De Revisor. Jaargang 6

[p. 18]

[Met Bennie spelen (vervolg)]

we terug zouden gaan. Vlak achter het huis konden we ongehinderd kopje duikelen en meters ver rollen over het kortgeknipte gras.

Meestal probeerde ik ervoor te zorgen dat we op weg naar de achtertuin langs de bergplaats met gereedschappen en oude meubels liepen. Bij de bocht van het pad stapte ik opzij en bleef ik voor de ingang van het hok dralen, in de hoop dat het vriendje en Bennie terug zouden komen om mee naar binnen te gaan. Ik durfde het niet hardop te vragen - daarvoor wist ik zelf te weinig waarom juist dit de plaats was waar ik over fantaseerde als ik thuis aan ons vriendje dacht. Het had te maken met twee rieten stoelen, van een vorm die ik nooit eerder had gezien. De rugleuningen liepen schuin achterover en van voren waren ze zo lang dat je er makkelijk met gestrekte benen op zou kunnen liggen. Ze stonden, kapot en stoffig, op elkaar in een hoek. Door het halfdonker leken ze nog extra groot.

Toen het vriendje ons voor het eerst het berghok liet zien, had ik er met verbaasd ontzag naar gekeken: ‘Zitten jullie daar wel eens op?’ Hij had nee geschud en gezegd dat ze van vroeger waren - stoelen om te ‘kuren’. Zijn vader was ‘voor zijn longen’ naar Zwitserland geweest. Thuis had hij van de dokter nog een heel jaar elke dag in de tuin moeten liggen, zelfs midden in de winter, voor de ‘zuivere lucht’. Ik had niets tegen het vriendje teruggezegd maar 's avonds in bed waren zijn woorden door gaan werken. De vader van het vriendje kende ik niet. Daardoor leek het of die stoelen van 's middags zelf in het buitenland waren geweest en, diep onder hun stof, een geheimzinnige ziekte hadden die alleen in zulke huizen voorkwam. De volgende keer had ik er met nog meer ontzag naar gekeken, nieuwsgierig maar ook een beetje bang. Als we in een andere hoek van de bergplaats stonden, gebukt over de grasmaaimachine die ons vriendje behoedzaam optilde om ons uit te leggen hoe hij werkte, draaide ik mijn hoofd vlug om. De stoelen waren het enige waar ik hier belangstelling voor had. Maar aan het vriendje wilde ik dat niet laten merken, alsof ik me schaamde voor de indruk die hij met zijn verhaal op mij had gemaakt.

Later kwamen we zelden meer in het hok. Op een middag had Bennie, die in zijn eentje tussen de meubels was weggeslopen, een stapel dozen laten omvallen. Hamers, tangen en losse stukken metaal kletterden naast hem neer op de grond. Terwijl Bennie en ik sprakeloos toekeken, had het vriendje alles opgeruimd en de dozen op hun plaats teruggezet. Daarna had hij zich omgedraaid en met een rood hoofd gezegd: ‘Zullen we nu weer naar buiten gaan?’ Sindsdien liep hij de bergplaats snel voorbij. Zijn passen waren stijfjes en zelfs als we iets riepen keek hij niet op.

Ook in het huis nam hij ons bijna nooit mee. Soms moest hij even naar binnen om zijn mutsje te halen of tegen zijn moeder te zeggen dat hij een eindje met ons de straat op ging. Bennie en ik drentelden achter hem aan. We keken hoe hij zijn voeten veegde, schuifelden met onze schoenen over de mat en stapten dicht naast elkaar de keuken in. Bij de gangdeur bleef het vriendje op ons wachten. Hier, in de beslotenheid van het huis, leek hij opeens bijna een volwassene. Het gevoel van afstand, waardoor ik buiten af en toe van hem schrok, was nu veel sterker. De ruimte van de keuken, even groot als onze hele suite, en later de meubels en de voorwerpen in de zitkamer, maakten me verlegen tegenover hem. Ik durfde, hoe nieuwsgierig ik ook werd door al dat onbekende, niets te vragen.

Terwijl ik stilletjes rondgluurde, drong het tot me door hoe hij mij waarschijnlijk zag: als een ‘gewone’ jongen uit een klein huis in het dorp. Door zijn gedrag leek het vriendje dat te bevestigen. Wanneer ik mijn bedremmeldheid vergat en begon te babbelen, stootte hij me aan alsof ik me niet netjes gedroeg. En één keer, toen ik een glanzend stuk steen van een tafeltje wilde pakken, trok hij mijn arm driftig terug: ‘Je mag nergens aankomen als je vieze vingers hebt’. Nadat we waren doorgelopen, veegde ik mijn handen langs mijn broek en stopte ze achter zijn rug in mijn zakken weg.

Bennie zei vanaf het moment dat we het huis waren binnengegaan geen woord. Voorovergebogen, met zijn blik naar de grond, sjokte hij achter mij aan. Alleen als we ergens stilstonden tilde hij zijn hoofd op en keek hij, net of hij niets met het vriendje en mij te maken had, stuurs door een raam naar buiten.

De moeder van het vriendje was meestal thuis. In de keuken dacht ik al aan haar, ook al was daar uit de kamers verderop geen geluid te horen. Maar zodra we haar zagen - schrijvend achter haar bureau of bezig de theetafel op te ruimen - hield ik mijn adem in. Er ging iets strengs uit van haar lange gestalte en haar zware, geplooide gezicht. Toch was ik niet bang voor haar. Waar ik, terwijl ik keek hoe het vriendje naar haar toe ging en met haar begon te praten, het meest op lette, was haar stem. Hij klonk diep en beweeglijk, alsof ze zong, en sommige letters sprak ze zo nadrukkelijk uit dat de gewoonste woorden even bijzonder leken als de kasten en stoelen om haar heen. Ik luisterde er geboeid naar. Daarbij drong het nauwelijks tot me door waar ze met het vriendje over sprak.

Tegen Bennie en mij, die samen in een hoek wachtten tot hij weer met ons mee zou komen, zei ze nooit iets.

Soms hoorden we haar stem al eerder. Ze was dan in de gang aan het telefoneren of ze zat in de kamer, met het dienstmeisje ergens in haar buurt. Het duidelijkst herinner ik me haar van een ogenblik toen we met ons drieën recht-

[p. 19]

streeks naar de voordeur wilden lopen en we haar bij de kameringang tegenkwamen. Ze stond met haar rug naar ons toe, tegenover het meisje dat een dienblad in de hand hield en knikte. Terwijl wij, het vriendje voorop, langs de andere muur voorbijschoven, draaide ze haar gezicht midden in een zin naar hem toe. Ze vroeg waarom hij de deur uit ging. Het was veel te slecht weer en hij kon beter piano gaan studeren. Dat had hij immers vandaag nog niet gedaan?

Ze zei het vriendelijk maar vastberaden en na de laatste vraag keerde ze zich, zonder het antwoord af te wachten, weer om naar het dienstmeisje. Dat ik bloosde kwam niet door haar woorden maar door haar blik, die leeg over Bennie en mij was weggegleden. Alleen het vriendje had ze, zo lang ze tegen hem praatte, in de ogen gekeken. Het beeld kwam, scherp en onverwacht, later die dag in mijn fantasie terug. Maar mijn verbazing verdween snel. Ik stelde me haar gezicht en haar stem, samen met het huis, achteraf als één geheel voor. En daar hoorde het als vanzelfsprekend bij dat ze zo had gekeken - net of er naast het vriendje niemand in de gang had gestaan.

Zijn twee zusjes - donkere, voor mijn gevoel al volwassen meisjes - besteedden, als ze in huis toevallig langs liepen, zelfs aan hem geen aandacht. Ze schenen het daarvoor te druk te hebben. Met een boek in de hand schoten ze tevoorschijn om de telefoon aan te nemen of ze stommelden de trap af en holden, terwijl ze zich onderweg in hun mantel wrongen, naar de voordeur. Hun woorden, over hun schouder naar elkaar of naar hun moeder geroepen, kwamen uit een wereld ver boven de onze - met ‘proefwerken’, ‘latijn’ en ‘vergaderingen’. Wanneer ik naar het vriendje keek, merkte ik dat hij in de nabijheid van zijn zusjes een beschaamde uitdrukking op zijn gezicht had. Hij leek dan plotseling even onbetekenend als Bennie en ik.

Op een herfstmiddag, toen het in de tuin schemerig werd en begon te regenen, vroeg het vriendje of we meegingen naar zijn kamer. Bennie en ik stoven enthousiast voor hem uit. We hadden, zoals bijna dagelijks de laatste tijd, sinds het uitgaan van de school onafgebroken met hem gespeeld en we hoefden nog steeds niet naar huis om te eten. In de gang was alles stil. Het vriendje keek om de deur van de zitkamer. Maar daar brandde geen licht. Hij haalde zijn schouders op en zei dat zijn moeder zeker uit was. Toch dempten Bennie en ik onze stemmen, terwijl we onze jas naast die van hem aan de kapstok hingen en stapten we, met onze hand aan de trapleuning, op onze tenen naar boven. Pas nadat het vriendje de deur in zijn kamer had dichtgedaan praatten we weer hardop.

Bennie holde meteen naar het raam. Via het bed ernaast hees hij zich op zijn knieën in de vensterbank om in het donker naar beneden te kijken. Met een bewonderende kreet riep hij dat het tot de grond heel diep was, wel zo ver als in een kerktoren!

Ik was in de buurt van de deur gebleven, bij het kastje met de schemerlamp die het vriendje toen we binnenkwamen had aangedraaid. Naast de lamp stond een verzameling speelgoedbeesten, strak in het gelid met hun gezicht naar de kamer. De planken van het kastje waren volgestouwd met boeken, kartonnen huizen, autootjes en treinwagons. Terwijl ik het speelgoed op mijn hurken bekeek en mijn vingers tussen de boeken schoof om te zien hoe ze heetten, kwam het vriendje bij mij. ‘Dat is een goed verhaal’, zei hij. ‘En daar staan mooie plaatjes in. Kijk maar.’

Hij trok de boeken uit de rij en legde ze op het vloerkleed. Even later zaten hij en ik met opgetrokken knieën naast elkaar. Ik bladerde en luisterde half naar zijn uitleggingen. Gehinderd door zijn schoolmeesterachtige stem lette ik tenslotte alleen op de plaatjes. Als ik hem onderbrak om hem iets te wijzen, schitterden zijn ogen en glimlachte hij.

Een tijd leek het of we alleen in de kamer waren - eendrachtig verdiept in de bladzijden die ik langzaam, zodat hij goed mee kon kijken, omsloeg. Aan Bennie bij het raam dacht ik niet meer. Dat hij dichtbij was gekomen en achter ons was neergehurkt, merkte ik pas toen hij zijn hoofd langs mijn arm naar voren stak. Na een blik op het papier trok hij