Roeping. Jaargang 2

[p. 393]

Opmerking

Er zij mij een opmerking geoorloofd naar aanleiding van een voetnoot bij een artikel van Karel van den Oever in aflevering Januarie van ‘Roeping’.

Die noot (blz. 210) luidt als volgt:

‘Hulde aan “Van onzen Tijd”, die Banning en Van der Lans hebben opgeruimd.’

Daaruit valt niet anders te lezen dan dat Banning en Van der Lans ‘Van onzen Tijd’ hebben opgeruimd. Wie had dat gedacht van die twee? Notabene de eerste was al jaren tevoren in den gezegenden ouderdom van 95 jaren overleden, toen ‘V.o.T.’ ter ziele ging. En de andere behoorde nog wel tot de eerste medewerkers van dat tijdschrift! Toevallig kwam hem dezer dagen nog de brief van Maria Viola in handen met het ‘beleefd verzoek’, aan het nieuwe tijdschrift zijn ‘gewaardeerde medewerking te verleenen.’ Op het prospectus en op den omslag bleek dat hij in dat verzoek bewilligd had: zijn naam werd onder de medewerkers vermeld. Reeds in het eerste nummer verscheen een vers van hem, door Maria Viola uit eigen beweging geplaatst, ofschoon het niet als bijdrage bedoeld was. Later was hij ook maar zeer karig met zijn bijdragen, doch dat lag eenvoudig hieraan, dat hij te zeer met journalistiek werk was overladen. En aan de opruiming van het tijdschrift kan hij zich met de hand op het hart dood-onschuldig verklaren. Hoe komt de Vlaamsche schrijver aan zoo'n beschuldiging?

Maar wacht eens! Misschien heeft door een schrijf- of drukfout de noot precies het omgekeerde gezegd van wat er mee bedoeld was. Wellicht moet ze zóó gelezen worden:

‘Hulde aan “Van onzen Tijd”, die Banning en Van der Lans heeft opgeruimd.’

Dan zou juist ‘V.o.T.’ Banning en Van der Lans opgeruimd hebben.

Maar ook dit is niet vol te houden. Want de eerste was bij de oprichting van ‘V.o.T.’ een afgeleefde grijsaard, wien niemand de laatste levensjaren zou misgund hebben. En de ander is nog welvarend, terwijl juist ‘V.o.T.’ is opgeruimd. Ten bewijze dat hij nog steeds leeft en werkt, wil hij gaarne den heer Van den Oever een exemplaar van zijn laatste boek ‘In de Verdrukking’ zenden. Ook in dezen zin opgevat, gaat de noot dus niet op.

Maar aangenomen dat inderdaad ‘V.o.T.’ Banning en Van der Lans had opgeruimd, zou ik willen vragen waarom het daarvoor hulde zou verdienen. Waarom zou het een verdienste kunnen heeten, die twee opgeruimd te hebben? Wat hadden zij misdaan?

Meer dan een generatie in leeftijd verschillend, kunnen zij vooreerst

[p. 394]

moeilijk op één lijn geplaatst worden. Met de gemoedelijke Ko-Folkes-novelle in Dickens' trant, van den eerste, heeft het meerendeels historisch-romantisch werk in Thijms geest, van den ander, weinig overeenkomst. Slechts in één opzicht komen beide overeen, namelijk dat zij naar beste vermogen getracht hebben, goede, gezonde, onderhoudende, opvoedende, vormende, veredelende lectuur te leveren voor de breede massa van het Roomsche volk.

Hebben zij daar zoo aan misdaan?

Van den Oever prijst ten zeerste het nieuwe ‘Roomsche inzicht’ van de jongeren en wraakt zelfs het gemis daarvan bij ‘V.o.T.’ Hij schrijft: ‘Van onzen Tijd’ stond onder de hallucinatie van het ‘mooie woord’; het groeide telkens meer uit het Tachtigers-estheticisme dan uit de katholieke ethiek.’

Mag men dan van hem niet eenige waardeering verwachten voor het streven der oudere Roomsche schrijvers, bij wie het katholiek beginsel vóór alles ging?

Hij zelf zegt: ‘Op het dadelijk kontakt met de massa komt het aan. De pastoor en de missionaris hebben door hun parochie- en missieperiodiekjes veel direkter vat op de man-van-de-straat dan de roomsche luxe-periodiek die een mooie elpenbeenen toren blijft. De katholieke artiesten moeten heden een soort leger-des-heils vormen dat de hoeken der avenues en straten voor Kristus' waarheid zonder omweg in bezit neemt.’

Men zou zoo zeggen, dat de ouderen, die voor de massa werkten, dit ideaal toch nader kwamen dan de hoogbegenadigde jongeren, die enkel een kleine bevoorrechte élite op het oog schijnen te hebben.

Laat het ‘Roomsche inzicht’ zich maar verruimen, dan zullen vanzelf de Roomsche geesten elkander vinden en niet langer door kleinzieligen club- en cliekgeest gescheiden blijven.

Met legenden, zooals de noot van Karel van den Oever helpt verbreiden, wordt de verdeeldheid maar bestendigd, terwijl wij niets zoo noodig hebben als eenheid.

J.R. VAN DER LANS