De Revisor. Jaargang 2

[p. 72]

[Waar moet het heen met de dichtkunst? (vervolg)]

(Komrij) of ‘de kleinegichelversierdevitrinelilith’ (Lucebert), en natuurlijk de woordspeling ‘Ik ben dichter/Bij de waarheid in December/Dan in Juli. Ik ben dichter/Bij gratie van de kalender’ (Campert).

Bij het citeren uit de bloemlezing ‘Lees eens een gedicht’ laat ik, omdat reputaties de lezersreactie beïnvloeden, zowel bij lof als kritiek, de namen van de dichters weg, al vermeld ik de pagina waarop het betreffende fragment te vinden is. De vier door mij gehanteerde categorieën overlappen elkaar enigszins, maar er valt mee te werken.

A Waarneming

‘Met grote vingervlugheid/(...)/het gras gemillimeterd’ (15); ‘Reeds worden de sneeuwwitte huizen,/door de schaduwen van takken geaderd,/zichtbaar’ (19); ‘het arme schuim is bang en wit/en het ligt almaar te bibberen aan het strand’ (20); de regen ‘regent pokkeputjes in het kille strand’ (60); ‘de lucht is als een envelop/waarop een wolk een stempel drukt’ ( 106); ‘de blokken land tussen de sloten/onder de dunne mist lijken op/de langzaam wegrottende kleibroden/in het handenarbeidlokaal vroeger op school’ (108); ‘De wind giert al wel eens wat/maar binnensmonds’ (138); ‘een schrompelig blaadje zwikte nog aan een tak’ (141); ‘Mevrouw, dit licht is te scherp/voor uw nieuw vel van poeder.’ (155).

B Combinatorische vondst

‘als ik schoenmaten later/weer binnenkom’ (12); ‘geranium, prachtige bloem/die niet mooi is, wijn/van de kruidenier, kip/tussen de vogels’ (14); ‘zag ik een spin met zilveren gebaar/een herfstweb bouwen’ (29); ‘open je ogen nu langzaam en eet/ik heb het licht voor je aangesneden’ (32) ‘ik leg mijn handen op/het hakblok van je argwaan’ (36); ‘en fiets hermetisch door de strenge buurt.’ (52); ‘hoe goed zou het zijn een filmpje van zijn sterven te bezitten/als operateur zijn laatste adem af te draaien’ (53); ‘800.000/gelikwideerde roodhuiden vereisen om precies te zijn/30 aanslagen/één levend onzelieveheersbeestje (lieve help)/eveneens’ (67); ‘een veelgebruikt woord als bijvoorbeeld/zilver/schrijven op een manier/die je het veelgebruikte/zilver in je vullingen doet proeven’ (103); ‘De auto scheidt wegen af/uit zijn achtereind’ (110); ‘boeren met zondags gesteven gebaren’ (110); ‘De protestantse dagen van november/dragen geen heiligen op de kalender.’ (136); ‘Kerstmis. Omdat het zo donker is/mogen de jonge sparrebomen/op juiste lengte afgebroken/een avondje bij ons binnenkomen’ (138); ‘o zelfs in de tuin van de zomer/sluipt de gewapende winter, mes in de bek’ (145).

C Slagzineffect

‘Familie duurt een mensenleven lang.’ (41); ‘Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad/staan wetten in de weg en practische bezwaren’ (44); ‘De wereld schoof zich tussen toen en nu.’ (52); ‘'k Sta aan je graf als jij eens aan mijn wieg.’ (56); ‘de hartverscheurende kracht van het naaldwoud’ (96); ‘het woord kut maakt een gedicht/zo ouderwets als een wc-deur (103); ‘Dood hout tot diep in de apollolaan.’ (122); ‘Verwintering gaat zienderogen door.’ (136); ‘dit is het regenende jaargetijde’ (152); ‘Ik heb geleefd - het is overgegaan.’ (157).

D Verbale vondst

Niet rijk vertegenwoordigd in de bloemlezing, want niet ieder rijm laat zich bij deze rubriek onderbrengen. Een voorbeeld van een heel effectrijke alliteratie: ‘Alleen als het voertuig op een steen stuit/stoot ik even met hoofd/en schouders boven de anderen uit.’ (88); en een voorbeeld van een onverwacht brokkelige regelindeling, een modeverschijnsel gewoonlijk, maar hier heel doeltreffend: ‘Het laatste uitzicht/vol vogelgefluit en/dennegeur/en regenlicht/bestaat pas met de deur/dicht en met het licht/uit’ (118).