De Revisor. Jaargang 6

[p. 16]

[Met Bennie spelen (vervolg)]

tegen de rand van de steen keek ik hoe hij de stok door de lucht zwaaide. Op het moment dat ik het hout tegen mijn buik voelde deed ik mijn ogen dicht. De druk verspreidde aan alle kanten een tintelige sensatie, alsof mijn romp, mijn benen en mijn schouders plotseling gevuld waren met gloeiende wol. Het was hetzelfde gevoel dat ik 's morgens na het wakker worden kreeg als ik mijn pyjama losknoopte, diep ademhaalde en onder de dekens over mijn borst blies.

De afgelopen winter was het soms ook vanzelf gekomen, terwijl ik aan het fantaseren was. Tweemaal in de week gingen we met onze klas onder de hoogtezon. We lagen dicht naast elkaar, meisjes en jongens gemengd, tegenover een rodekruiszuster die ons vanaf haar stoel voorlas. Haar eentonige stem, de warmte in het lokaal en de zweetlucht maakten me al gauw zo slaperig dat ik, in plaats van te luisteren, gedachteloos in het groene licht achter mijn micabril staarde. Opeens schrok ik wakker. Binnenin me voelde ik een gloed waardoor mijn lichaam leek te groeien. Terwijl mijn romp prikte, dijden mijn armen en benen uit tot ze, log als van een reus, in mijn gedachten het hele zaaltje vulden. Ik tilde mijn hand op en begon ermee over mijn buik te wrijven. Maar voordat ik me had bewogen was het gekke gevoel al weggegaan.

Verwonderd draaide ik me om naar de andere kinderen. Ze lagen stil achterover, de meesten met hun gezicht naar de zuster, en schenen geboeid te luisteren. Ik probeerde net als zij mijn aandacht bij het verhaal te houden. Maar even later vervaagde de stem en kwam het gevoel terug.

Het offer-spelletje met Bennie werd een vast onderdeel van onze avonturen bij zijn huis. Zodra we zeker wisten dat er geen indringers waren, holden we naar het ‘altaar’ en zochten we de stok op, die we de vorige dag tussen de struiken hadden verstopt. Bennie ging altijd als eerste liggen. Nadat we hadden gewisseld en ik aan de beurt was geweest, wilde hij meteen weer ‘bloot’ op de steen. We ruilden keer op keer, steeds ongeduldiger, tot we tenslotte moe werden of ruzie kregen.

Na een week had Bennie genoeg van het spelletje. Ik had mijn ogen al dicht en wachtte, met de rand van mijn opgerolde bloes tussen mijn vingers, toen ik hem de stok hoorde neergooien. Overeind gekomen keek ik hem aan. Zijn gezicht stond nors. Even bleven we allebei onbeweeglijk, ik op de steen en Bennie vlak voor me. Toen knikte hij met een oplettende blik in zijn ogen naar de heesters achter ons: ‘Sluipschutters.’ Hij draaide zich om en schoot weg tussen de bladeren.

Later die middag liepen we nog wel eens toevallig langs de steen. Maar zodra ik daar stilhield zei Bennie: ‘Kom nou’ en trok hij me ongeduldig mee.

III

De enige klasgenoot bij wie we soms samen gingen spelen woonde vijf minuten van Bennie - in een van de lanen achter het spoorwegviadukt. Op school bemoeiden we ons geen van beiden met hem. Maar 's middags na de les kwamen we, als we ons begonnen te vervelen, al gauw op het idee om bij hem langs te gaan. Naar de meeste andere kinderen was het voor de korte tijd tot het avondeten te ver. En omdat hij weinig vriendjes had wisten we altijd zo goed als zeker dat hij thuis zou zijn.

Het was een wat saaie jongen uit de nette groep achterin de klas. Zijn gezicht stond meestal ernstig en als hij iets zei klonk het afgemeten, met een Hollands aksent. Veel aandacht werd er, behalve door twee of drie jongens uit de banken in zijn omgeving, niet aan hem besteed. Bij stoeipartijen in het speelkwartier bleef hij afzijdi Hij keek dan, rechtop in zijn manteltje, fronsend toe. Soms probeerde iemand van ons hem wel eens te plagen met het wollen mutsje dat hij, tot laat in het voorjaar, behoedzaam om zijn hoofd knoopte wanneer hij uit school kwam. Iedereen joelde. Maar hij trok alleen verontwaardigd zijn schouders op en stapte weg, met zijn lippen stijf op elkaar geklemd.

Als Bennie en ik bij hem kwamen leek hij blij. Meteen nadat het dienstmeisje onze naam langs de trap had geroepen vloog de deur van zijn kamertje open en stommelde hij naar beneden. In de gang lachte hij ons toe, breeduit maar zonder iets te zeggen, alsof hij afwachtte wat wij zouden doen. We wenkten hem, bang om in het stille huis hardop te praten, naar de voordeur. Terwijl hij zijn manteltje van de kapstok pakte glunderde hij nog steeds.

Buiten, op straat en in de tuin rondom zijn huis, bedachten Bennie en ik de spelletjes. Zolang ze niet ruw waren deed hij enthousiast mee. Hij juichte om ieder plan en als we bij het verstoppertje spelen van achter een boom een lange neus naar hem trokken, schaterde hij harder dan ooit op school. Alleen wilde hij nooit ravotten. Zodra we hem bij zijn arm grepen, verstarde hij: ‘Doe alsjeblieft niet zo wild’. Daarna streek hij zijn mouw glad en liep hij achteruit.

De afkeurende uitdrukking op het gezicht van ons vriendje wakkerde Bennie en mij aan tot een schijngevecht met ons tweeën, waarbij we schreeuwden en gebaarden tot een van ons zijn armen in de lucht stak en ‘dood’ naast de ander neerplofte. Dat vallen, een ogenblik roerloos blijven liggen, opstaan en opnieuw vallen, was het leukste onderdeel van het spel. De eerste keer dat het vriendje Bennie ‘Ik ben dood’ had horen roepen, had hij gezegd dat zoiets niet mocht - het was ‘spotten’. Na een verbaasde stilte was Bennie overeind gekomen en had hij ‘oald wief’ naar hem geschreeuwd. Sindsdien hadden we pas echt plezier in het ‘doodvallen’.

[p. 17]

We deden het om beurten, telkens sneller en met hogere sprongen, terwijl het vriendje afwachtend aan de kant bleef staan.

In het begin keek ik nog wel eens vluchtig naar hem om. Zijn ogen waren strak op ons gericht, met een vijandige blik waardoor ik gauw mijn hoofd opzij draaide en verder speelde. Later, als ik hem al was vergeten, merkte ik opeens dat hij dichterbij kwam. Hij glimlachte onzeker, hurkte een paar meter van ons in het gras en liet zich, nadat Bennie en ik onze arm als een geweer naar hem hadden uitgestrekt, voorzichtig achterover glijden. Was hij eenmaal ‘doodgegaan’, dan was al zijn gereserveerdheid weg. Wankelend, met zijn hand tegen de plek waar hij was ‘geraakt’, richtte hij zich op. Hij tolde om zijn as, sneller dan een van ons beiden, en zakte opnieuw in elkaar. Daarbij hield hij zijn ogen dicht. Als Bennie en ik hem zo bezig zagen, gaven we elkaar een wenk en slopen we weg. Niets vermoedend ging hij door met zijn gespring tot wij om de hoek van het huis verdwenen waren en zijn hoge stemgeluid - ‘dood, dood, dood’ - plotseling verstomde.

Zijn gedrag had iets pedants, alsof hij ons kleine kinderen vond die hij af en toe op hun nummer moest zetten - niet uit hooghartigheid maar omdat hij toevallig beter wist. Toen ik hem een keer een spannend verhaal begon na te vertellen dat ik pas had gelezen in ‘Sjors van de rebellenclub’, schudde hij zijn hoofd: ‘Je mag niet Sjors zeggen’.

Daarna herhaalde hij de naam met een wijd opengesperde mond en zulke vreemde klanken, dat ik ongelovig in de lach schoot. Ik riep dat hij gek was. Bennie die altijd verveeld de andere kant op keek als ons vriendje en ik samen praatten, begon te schreeuwen van de pret. Hij danste om hem heen, terwijl hij zijn beide handen met wapperende vingers tegen zijn slapen hield gedrukt. Aangevuurd door zijn indianengebrul lachte ik nog harder. Maar het vriendje liet zich niet uit het veld slaan. Hij slikte even en zei: ‘Het is engels. Mijn moeder heeft gezegd dat het zo moet. Ze is op de universiteit geweest.’ Na een stilte waarin Bennie - die met het dansen was opgehouden - en ik hem beduusd aankeken, voegde hij er aan toe: ‘Ze heeft ook gezegd dat het een slecht boek is’.

Ik was voor het eerst bang voor hem en dacht aan mijn vader en moeder, die niet op de universiteit waren geweest en net als ik ‘Sjors’ zeiden. Ze hadden het nooit verkeerd gevonden dat ik die verhalen las. Schepte het vriendje maar wat op of leefde hij in dit grote, alleenstaande huis in een wereld waar alles anders was - met volwassenen die minachtend van ‘slechte boeken’ spraken? Om mijn onzekerheid niet te laten merken vertrok ik mijn mond in een grimas, terwijl ik hem zonder iets te zeggen bleef aanstaren. De spanning verdween pas toen Bennie het tuinpad was opgegaan en uit de verte ongeduldig onze namen riep. Het vriendje en ik draaiden ons tegelijk om. Ik zwaaide naar Bennie en holde opgelucht achter hem aan.

Op de middagen dat Bennie en ik in onze eigen buurt bleven, spraken we nooit over onze speelkameraad. Alleen onderweg naar zijn huis of terwijl we terugliepen, maakten we wel eens een grapje over hem. We grinnikten dan allebei en ik stond midden op het trottoir stil om, rechtop in de houding, zijn zelfverzekerde manier van praten na te doen. Bij mij thuis had ik het zelden over hem. De attraktie, als Bennie en ik hem opzochten, was niet hijzelf maar zijn omgeving - de parkachtige tuin die vanaf de straat ononderbroken langs de zijveranda doorliep naar de vijver bij het achterhek. We stapten voorzichtig over de tegelpaden tot het huis achter het groen verdween. Bij de vijver tuurden we, zwijgend naast elkaar op onze hurken, naar de drie of vier vissen in het ondiepe water. Soms stond er één onbeweeglijk stil terwijl de andere rondcirkelden, net of hij sliep. Als Bennie en ik dan met een takje naar hem prikten zei het vriendje: ‘Dat mag je niet doen’ en trokken we onze hand automatisch terug. Hier, in deze afgelegen hoek, was hij de baas. We hielden ons samen op een afstand, een paar passen van hem vandaan, en deden hem alles zonder te protesteren na.

Hij was ook degeen die, als het vervelend werd, besliste dat