|
| |
Hoe dat jherusalem recht midden der werelt is ende ander
dinghen.
Hier voren hebdi horen segghen, dat jherusalem is in midden der
werelt, datmen aldus prouen mach. Want als men daer enen glauie schacht op
recht te noen daechs in den tiden van equinoxium, dats alse die dach ende die
nacht euen lanc zijn, hi en maect gheen scaduwe te gheenre ziden waert. Ende
dat jherusalem in midden der werelt si, dat tuucht ons dauid, daer hi seit: Et
operatus est salutem in medio terrae, dats te segghen: hi heeft ghewracht
salichede in midden der werelt, waer bi het | |
| |
is claer te
verstaen, dat die ghene die van desen lande gaen te jherusalem waert also
menighe dachuaert, alsi doen van hier te jherusalem waert, also menighe
dachuaert moeten si doen, die voort willen gaen van Jherusalem te pape jans
lant. Ende also ist te verstane van andren landen. Ende alsmen noch vorder gaet
bouen dese dachuaerden te indien waert ende ten andren eylanden noch daer bouen
ende op alle ziden daer omtrent na die rontheit der aerden ende des lants, die
comen jeghen ons lant voet jeghen voet ende jeghen andre landen van onsen
ghebuerten, na dat die vorme der rontheit eyscht ende dat die lande gheleghen
zijn. Ende daer om heeft mi dicwille ghe\dacht | |
| |
van dien,
dat jc een weruen hoerde segghen, doe ic een clein knechtken was, hoe dat eens
een goet man van onsen lande sciet omme alle die werelt om te gaen, so dat hi
indien leet ende alle die eylande bouen indien, dier meer dan vm.
is. Ende ten lesten ghinc hi so verre ende omme ghinc so die werelt in menighen
sasunen vanden jare, dat hi vant een eylant, daer hi sijns selfs sprake hoorde
spreken den ghenen, die die ossen leyde, waer of hi hem sonderlinghe
verwonderde, want hi en wiste niet, hoet sijn mochte. Mar jc segghe, dat hi so
verre hadde ghedoolt te lande ende ter zee, dat hi hadde alle | |
| |
die werelt omme ghegaen ende dat hi al omme gaende weder was comen in
sijn lant ende in sijnre kennessen. Mer hi keerde weder den wech die hi comen
was, so dat hi vele van sire pinen verloos, als hi selue seyde binnen langhen
tiden daer na, want hi quam eens bi noorweghen ende daer bestont hem een groot
tempeest ende ghewederre in die zee ende was gheuoert in een groet eylant, daer
hi hem bekende, dat dat eylant was, daer hi sine tale hoorde spreken die
lieden, die die ossen leiden inden waghen. Ende dit was moghelijc te ghesciene,
hoe dat simpelen lieden dunct, datmen onder daerde niet gaen en mach ende dat
men vallen soude te | |
| |
hemelwaert onder staende, mer dat en
mochte niet sijn te meer dan wi moghen vallen van deser aerden, daer wi sijn,
toten hemel bouen ons . . . . . ende also ons dunct, dat si onder ons sijn,
also dunct hem, dat wi onder hem sijn. Ende mochtmen vander aerden te hemel
waert vallen, noch met meerre redene mochte die aerde ende die zee, die so
groot sijn ende so zwaer sijn, toten firmamente vallen, mar dat en mochte niet
sijn, want dat en soude niet gheuallen sijn, mar opwaert clemmen. Ende daer om
seyde onse here: ne timeas me qui suspendi terram in nichilo, dats te segghene:
en ontsiedi niet, die die aerde in niet heuet ghehanghen. Ende nochtan dat
moghelijc is, datmen alle die werelt al omme mochte gaen vanden | |
| |
enen ende totten andren eynde, nochtan van m. en soude men enen niet
vinden, die so rechte gheraken soude in zijn lant zonder wederkeren den wech,
die hi ghegaen hadde. Want ouermids die grootheit vander aerden ende vander zee
so mocht men m. ende m. ander weghe gaen, so datmen so volcomeliken ende wel
niet gheraken en mochte tote daer hi wt ghinc, voort gaende altoos zonder weder
te keerene den wech, die hi ghinc, en quaem niet bi auonturen of vander gracien
gods. Want dat aertriken is herde groot ende breet ende het hout in sijnre
rontheit ende in sinen omme gaen onder ende bouen zonder die zee omtrent
xxm. ende | |
| |
iiijc. ende xxv milen,
na dien dat die oude wise segghen, welc dat jc niet en weder segghe, maer na
die cleynheit mijns sins dunct mi behoudelike haren woorden, dat meerre ende
groter is. Ende omme te bat te verstane dat jc segghe, so neemt een figuer van
enen groten compasse . . . . . datmen heet centre ende daer si in ghemaect een
ander clein compas ende dan si die grote compas mit linien of mit strepen
ghediuideert in alle sinen pertyen, so dat alle die linien hem vergadren in
centre, dan moghedi weten, in also vele perthien als die grote compas ghedeilt
sal sijn, in also vele sal die cleine worden ghedeilt | |
| |
die omtrent die centre is, al sijn die spacien mindere. Nv neemt dat
firmament voor den groten compas . . . . . die omtrent die centre is ende alle
meesteren van astronomien weten wel, dat firmament in xij perthyen ghedeilt is,
dat sijn xij tekene ende een yghelijc teken is ghedeilt in xxx graden, . . . .
. inden welken dat firmament is ghedeilt. Nv si dat aertriken in also vele
perthien ghedeilt, so sal een yghelijc ghedeilt antwoorden een yghelijc grade
vanden firmamente. Ende daer na die meesters van astronomien segghen, dat
vijc. stadien des aertrijcs antworden enen grade vanden firmamente,
dat sijn iiijxx ende vij milen ende een halue. Nu si dat een op dat
ander gheleit menichfoudegend dat ghetal iijc. ende lx. weruen, dat
sijn | |
| |
een ende dertich dusent milen ende vc.
milen, een yghelijc van desen viij stadien. Al so vele houdet dat aertrike in
sijnre rontheit ende omme gaens, also jc mi verstaen mach, na dien dat die
meesters van astronomien segghen. Ende en wilt v niet moeyen, die dit boec
lesen, dat jc zegghe, dat een deel vanden lande van yndien is onder onse lant
van ynghelant ende dat onse lant ooc is onder indien, recht ghelike dat recht
oost is recht ieghen west ende recht noorden is ieghen zuden, vanden welken
perthien jc v hier voren hebbe ghesproken. Ende seker dat is waer, want jc hebt
ghemeten mitten astrolabe, dat is een mate daermen die planeten mede pleget te
meten van verren, dat die ghene, die wonen in die perthie van noorden, sijn
voet jeghen voet | |
| |
den ghenen, die wonen in die perthie
van suden. Ende also sijn wi tegen een deel van indien. Ende waren enighe
ghestadighe of vaste bliuende sterre ten oosten waert enten westen, aen deen
welken men mochte die perthien prouen ende daer aen meten, also wel alsment
noorden ende zuden doet mitten tween ghestadighen sterren, daer jc v hier voren
of gheseit hebbe, dat is transmontane ende antarike, voorwaer men zoude vinden
die eylande van pape jans lant meer ommegaende dat aertrike onder ons ende
vordere, dan van noorden tot zuden is ende jc weet wel, dat jc meer dachuaerde
daer toe hebbe ghedaen. Ende na dien dat aertrike al ront is, so is al so vele
van noorden | |
| |
tot zuden also van westen totten oosten,
waer bi jc segghe, so watmen bouen dese mate lijdt dat is al onder ons
ommegaende aertrike.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd