De Revisor. Jaargang 1

[p. 50]

Henk Romijn Meijer
Absolutely free

Een schapenvacht komt door de afgetrapte deur naar binnen. De deur veert terug, daar staat hij, wijdbeens, de tennisschoenen zijwaarts gebold, de zwarte veters twee maal onder de zool door om de strik te bekorten: een jongen van een jaar of vier en twintig die een witte zeilpet draagt, zijn pretgezicht verhit van de haast en het lopen trap op trap af in het grillige gebouw, een saxofoonkist in zijn rechterhand. Hij overziet de situatie, het keldertje van schokvrij beton, het planken podium aan het andere eind onder het insecten oog van hangende toneellampen, twee staande luidsprekers ver uit elkaar, bundels draden. Rechts opzij het glimmende chroom van een bar, een bierpomp boven een glimmend aanrecht. ‘Zo jongens,’ zegt hij en niemand hoort hem. Aan de linkermuur glinstert los wapperend zilverpapier en bloedrode serpentines van het proefondervindelijk herleefd straattoneel dat hier bij speciale gelegenheden optreedt voor een speciaal publiek. Een enkel stuk vrije sex in de waterverf van de beginner die instinctief aan zijn laars lapt wat hem niet in spontane bevalling doet kermen!

Klaar met het overzien van de situatie roept het schapenvacht hé en nog eens zo hard als hij kan en zet zijn kist neer op de bank achter de vleugel. Hé, schreeuwt hij vandaar zonder weerklank. Dan stelt hij zich voorbij de vleugel op voor zijn jongens; Joep Drupsteen, trompet en diens broer Wiegel, tenorsaxofoon die gekromd om het hoogst naar elkaar blazen; Willem den Duister, trombone die languit achterover ligt op het rustbad dat om een of andere satirische reden op het podium neergezet is; de drummer Vladimir Kodovski die Ahu Lul Rashoen Mashitt vervangt en eenzelvig soleert tot een van zijn bekkens neervlaagt; Ahu Lul zelf die zich geen raad weet op een stoel in plaats van de kruk waar hij af is gevallen vanwege herhaald tempoverlies; Percy de neger hoog op een barkruk die zijn vingers losschudt op het vel van de tomtom tussen zijn benen; Max Rector, piano; Huub Oosterhurk, bas.

Hij heeft zich opgesteld voor zijn jongens! Als Vladimir zijn bekken vastgeschroefd heeft maakt hij een tuit van zijn handen.

‘Jongens!’ schreeuwt hij, ‘jongens!’

‘Oehoe!’ roept een van zijn jongens.

Het luwt enigszins. Hij geeft nog een schreeuw en het luwt nog wat meer.

‘Is Charley nog niet gekomen?’ vraagt hij.

Hij prutst zijn schapenvacht open. Een roestbruin Charley Brown hemd laat zich zien over de vroege buik van veel bier.

‘Charley heeft overwerk,’ zegt Joep Drupsteen en slentert in zijn met verf bespatte oranje broek, trompet nonchalant in de hand, naar magere Max die aan de vleugel accoorden probeert van tien vingers.

‘Overwerk? Zo zo, dat is mooi,’ zegt het schapenvacht op het toontje dat in elk opzicht van hem is: Gerrits toontje. Hij gooit zijn vacht achter zich neer. ‘Waarom zegt die jongen dat dan verdomme niet even? Dat gaat zo niet, jongens, heus niet!’

‘Charley komt heel misschien straks nog heel even,’ zegt Joep en praat door tegen Max. Percy, in tulbant en licht blauwe broek, groen open hemd en een heilig kruis op zijn borst, trekt aan zijn stickie en geeft het aan Wiegel. Vladimir tikt op een trommel. Wiegel trekt. Zonder de vragende hand van Ahu Lul Rashoen te zien geeft hij het stickie terug. Hij laat zijn genot mondjesmaat varen en Ahu Lul heeft er het nakijken naar.

‘Maar waarom belt hij mij dan niet even op?’

‘Hij weet niet waar je woont, geloof ik,’ zegt Joep, ‘of hij was je nummer kwijt, op dat ogenblik. Daarom zei hij het mij juist.’ ‘Ja, moet je horen,’ zegt Gerrit.

Hij doet de koffer van zijn altsaxofoon open en zet driftig het mondstuk vast. Zonder aanloop behaalt hij zijn grootste volume. Vladimir slaat om zich heen en rukt zijn hoofd achterover vanwege zijn haren. Percy bespeelt zijn tomtom, een oog dicht tegen de rook. Gerrit stampt op de grond om een climax te halen. Hij schokt in zijn heupen en buigt achterover, zijn instrument krijst. Van onder zijn pet stromen twee stralen zweet naar zijn kin. Wiegel klimt traag achter hem aan. Hij nadert, hij piept. Hij houdt vast aan zijn piep, hij schiet Gerrit voorbij in zijn piepen.! Hij krijst! Hij heeft het gemaakt! Hij heeft Gerrit gevonden op eenzame hoogte! Vladimir raast op zijn bekkens.

De natte droom van grootvadertje Sax heeft Willem den Duister niet van zijn rustbed gewekt.

‘Zabidabidoeba,’ legt Joep uit aan Max in de stilte die hij niet

[p. 51]

heeft horen vallen. Het klinkt komisch, ze lachen.

‘Zie zo!’ zegt Gerrit. ‘Punt een. We spelen dus zaterdag. Half negen in de Cockhals. De vorige keer was ze zo goed bevallen dat ik nu maar meteen f 750, - gevraagd heb, wel een bewijs dat we heel wat beter zijn geworden dan The Wreakers. Iedereen accoord? Anders moet je het nu zeggen! Joep, godverdomme! Max! Zeg! Vladimir! Je kunt toch godverdomme wel heel even stil zijn!’

‘Oehoe!’ roept Percy en trekt aan zijn stickie.

‘Godverdomme!’ roept Gerrit. Hij durft Vladimir niet verder te dreigen, onder druk van zijn mogelijk vertrek naar de Multiple Frustrations, nog voordat hij goed en wel zit.

‘Punt twee,’ zegt Gerrit. ‘Ik ben dus in het weekend al weer een paar keer benaderd door die twee figuren die vroeger al eens meegedaan hebben en die willen weten of ze weer mee kunnen doen. Ik heb ze gezegd dat ik daar niet alleen over kan beslissen, maar eerlijk gezegd vind ik zelf...’

De deur gaat open, zwiept terug. Twee jongens zijn binnen gekomen. Hun gezichten staan somber en strak. Ze dragen lichtgrijze pakken, lichtbeige hemden en daarbij die misgreep uit onwaarachtiger dagen, de stropdas. Correcte kantoorkleding die kortsluiting maakt met hun donkere zonnebrillen. Hun verschijning ademt verwijt en ze hebben trompetkoffers bij zich. Joep Drupsteen wijst Max een accoord en Max speelt het. Een lucifer schraapt en uit Percys richting drijft het zoete van pot langzaam over.

Met tegenzin komt de trombonist Willem den Duister van het bed overeind en betast pijnlijk zijn kaak.

‘Ik heb pijn aan mijn bek,’ zegt hij tegen Wiegel en trekt een smerig gezicht.

‘Goed!’ roept Gerrit opeens opgewekt. ‘Dan maar zonder Charley! Willem, doe je mee? Pak godverdomme je trombone!’

De beide figuren staan stil bij de deur.

‘Ik heb pijn aan mijn bek,’ zegt Willem en trekt twee vingers van dichtbij zijn oor tot aan de punt van zijn kin. ‘Ik denk dat ik een ontsteking krijg aan mijn bek,’ zegt hij.

‘Nou, goed!’ zegt Gerrit. ‘Jongens! Huub, werkt die versterker nog niet?’

Huub is zo'n stille die bijna niet praat. Hij ligt geknield bij gebundelde draden en rukt aan het snoer naar de spons die tegen de kam van zijn bas is gegroeid. Met een rood hoofd haalt hij zijn schouders op.

Strak en druk loopt Gerrit naar de spoelbak onder de bierpomp. Hij hurkt en even later beginnen de twee luidsprekers te brommen. Het brommen verhevigt tot klapperen en Huub roept waarschuwend hé! Gerrit zakt weer en het klapperen bedaard tot een brommen waardoorheen de bas zich krachtig laat horen. Onmiddellijk speelt Huub een solo.’ Hij stond niet eens aan!’ hoont Gerrit en grijpt naar zijn alt. Max legt een ondergrond en Vladimir gaat stuwen. Joep neemt zijn trompet van de piano en de kleinste van de grijze figuren doet woedend zijn uitval:

‘Ja, voordat jullie verder gaan, willen we dus eerst wel graag weten of we nou eigenlijk mee kunnen doen of niet. Want we willen wel weten waar we staan, weet je wel. Want als het negatief is willen we dat nu wel definitief weten, want we zijn hier nu binnen gekomen en daar kwam ook al niet veel reactie op en die eerste keer in de Cockhals was het ook eerst ja en toen nee...’

‘Dat was nooit ja,’ zegt Gerrit verontwaardigd. ‘Dat was dadelijk meteen negatief. Moet je horen, in de Cockhals werd het te hard. Ze vonden dat het te hard werd toen ik zei met hoeveel we kwamen.’

‘Dat is dus onzin, wat jij zegt,’ zegt de kleine en schuift zijn zonnebril hoger. ‘Want je hebt eerst wel degelijk gezegd dat het ja was. Als het te hard is is het te hard, daar gaat het niet om. Het gaat ons er op dit ogenblik alleen maar uniek om dat wij de informatie hebben of het ja is of nee.’

De lange grijze figuur glimlacht geknepen.

‘Moet je horen!’ zegt Gerrit. ‘Ja, of nee, daar kan ik niet zo over beslissen! Dat gaat iedereen aan! We hebben van het begin af gezegd en daar was iedereen bij en daar houd ik aan vast, dat de groep op democratische basis geschoeid is en dat blijft zo en zo vat ik het op! Als jullie wat willen dan moet ik dat eerst in stemming brengen en we zijn nu met te weinig om voltallig te kunnen stemmen, zoals je misschien al is opgevallen! Dus!’ roept Gerrit vrolijk en schuift zijn pet ver naar achter, ‘ik zou zeggen, wacht nou maar even rustig af! Ik zal het de volgende keer meteen voltallig in stemming brengen op jullie verzoek als je dat wilt en dan zien we wel weer! Dan hoor je nog wel!’

‘Het verschil tussen cis en des dat weet ik gewoon helemaal niet wat dat verschil is, weet je wel,’ zegt Max tegen Joep bij de vleugel. ‘In die twaalftoontechniek daar heb je die vogels die hebben zo'n heel dik boek geschreven over wat er niet is. Het is zo makkelijk en zo logisch dat je niet eens meer weet hoe laat of het eigenlijk wel is. Cis of des... Als je naar die klassieke componisten kijkt dan krijgen ze alle kleuren van de regenboog!’

‘Willem!’ roept Gerrit.

Willem ligt weer achterover.

‘Want als het negatief is, is het ons ook o.k.,’ zegt de kleine kwaad. ‘Maar dan gaan we nu dus ook weg.’

‘O.k.,’ zegt Gerrit vluchtig. ‘Jongens!’

Hoewel hij die twee duidelijk wegwuift, verzet geen van beiden een voet.

‘We gaan eerst wat gebonden spelen,’ zegt Gerrit. ‘Point of No Return!’

De aandacht is slecht. De twee verpesten de stemming. Wiegel bootst de jammer van Albert Ayler na, een sigaret tussen zijn vingers als wijlen Coltrane. Ahu Lul drumt op de rand van zijn stoel en Gerrit werpt een blik op de groene wijzers van zijn onderwaterhorloge.

‘Zijn we er allemaal?’ roept hij. ‘Moet er nog worden gestemd? Doe het dan godverdomme!’

‘Als je hem vlak voor het einde even een hele laat zakken is dat natuurlijk helemaal het bittere einde,’ zegt Joep rustig tegen

[p. 52]

Max.

‘Goed!’ roept Gerrit. ‘Eerst maken we dus Point of no Return! Joep, dan krijg jij dus eerst acht maten dorisch dus en dan krijg je daarna dus nog acht maten dorisch en dan krijg je dus nog eens acht maten en dan ga je geleidelijk over op helemaal vrij!’ ‘Dus jij brengt het in stemming?’ vraagt de lange grijze figuur dreigend aan Gerrit. ‘En de uitslag dat horen wij dan?’

‘Ja, dat hoor je,’ zegt Gerrit.

‘Dus dat horen wij dan van jou?’

‘Ja, dat hoor je van mij dus,’ zegt Gerrit. ‘Jongens!’

Ze zijn weg tenslotte, goddank.

Voor de inzet van Point of No Return zegt Gerrit:

‘Jongens, luister nou even. Willen we die twee er nog bij hebben of niet? Kunnen we daar niet nu even meteen over stemmen? Wiegel, wat vind jij? Moeten ze erbij komen of niet?’

‘Wie?’ vraagt Wiegel en laat de kleppen van zijn saxofoon klapperen.

‘Die twee!’ schreeuwt Gerrit.

‘Nee!’ schreeuwt Wiegel en geeft een krijs op zijn sax.

‘Oehoeoeoeoe!!’

‘Huub?’

‘Ik heb eigenlijk nog nooit helemaal free gespeeld,’ hoor je Huub Oosterhurk zeggen op een knie aan de voet van Willem den Duisters bed.

‘Huub! Godverdomme!’

Percy rookt en trommelt zacht op de tomtom tussen zijn knieën.

‘Nou jongen, dat geeft toch helemaal niks,’ zegt Willem vanaf zijn bed tegen Huub.

‘Ja, moet je horen!’ roept Gerrit, ‘we zijn godverdomme aan het stemmen!’

‘Hoe studeer je dat eigenlijk,’ vraagt Huub spraakzaam, ‘free?’

Willem trekt zich overeind en kijkt Huub recht in het gezicht. Hij perst zijn gevouwen handen tussen zijn knieën en hij zegt overwegend:

‘Ja! Hoe studeer je dat! Hoe studeer je dat!’ Dan vraagt hij zichzelf: ‘Hoe studeer je dat?’ en gaat aan het denken.

‘Wiegel is dus nee en Huub is dus ook nee,’ besluit Gerrit. ‘Ik ben ook in elk geval nee. Joep? Max? Luister nou even!’

‘Het gaat in de eerste plaats om de bereidheid om er wat van te maken, weet je wel,’ zegt Willem als gevolg van zijn denken.

‘Joep is dus nee,’ zegt Gerrit vrolijk. ‘Max zal ook wel nee zijn!’ ‘Wat?’ vraagt Max, voor het eerst opkijkend van zijn vleugel.

‘Het gaat erom,’ verklaart Willem zich nader, ‘om een kader te vormen waarbinnen er wat kan gebeuren, weet je wel.’

‘Max is dus nee! Laten we meteen even voor Charley stemmen! Ik dacht allang wel dat het afgestemd zou worden! Ik zag dat allang niet zitten met die twee! Ze passen niet in deze formatie! Ik weet het niet wat dat is met die jongens, ze hebben de mentaliteit niet, ze snappen de opvattingen niet! Na die ene keer in de Big Twig zei iemand me nog na afloop, het klonk aardig, maar wie had je daar in jezusnaam op trompet? Goed! Point of No Return dus. Willem, pak nou godverdomme je trombone!’

Willem wrijft langzaam zijn kaak.

‘Ik speel niet vanavond,’ zegt hij bezadigd.

‘Ja, maar waarom eigenlijk niet?’ hakkelt Gerrit. ‘Kun je me dat dan even zeggen?’

‘Jawel,’ zegt Willem, ‘ik speel niet omdat ik pijn aan mijn bek heb.’

‘Maar je kunt toch wel even Point of No Return meespelen? We hebben nog niks gedaan en als we zaterdag in de Cockhals moeten spelen!’

‘Daar gaat het mij niet om,’ zegt Willem.

‘Waar gaat het jou dan om als het je daar niet om gaat?’

‘Mij gaat het erom,’ zegt Willem en wrijft zijn kaak, ‘dat ik er geen behoefte aan heb vanavond.’

‘Maar daarom kun je toch nog wel even een stukje meeblazen godverdomme!’

‘Dat zou ik wel kunnen,’ zegt Willem, ‘als ik er behoefte aan had. Maar die behoefte is er niet vanavond. Ik ga naar boven. Kijken of zuipen nog gaat met die bek.’

Willem vertrekt en Gerrit klapt achter zijn rug.

‘Jongens! Dan maar zonder Willem! Point of No Return! Joep! Max, jij dus alleen eerst die fill-ins! Wiegel blaas jij even Charleys partij!

Gerrit heft zijn armen op de manier van een dirigent. Ze blijven geheven tot Huub en Joep en de rest zover zijn.