Reis van Jan van Mandeville

[fol. 1ra]

Reis van Jan van Mandeville

Jnden Name des vaders des soens des heylighen gheest. Want dat also is, dat tlant van ouer zee, dat is te weten dat heylighe lant van belooften, onder alle ander lande is dat wtvercorenste ende dat waerdichste ende vrouwe ende ouerste van allen anderen landen, ende is ghebenedijt gheheylicht ende gheconsacreert vanden heylighen lichame ende metten dierbaren bloede ons heren jhesu cristi, in den welken lande hem behaghelijc was ende woude hem daer inden lichame der glorioser maghet marien verscinen ende menschelijc vleesch aen nemen ende voedinghe. Oec woude hi dat

[fol. 1rb]

lant omme gaen ende daer in wandelen ende menighe miraculen daer in doen ende predicken ende leren dat gheloue der kerstene alse sijn kinderen. In dit lant woude hi menich verwiten ende bespottinghe doghen ende liden om onsen wille. Van desen lande woude hi sonderlinghe gheheten sijn coninc, die was ende is coninc des hemels, der aerden, der lucht, der zee ende alle der dinghen, die daer in sijn. Ende hij hiet hem seluen sonderlinghe van desen lande coninc, doen hij seide: rex sum judiorum, dats te seggen: jc ben coninc der joden, want doe was dit lant der joden. En\de

[fol. 1va]

dit lant hadde hi vercoren te sinen behoef onder alle andere lande alse dat beste ende dat doghentlijcste ende dat waerdichste van alder werelt, want het es antherte ende dat beste van alder werelt, alsoe die phylosophie seit: virtus rerum in medio consistit, dats te segghene: die duecht der dinghen is in der middele. In dit alre waerdichste lant woude die heylighe coninc sijn leuen leyden ende vanden fellen joden sijn versmaet ende bespot ende passie ende die doot liden om die minne van ons ende om ons te verlossen van der pinen der hellen ende vander veruaerliker ewiger doot, die ons was

[fol. 1vb]

bereet om den sonden ons eerstes vaders adams ende oec om ons selues zonden, want hi en hadde gheen quaet verdient noch hi en peynsde noch en dede noyt quaet. Ende hi woude wel, die coninc der glorien, in dit lant meer dan in een ander lant passie ende doot liden. Want die wil een dinc condich ende openbaer maken, in dien dat een yghelijc wete, hi doet roepen ende becondighen in midden der stat, so dat condich mach sijn ende gheweten op allen ziden; also die roeper van alder werelt woude liden den doet doir ons te jherusalem, die stoet midden in der werelt, op dat men wiste openbaer

[fol. 2ra]

in allen ziden der werelt, hoe diere hi ghecocht hadde den mensche, dien hi hadde ghemaect na sinen beelde ende verlost om die grote minne, die hi hadde tot ons, nochtan dat wijs niet verdient en hadden. Want ghenen meerren casteel noch rantsoen noch scattinghe en mochte hi gheuen voor ons, dan sinen heylighen lichame ende sijn dierbair bloet ende sijn ghebenedide leuen, dat hi voer ons offerde ende ouer gaf. Die ghene die noyt in hem en hadde vlecke van sonden woude sinen lichaem van minnen leueren in den doot om den zondaer. Ay god, hoe grote minne hadt ghi toten zondaren uwen creaturen! Want ghi, die zonder

[fol. 2rb]

sonde waert ende misdaet, woudt den doot liden om den misdadighen. Met rechte soudemen sulken here minnen ende ontsien, eren ende dienen ende dat lant minnen ende prisen, dat sulke vrucht heeft ghedraghen, mids welke vrucht een yghelic sal sijn behouden, heten si mids onsen ghebreke. Met recht soude sijn dat heylighe lant allen menschen ghenoechlijc ende vruchtbairich, want het was bedauwet metten dierbairen bloede ons heren jhesu cristi. Dit is dat lant, dat onse here gheloofde te enen erue ende in dit lant woude hi steruen alse beset om te latene in erfnissen sinen kinderen, waer omme

[fol. 2va]

elc goet kersten mensche zoude pinen hem met aensten, die de macht heeft van crachten ende van goede, weder te ghecrighen onse voorseide erue ende met crachte weder vter onghelouigher ghewout te doene ende weder te maken ons eyghen lant, alst billix sijn soude, want wi sijn gheheten kerstene van kerste die onse vader is. Ende op dat wi sijn rechte kindere sijn, soe sullen wi calengieren dat erue, dat ons onse vader liet ende dat ons pinen te settene vten handen der vreemdere. Mer heden opten dach so heeft houaerdicheit ghiericheit ende nijt also die her\ten

[fol. 2vb]

der landsheren ontsteken ende doen bernen ende beuaen, dat si meer haer meninghen hellen enen anderen te onteruen, dan si hebben te calengieren ende te winnene haer recht proper voirseit erue. Ende dat ghemene volc, dat goeden wille heeft daer voer te settene lijf ende goet, si en moghen niet sonder die ouerste heren die ouer hem sijn. Want vergaderenghe vanden ghemene volke sonder hooft te hebbene van heren is als een cudde scape te hebben sonder herde, die hem sceyden ende en weten waer si gaen of wat si doen sullen. Mer waert dat sake dat bequamelijc waer onse heylighen vader den

[fol. 3ra]

paus, want gode waert wel bequamelijc, dat die aerdsche princhen waren van accorde ende met enen dele van haren ghemeenten wouden bestaen die heylighe vaert van ouer zee, jc wane wel seker, dat in corten tiden dat heylighe lant der beloften soude weder worden ghewonnen ende gheset in den handen der gherechter erfnamen dats der kerstinen. Ende om dat langhe tijt is leden, dat en gheen ghemene vaert ouer zee ghedaen en wart ende vele lieden hebben ghenuechte te horen spreken van desen heylighen lande, Jc Jan van Mandeuille ridder, al en ben jc dies niet waerdich, geboren ende gheuoedt in ynghelant in een stat, die men heet lubani, dede dese vaert van ouer

[fol. 3rb]

zee int jaer ons heren m. iij^c. ende xxij. op sinte mychiels dach ende hebbe sint langhe tijt gheweest ouer zee ende ghesien ende omme ghegaen vele lants ende menigherande prouincien ende menicherande conincrike ende menich eylant ende hebbe gheleden door turkien, door armenien die grote ende die cleyne, doer tartherien, door parsen, door surien, door arabien, door dat hoghe lant van egypten ende door neder egypten, door libien, door dat meeste deel van ethyopien, doer caldeen, door amasonien, door jndien die mindere ende die meerre ende die middele, ende door menigherande volc van menigher mannieren van loye, van witte, van gheloue ende van menigherande

[fol. 3va]

maecsele van leden ende van phisolomien of van aensichten. Vander welken landen ende eylanden jc sal vertrecken claerlike ende daer of spreken hier namaels, als het sinen tijt heeft, ende oec vander wonderlicheit, die daer is, na dien dat mi ghedincken sal moghen, ende sonderlinghe om der gheenre wille, die noch meninghe hebben te visenterene dese edele heylighe stat van jherusalem ende die ander steden, die daer omtrent sijn, den welken jc sal segghen ende wisen, wat weghe si daer toe houden moeten ende gaen, want jc hebbe, des si god ghelooft, daer waert gaende menighen wech leden

[fol. 3vb]

ende ghereden mit menighen goeden gheselscape. Ende weet dat jc dit boec hadde ghescreuen in latine om der cortheden wille, mer om dat die menige bet verstaet duutsch dan latin, so hebbict gheset in duutsch, om dattet een yghelijc moghen verstaen ende om dat die heren ende ridders ende die ander edele liede, die en gheen latijn en connen ende ooc ouer zee gheweest hebben, moghen weten ende verstaen, of jc waer segghe ofte niet. Ende ist oec dat jc yet dolende ben in minen redenen mids verghetelicheden ofte anders waer omme, dat si dit boec corigieren moghen ende setten in rechten weghe der waerheit.

[fol. 4ra]

Want dinghen, diemen ouer lanc ghesien heeft, worden wel vergheten ende die memorie des menschen en mach alle dinc niet verstaen noch onthouden.