat dit merken dan die vrouwen Dat hare vriheit dus wert verloren Die bi naturen hem soude siin geborenGa naar voetnoot47 So pinen si hem vele te meer Vri te wesene nv als eer 50[regelnummer] Ende volgen haers selfs wille gerne So wie dat hem verbiet of werne Of wien dat scat oec of vroemtGa naar voetnoot52 Daer dicke menich vernoy af coemt Ende quam hier vormaels dies es menich dach 55[regelnummer] Eer men huwelic te doene plach
[pagina 166]
Doe tfolc algader was gemene Want elkerlijc waest groet of clene Wilde hebben die hem bequame Vpdatse hem starker niene name 60[regelnummer] Ende lietse wildi also saen Als sine genochte was gedaen Dat die menege dicke becochten Hier omme streden ende vochtenGa naar voetnoot63 Ende lieten hare voedinge gaen te quisteGa naar voetnoot64 65[regelnummer] Van sulken discorde van sulken twiste Mochtic v menich exempel setten Waendi v niet te lange lettenGa naar voetnoot67 Eer ic die tale brochte ten ende En doch ten minsten dat ic vendeGa naar voetnoot69 70[regelnummer] Jn ouden iesten noch gescreuen Dat willic v te kennen geuen h Ier vormaels bi elenen tiden Was menich orloge ende striden Dor haren wille na minen wane 75[regelnummer] Ga naar margenoot+ Tusschen die grieken entie troiane Daer menich ridder goet om starf Ende gedochden menich warfGa naar voetnoot77 Anxene pine swaer verdriet Maer dese en was die eerste niet 80[regelnummer] Noch die achterste oec sal wesen Daer groet vernoy af es geresen Die menege die hare herte bindenGa naar voetnoot82
[pagina 167]
Met wijfs minne ende haers bewinden Daer die menege bi verriesen 85[regelnummer] Ende menich waruen daer omme verliesen Siele ende lijf al eest te swaerGa naar voetnoot86 Ende sullen verliesen noch hier naer Sal dese werelt iet lange duren Nv neemt v goem dan van naturen 90[regelnummer] Hoe wonderlike cracht si heeft In elke creature die leeft a een siet dat wilde vogeliinGa naar voetnoot92 Eest merle listre of teriinGa naar voetnoot93 Dat inden woude es geuaen 95[regelnummer] Ende sint in muten wart gedaen Daerment hout wel tederlike Ende voet wel delicieulikeGa naar voetnoot97 Het singet het maket van buten feeste Recht alst ware in dien foreeste 100[regelnummer] Daert siins selfs gebruken mochteGa naar voetnoot100 Nochtan so doet hem so onsochte Dat sire vriheit es comen af Die hem nature wilen gaf Dat laet siin eten ende stertGa naar voetnoot104
[pagina 168]
105[regelnummer] Somen tiden ende loept vertertGa naar voetnoot105 Binnen al omtrent die mute Ende soect tgat te vliegene vte Weder in dat grone wout Daert sijns selfs mach hebben gewout 110[regelnummer] Jn sine vriheit als dies gelike Eest metten vrouwen namelike Men machse nemmer so nauwe houdenGa naar voetnoot112 So wel gecleet so wel geuoudenGa naar voetnoot113 Sine soeken wech dits ongelogen 115[regelnummer] Hoe si harre vriheit vercoueren mogen Eest openbaerlic ofte stille Te vorderne haren vrien wille Hen doe sonderlinge gracie Hier af seget ons dus oracieGa naar voetnoot119 120[regelnummer] Die vele' wiste van vrouwen dade Ga naar margenoot+ Die ene scare sette vter stade Si soude weder springen daer in Die oec wel merct in sinen sin Elker tiere creature 125[regelnummer] Kert weder gerne in hare nature Dat en wilse laten niet dies seker sijt No dor gelof no dor arbijtGa naar voetnoot127
[pagina 169]
No dor crachte no dor violenteGa naar voetnoot128 No dor wijsdoem no dor scienteGa naar voetnoot129 130[regelnummer] Hen doe die hulpe van onsen here Dat soude met rechte onsculdegen sere Venuse ende oec andre vrouwenGa naar voetnoot132 Of si breken ede ende trouwen Ende bouen haren man mesdoen 135[regelnummer] Naturen crachte si doet hem doen Die alle erdsche dinge berect Ende meer dan .c. ossen trect So weldich es si ende so crachtich Hi soude oec wesen herde machtich 140[regelnummer] Ende vele van behendicheden connen Die bi naturen niene werden verwonnenGa naar voetnoot141 Want men vint diet wel verstaetGa naar voetnoot142 Dat hare cracht vor leringe gaet d Ie een niewe voelinc vole name 145[regelnummer] Alse sniemen alst vander moeder quame Ende hielt bi nachte ende bi dage Daert ghene merie en sage Dies het ware comen te sinen iarenGa naar voetnoot148 Ende ledent dan daer merien waren 150[regelnummer] Daert noit en gene hadde gesien Het soude beginnen eerstwarf mettienGa naar voetnoot151 Daerwaert te wrenscene ende te neyeneGa naar voetnoot152
[pagina 170]
Ende loepter vp ende weder te pleieneGa naar voetnoot153 Ende breket vut sleders hantGa naar voetnoot154 155[regelnummer] Breidel haeltre ofte bant Om te soekene siin deliit Dus eest metten vrouwen some tijt Die dien bant van huwelike Hout ende bint so nauwelike 160[regelnummer] Dat si haers en mogen gewoudenGa naar voetnoot160 Ga naar margenoot+ Ende hem an enen moten houden Die daghe die si bede leuen Die vriheit die hem es ontbleuen Soudsi bider minnen rade 165[regelnummer] Gerne vercouren had siis stadeGa naar voetnoot165 Met enen andren wien lief of leet Al soudsi breken trouwe ende eet Maer sulke sijn dies trecken achter Dor scame ende dor der werelt lachter 170[regelnummer] Sulke van scamen sulke om vaer Van pinen diere mochte naer Comen . omme niewet elGa naar voetnoot172 Dit wetic bi mi seluen wel Want doe ic was van uwer maten 175[regelnummer] Haddict van scanden niet gelaten Jc hadde wonders meer gewrocht So menich warf wasic versocht Van menegen sconen iongelingen Die tote mi quamen ende ghingen 180[regelnummer] Ende ontfarmelic op mi saghen Ende mi van minnen te biddene plagen
[pagina 171]
Also si some connen wele Ende mi verhogeden met haren spele Dat mi so dor bequame dochteGa naar voetnoot184 185[regelnummer] Dat ict vertellen niene mochte i C en neme vte clerc no moneke Ridders porters no canoneke So wat abite dat si dragen Die comen sijn te haren dagen 190[regelnummer] Sine souden meer der vrouwen roeken Dan si doen ane hem versoekenGa naar voetnoot191 Minne ende dienst te voren lecgenGa naar voetnoot192 Maer dat si duchten dwedersecgen Ende haerre begerten wanen faelgieren 195[regelnummer] Maer kendensi der wiue manierenGa naar voetnoot195 Of hare herten ende hare ghedochtenGa naar voetnoot196 Sine souden hem een twint niet dochten Sine souden versoeken blidelike Ende siin ontfaen also haestelike 200[regelnummer] Daer siis bi wilen minste vermoeden Ga naar margenoot+ Menich huwelic na miin beuroeden Soude men oec breken achter lande Ouer ere ende ouer scande Dan soudemen laten sijt wijs daer of 205[regelnummer] No dor trouwe no dor gelof No dor gedreech no dor gebod Hen ware somech keytijf of sot Die so verwonnen ware van minnen Dat hi ware ene wilde minnen
[pagina 172]
210[regelnummer] Ende die niet laten om el ne geneGa naar voetnoot210 Maer sulker minres alsic meneGa naar voetnoot211 Die hem dus vaste met minnen binden Soudemen ic wane lettel vinden Vp dat ic noch ware int saysoen 215[regelnummer] In soude met meerre luste doenGa naar voetnoot215 Haer herte verroren ende verwandelen Moesten si een stic met mi wandelen n Ature ons meestert ende verwint Die onser herten ghenochte mint 220[regelnummer] Bi den welken ver venus wasGa naar voetnoot220 Te min te blamerne sijt seker dasGa naar voetnoot221 Ouer minne die si beganGa naar voetnoot222 Een goetstic vulcanus bare manGa naar voetnoot223 Micte daerom bede stille ende openbareGa naar voetnoot224
[pagina 173]
225[regelnummer] So dat hijs niet wart gewareGa naar voetnoot225 Dat erde hem bi daghe ende bi nachteGa naar voetnoot226 Ten ionxsten dede bi mene wachteGa naar voetnoot227 Dat hise bede tegader vant Jn enen bedde ende altehant 230[regelnummer] Togede hise den goden die doe waren Dier omme loegen ende hilden scerenGa naar voetnoot231 Ende maectent wide ende side mare Dies was vulcane te moede sware Dat hi swoer te meneger stont 235[regelnummer] Hi liet hem costen hondert pont Ende hijs den goden niene hadde gewagen Want dese .ij. alsi versagen Dat si den lachter dor comen waren Noit sider twint sone wildsi sparen 240[regelnummer] Sine daden te gader al open doren Ga naar margenoot+ Dat si stolinghe daden te voren Doe droefde vulcanus vtermaten Hem ware lieuer haddi gelaten Dat bedde te nopene doe hi sachGa naar voetnoot244
[pagina 174]
245[regelnummer] Dat deen in sanders arme lachGa naar voetnoot245 Hine hadde wederkeert ter vaertGa naar voetnoot246 Vter cameren ende hadde gebaert Als niet hadde gewesen van dien Dan dat hijt dede den goeden sien 250[regelnummer] Die wijdden ende bredden sine lachterGa naar voetnoot250 Haddi nemmermeer daer achter Begert te hebne raet of daet Of goet samblant of goet gelaet Van venuse der scoenre vrouwen 255[regelnummer] Hier op souden die gene scouwenGa naar voetnoot255 Die siin wijf of oec sijn lief Hoet ende wacht als een diefGa naar voetnoot258-9 Dies hise ducht van andren man Ende met sire dulre .m. wacht dan 260[regelnummer] Doet hi so vele dat hise beuart Met haren amise sijt dies gewart
[pagina 175]
Sine sal te bet niet doen daer naer Maer vele te wers dat wet vorwaer Ende nemmermeer na die wile 265[regelnummer] Dat hise dus voert met sire ghile Ne sal hise te pointe vaen No goet gelaet van hare ontfaen Grote dulheit es dan met allen Dus in ialousien vallen 270[regelnummer] Want ialousie die maecte al gaderGa naar voetnoot270-1 Es ene der onsalechster qualen Die der ialousien minres hertenGa naar voetnoot272 Torment met sorgen ende met smerten Ende doet leuen met arbeide 275[regelnummer] Maer dese daer ic v eerst af seide Die haren amijs tijt andre amienGa naar voetnoot276 Sal wachten sulker ialousien Die toget sise buten in gelikeGa naar voetnoot278 Ende claget haer seluen geuensdelike 280[regelnummer] Om te verledene dien musaert Ga naar margenoot+ Met haerre bedriegeliker aert Ende ane hare te haelne te batGa naar voetnoot282 Ic weet oec wel die waerheit te batGa naar voetnoot283 So sine meer aldus versoect 285[regelnummer] Ende maect gelaet dat si sijns roect Ende sine begerte ende sinen sinneGa naar voetnoot286 Meer sullen bernen in hare minne Dies en darf si twiflen niet Es oec dat sake dat hem gesciet 290[regelnummer] Ende hine gewerdege tonsculdegene hem
[pagina 176]
Ende seget om hare te makene gremGa naar voetnoot291 Dat hi een lief heuet bouen hare Vertoge hare droue in hare gebare Maer wachte hare dats hare niet int herte ga 295[regelnummer] Ne gene droefheit maer segge daer na Maer vrient ende lief vor al dat leuetGa naar voetnoot296 Sint dat v herte geworpt mijns heuetGa naar voetnoot297 Ende mint enen andren bouen mi Scone of lelic wie so soe siGa naar voetnoot299 300[regelnummer] So hebdi mi te sere gehoent God ne laet v niet ongeloent Als hi en sal hen doe geluc Sint ghi mi doet sulken tuc Ende iegen mi oec maect dus vremdeGa naar voetnoot304 305[regelnummer] So eest tijt dat ic mi tu verwendeGa naar voetnoot305 So salic oec ghewaerlikenGa naar voetnoot306 Metten seluen salic mi wrenkenGa naar voetnoot307 Ende sal enen andren amijs beiagen Ende saels v genen orlof vragen 310[regelnummer] Hoe naer dat dan mire herten gaetGa naar voetnoot310 Als dan die gene dit verstaet Hi sal in swaren pointe siin Ende meer besorget int herte siin Dan hi was mint hise twint 315[regelnummer] Want man die wijf met herten mint Ne mach van sinen lieue niet horen
[pagina 177]
Sonder tale sonder torenGa naar voetnoot317 Ende hine wane van hare wesen Te hant gelaten ende mettesenGa naar voetnoot319 320[regelnummer] Sal hem dese weder versoetenGa naar voetnoot320	margenoot+ 1 r^o a voetnoot3 ghere: in het hs. is een n veranderd in een r; Verwijs heeft ghene gelezen. voetnoot8 so wien so lief ende betrouwe, ‘wie het ook aangenaam mag zijn’; het Mnl. W. kent geen andere plaats van beirouwe als adj. en ook de bet. die het woord hier moet hebben is ongewoon. voetnoot10 te voren: de afschrijver had oorspronkelijk vorwaer geschreven. voetnoot12-13 misschien moeten de rijmwoorden al en sal van plaats verwisselen; de bet. is: ‘niet dat één vrouw van één man zal zijn en haar eigen wil geheel zal laten en alles doen zal wat hij gebiedt’. voetnoot15 sot, 1. so sot (Verwijs). voetnoot27 verstillen, ‘geheimhouden’; het Mnl. W. kent nog slechts één andere plaats van deze bet. voetnoot36 hebben, 1. hebbe. huwen, 1. huwene. margenoot+ 1 r^o b voetnoot41 de, 1. die. voetnoot47 soude siin geboren, d.i. ‘aangeboren’; Verdam wil Mnl. W. 2, 989 siin schrappen en dan wordt de bet. ‘zou toekomen’; in verband met r. ii verkies ik de ongewijzigde tekst. voetnoot52 scat, ‘schaadt’. voetnoot63 Hier, 1. Dier (Verwijs). voetnoot64 voedinge, ‘gezin, kroost’? verg. Mnl. W. 9, 710 en de ‘naturelike vruchte’ van r. 40. voetnoot67 Waendi, 1. Waendic (Verwijs). voetnoot69 En doch, 1. Ende doch? Vgl. Min. W. 2, 654. margenoot+ 1 v^o a voetnoot77 gedochden, 1. gedochde (in het hs. staat een m, met een punt onder de derde poot, die misschien bedoeld is voor de hele letter, in dat geval een voorbarige m van menich). voetnoot82 Die menege, 1. Den menegen (Verwijs). voetnoot86 te swaer: te is in het hs. met kleine letters bijgeschreven; Verwijs heeft het genegeerd. voetnoot92 aeen, 1. aen. vogeliin: Verwijs leest ten onrechte vogelkiin; verg. Ab 2, 172; Al 860. voetnoot93 teriin, 1. seriin, ‘sijsje’; geen andere plaatsen in het Mnl. W. voetnoot97 delicieulike: Verwijs heeft delicaetlike gelezen, dat er echter zeker niet staat en ook verder niet uit het Mnl. bekend is (Clarisse had ook al menen te lezen deliicaetlike); de c is door een latere hand ‘verduidelijkt’ en juist daardoor nu niet meer met zekerheid leesbaar; het letterteken daarachter is klein en onduidelijk; aan de daaropvolgende e lijkt ook wel geknoeid te zijn; voor de l staan twee pootjes, waarvan het laatste door een dwarsstreepje tot een t gemaakt schijnt te zijn; de overeenkomstige plaats in de Franse tekst r. 13944) heeft delicieusement. voetnoot100 siins selfs gebruken, ‘zijn eigen baas zijn’; verg. 109. voetnoot104 stert, ‘staroogt, staart’. voetnoot105 vertert: Verwijs wil, in verband met het Franse ‘sa viande à ses piez démarche’, in plaats van stert in 104 vertert, ‘vertrapt’, lezen en als rijmwoord in 105 ‘misschien’ verert, ‘woedend’; Verdam neemt deze veronderstellingen Mnl. W 9, 133 over en oppert daar ook nog de mogelijkheid dat vertert verteerd, vermagerd’ zou betekenen; aan een vorm van vertaert, ‘wulps’, wil hij t.a.p. van wege de bet. niet denken; in dl. 7, 2100 acht Verdam daarentegen de veranderingen van Verwijs onnodig en interpreteert hij vertert, vertaert met de bet. ‘als een wilde’; overtuigende redenen om stert te veranderen zijn er m.i. niet: de Nederlandse bewerker kan eigen détails aan het beeld van de Franse dichter hebben toegevoegd. voetnoot112 nauwe houden: verg. Al 553. voetnoot113 geuouden, ‘geplooid, uitgedost met geplooide kledingstukken’; geen andere plaatsen in Mnl. W. voetnoot119 oracie, d.i. Horatius; Verwijs heeft al opgemerkt dat onze bewerker op deze plaats de Franse tekst niet heeft begrepen; hij heeft de forche (de Horatiaanse furca) opgevat als een schaar. margenoot+ 1 v^o b voetnoot127 arbijt, 1. abijt, ‘ordekleed’; verg. r. 188. voetnoot128 violente, 1. violence (Mnl. W. 9, 528). voetnoot129 sciente, 1. science (Mnl. W. 7, 502). voetnoot132 Venuse: Verwijs heeft ten onrechte Venus. voetnoot141 werden, 1. werde (Verwijs), of: worde. voetnoot142 diet: Verwijs verandert dit ten onrechte in dit. voetnoot148 dies, ‘totdat’; verg. Ab i, 45. voetnoot151 aanvullingen van Verwijs; beginnen lijkt mij vrijwel zeker, en is ook door Clarisse (Taalk. Mag. 3, 320) ‘na lang turen het naast aan de waarheid geacht’; eerstwarf is twijfelachtig, maar de ruimte laat het toe en ik weet zelf met de letterresten niets te beginnen. voetnoot152 Verwijs geeft het gedeelte tussen daerwaert te w en eyene als gissing, maar de tekst is toch wel met zekerheid leesbaar. voetnoot153 Verwijs heeft de woorden na ende loepter niet kunnen lezen; als gissing geeft hij in een noot ende loepter up om te geheyene; het derde woord laat zich als vp ontcijferen, het laatste is zeker pleiene, ‘dansen, springen’, het voorlaatste moet dus wel te zijn; de rest moet constructie blijven, want de letterresten geven te weinig houvast. voetnoot154 Verwijs' gissing blijkt weer de juiste lezing te zijn. voetnoot160 haers gewouden: verg. Al 530. margenoot+ 2 r^o a voetnoot165 vercouren, ‘terugkrijgen’, verg. 115; Verwijs heeft het woord genormaliseerd tot vercoveren. voetnoot172 de punt na comen staat in het hs. voetnoot184 dor bequame, ‘alleraangenaamst’ (Mnl. W. 2, 313). voetnoot191 ane, 1. ende (Verwijs). voetnoot192 minne: Verwijs leest ten onrechte minnen; verg. nog Bu 2, 104 en 109. voetnoot195 der wiue manieren: Verwijs geeft alles wat na de w staat als aanvulling, maar de letterresten van iu, mani en n zijn duidelijk. voetnoot196 Verwijs of hare heimelike gedochten, maar daarmee is de ruimte lang niet gevuld; Clarisse (Taalk. Mag. 3, 321) vermoedde: of hare herten ende heimelike gedochten, maar dat is waarschijnlijk weer te veel; de eerste letter van het derde woord moet wel een b zijn en de volgende lettersporen laten zich als erte lezen; in het vierde woord is nde ook duidelijk. margenoot+ 2 r^o b voetnoot210 De plaats tussen ende en laten is slecht te lezen; de voorvoorlaatste letter moet, blijkens het bewaarde pennehaaltje erboven, wel een i geweest zijn, maar de letterrest daarachter past eigenlijk niet zo goed bij een e, de laatste ziet er uit als een t; Clarisse t.a.p. heeft gelezen dit niet, Verwijs woudese; het laatste kan er onmogelijk gestaan hebben. voetnoot211 het derde woord kan men met vrij grote zekerheid als minres lezen en de voorafgaande letterresten passen goed bij sulker (de l en de k zijn m.i. zeker); Clarisse las al sulker minnaers; Verwijs, die dit vers bij het voorafgaande liet aansluiten, vulde daarentegen aan minnese altoes, wat zeker onjuist is. voetnoot215 In, 1. Ic? voetnoot220 deze regel is zeker, ondanks de twijfel van Verwijs t.a.v. bi en venus. voetnoot221 Clarisse had hier al de goede lezing; Verwijs heeft ten onrechte in plaats van te gelezen vele. voetnoot222 alleen de eerste twee en de laatste twee letters zijn leesbaar; Clarisse heeft, twijfelend, als eerste woorden van naturen gelezen, Verwijs heeft aangevuld dat si Mars hare minne jan. voetnoot223 het eerste woord heb ik mede op gezag van Clarisse als een gelezen (hij heeft het hs. gezien voor het chemisch verknoeid werd en zijn lezingen hebben dus altijd de waarde van vingerwijzingen); verder leest C. verstu... (of grefoue...) baren man; Verwijs heeft er van gemaakt ende so sere bedroech haren man; in verband met 233 en 242 moet Vulcanus hier wel genoemd zijn; behalve aan goetstic zou men, gezien de notities van C., ook aan verste kunnen denken; de hele regel blijft echter zeer hypothetisch. voetnoot224 aanvulling van Clarisse; Verwijs vulde aan Met liste. voetnoot225 alleen de eerste letter is zeker, maar ik meen toch van dat, hijs, nie en wart wel sporen te zien; Verwijs heeft gelezen so dat hijs niet en wart geware, Clarisse daarentegen si.. romn..... ende sware, maar daar kan ik niets van terugvinden. voetnoot226 Verwijs heeft als tweede woord was gelezen, Clarisse hise, maar ik meen het woord erde duidelijk te zien; de ruimte tussen erde en daghe is wel wat groot voor hem bi, maar toch niet in die mate dat de hier gegeven lezing er onmogelijk door wordt. voetnoot227 ten ionxten, ‘ten slotte’, is een karakteristieke uitdrukking voor onze dichter; verg. bv. Ab 1, 70; Al 1123. mene, d.i. menege; het woord is niet geheel zeker; Bilderdijk heeft nieue gelezen, Verwijs nauwe, echter onder aantekening: ‘in vs. 227 schijnt eer nieu te staan dan nauwe, dat wij evenwel niet geaarzeld hebben in den tekst op te nemen’; m.i. is de voorlaatste letter van het tekstwoord een n; de pootjes vertonen aan de onderkant geen enkele verbinding; m en ni zijn vaak moeilijk te onderscheiden, maar voor m pleit, dat er geen spoor van een streepje boven de derde poot te vinden is. voetnoot231 sceren, 1. scaren. margenoot+ 2 v^o a voetnoot244 dat bedde te nopene, ‘bij het bed te komen’ (Mnl. W. 4, 2537). voetnoot245 arme: bij Verwijs armen. voetnoot246 Hine, 1. Ende. voetnoot250 bredden, 1. breedden (Mnl. W. I, 1424). voetnoot255 souden, 1. soude. voetnoot258-9 in deze regels zitten verschillende merkwaardigheden, die ons doen twijfelen aan de juistheid van de overlevering; in de eerste plaats is in 258 de constructie met duchten vreemd: Verdam verklaart de regel in Mnl. W. 2, 452 als ‘omdat hij bezorgd is voor zijn vrouw met betrekking tot andere mannen’, maar dit maakt een gewrongen indruk (eerder zou men dan nog in plaats van hise willen lezen hi hem en vertalen ‘omdat hij bevreesd is voor andere mannen’); in de tweede plaats is in 259 .m. onbegrijpelijk en zou men in plaats van wacht eerder wachten verwachten; bovendien is het ritme vreemd; misschien zijn er een paar regels uitgevallen en heeft er oorspronkelijk iets gestaan als: Dies hise ducht van andren man Heimelike wesen gheminnet dan Ende met sire dulre wachten Eest bi daghen eest bi nachten Doet hi so vele dat hise beuart; de verschrijving zou het gevolg kunnen zijn geweest van een plaatsing van dan achter wachten, bv. als volgt: Heimelike wesen gheminnet Ēn m_ʒ sire dulre wachtē [dan Eest bi daghen eest bi nachten... voetnoot270-1 het rijm bewijst dat de lezing van het hs. niet oorspronkelijk kan zijn; wellicht heeft de dichter geschreven: ‘Want ialousie die waect te male Es ene die onsalechste quale". voetnoot272 ialousien, 1. ialousen (Mnl. lr. 3, ioii). voetnoot276 amien: de afschrijver had eerst mannen geschreven. voetnoot278 Die, 1. Maer? margenoot+ 2 V^o b voetnoot282 ane: Verwijs heeft ten onrechte an. voetnoot283 te bat, 1. plat? voetnoot286 Ende sinne, 1. So sine? sinen, 1. sine (Mnl. W. 2, 637). voetnoot291 grem, ‘boos’; alleen op deze plaats aangetroffen bijvorm van gram (Mnl. W. 2, 2127); de gewone vorm gram vindt men Al 601. voetnoot296 Maer, 1. Mijn? voetnoot297 geworpt, ‘afkeer’; geen andere plaatsen in Mnl. W. voetnoot299 wie so soe si: de afschrijver heeft in dit geval het soe van zijn voorbeeld niet door si vervangen, omdat hij si si blijkbaar niet mooi vond. voetnoot304 vremde, 1. vrende, ‘vriendschap’. voetnoot305 dat is mi tu verwende, ‘dat ik een andere houding tegenover u aanneem’; geen andere plaatsen van hem verwenden in het Mnl. W. voetnoot306 ghewaerliken, 1. ghewaerleken. voetnoot307 wrenken, 1. wreken (Verwijs). voetnoot310 dan, 1. an? voetnoot317 Sonder tale, 1. Sulke tale? voetnoot319 gelaten, ‘in de steek gelaten’. voetnoot320 versoeten, ‘vriendelijk stemmen’; in het Mnl. W. 8, 2505 intrans. opgevat; m.i. slaat dese op de vrouw en in hem eerder acc. dan datief.

Vorige Volgende

Fragment Bl 2