Poëziekrant. Jaargang 17

[p. 12]

Buitenland

Antonio Colinas & Julio Llamazares
Twee Spaanse dichters van nu
Lieve Behiels⁺

Voor vertalers van Spaanse poëzie zijn de grote namen het dankbaarst. Vooral dan de enige Spaanse dichter die iedereen hier kent: Federico García Lorca. De poëzie van na de jaren veertig daarentegen wordt maar met mondjesmaat vertaald, gewoonlijk in verzamelbundels. Met Een zolder voor herinneringen, een bloemlezing uit de poëzie van Antonio Colinas en Julio Llamazares, komen dan toch twee dichters van nu op het voorplan.

DE BLOEMLEZING werd samengesteld door Hub. Hermans en Stella Linn, op verzoek van de stichting Artichoc als bijdrage aan ‘Contempo “92”, een manifestatie waarin de band tussen Brabant en Spanje (en met name Castilla-León) centraal stond. De gedichten werden vertaald door een collectief van studenten van de Rijksuniversiteit Groningen, waar Hermans en Linn doceren.

Hermans schreef de inleiding, en verantwoordt daarin de keuze van de dichters. Colinas en Llamazares komen beiden uit León (nu autonome regio, vroeger koninkrijk) en uit hun gedichten blijkt een intense verbondenheid met die eenzame streek in het noordwesten van Spanje. Zoals Hermans terecht opmerkt, zijn de gedichten toch niet streekgebonden. De geboortegrond vormt het kader waarin het universele zoeken naar de eigen wortels centraal wordt geplaatst. Tijd - oorsprong en ondergang, duurzaamheid en vergankelijkheid - is dus bij



beide dichters een centraal begrip. Maar daar houden de gelijkenissen op. Antonio Colinas (1946) werd vooral bekend dank zij de bundel Sepulcro en Tarquinia (Graftombe in Tarquinia) (1975), maar voor die bundel werden ook gedichten uit later werk geselecteerd. Het Romeinse verleden van León (naam van de regio en haar hoofdstad, oorspronkelijk een legioenstad) en de klassieke, mediterrane cultuur vormen een essentiële bouwsteen van Colinas’ identiteit en een steeds terugkerend motief in zijn beschouwende gedichten. Colinas is een belezen en bereisd man, maar niets is hem vreemder dan het pedante rondstrooien van citaten en grote namen. De dichter treedt in dialoog met de culturen waar hij voeling mee heeft voor zover ze relevant zijn voor zijn eigen zoeken. De antieke literatuur is voelbaar tot in de structuur van Colinas' poëzie: brede, gedragen, zegbare verzen die de emotie boven de anekdote uit tillen. Maar er lopen zeker ook lijnen naar de barok (Quevedo) en naar Antonio Machado. Colinas spreekt tot zichzelf, maar betrekt de lezer - die hij aanspreekt of aanschrijft (‘Brief aan Theodoor E.H. Huygen’) - in die dialoog.

Julio Llamazares (1955) is in het Nederlandse taalgebied vooral bekend als romanschrijver. Zowel Luna de lobos (1985) als La lluvia amarilla (1988) zijn in het Nederlands beschikbaar. Zijn poëzie wordt wel eens ingedeeld bij de ‘nieuwe epiek’. In Een zolder voor herinneringen wordt La lentitud de los bueyes (1979) (De traagheid van de ossen) volledig vertaald. Het universum van die bundel is de geboortestreek van de dichter voor de mens er de hand aan sloeg. Er is geen weg terug, maar toch probeert de dichter die weg te gaan. Het absolute heimwee, het eindeloze niets, de volkomen eenzaamheid zijn gevat in beelden van een ijzig winterlandschap. Wie nauwkeurig leest, ontdekt weldra het begin van een beeldentaal in de steeds terugkerende kleuren, planten en vruchten. Op het eerste gezicht lijkt dit poëtisch proza, maar het oor van de lezer herkent daaronder zonder twijfel de traditionele Spaanse alexandrijnen en de elf- en zevenlettergrepige verzen. De losse versvorm en het coherente beeldgebruik maken dat deze bundel iets gemakkelijker te vertalen is dan het werk van Colinas.

De uitgave is voorbeeldig: Spaanse tekst en Nederlandse vertaling werden naast elkaar afgedrukt. Op een paar schoonheidsfoutjes na is de vertaling geslaagd. Meestal werd regel per regel

+ Antonio Colinas & Julio Llamazares, Een zolder voor herinneringen, bloemlezing samengesteld door Hub. Hermans en Stella Linn en vertaald door studenten van de Rijksuniversiteit Groningen, Stichting Artichoc, Oss, 1992, 80 p., fl. 19,75; 390 fr.

[p. 13]

De weg versperd door het bos

Geloof me, het is geen deernis wat ik voor je voel,
nu ik ver weg ben, maar een gewonde herinnering.
Voor jou en voor de weg versperd door het bos
die ik niet volgen kon die jonge nacht,
geurend en open als het lichaam van een pijnboom.
Het is geen deernis, maar een gevoel van mislukking,
van zachte, innige pijn die nimmer eindigt.
Je was goed voor me in mijn dagen van toen,
je gaf me al wat ik ben: dit zoete gif
dat me drift tot vechten tegen de zee, tegen de tijd
en tegen de liefde ook van wie me koesteren.
Het is geen deernis, ik zoek je nog in de volmaakte nacht,
verlangend, dorstend naar je bijtende kleuren,
je koude sterren, je takken en rivieren
bevroren achter de hemelen van de mooiste winter.
Ik zeg het je bedroefd en met vochtige ogen,
ook al is mijn geest zeker en sereen nu:
ik had je niet dichter bij me kunnen houden, mijn lippen
gleden zelfs langs je sneeuw, je horizon.
Het is geen deernis, geloof me; ik weet alleen dat ik op een avond
laat, diep, van die berg ben afgedaald,
zuiver en gezuiverd als een junivuur.
Ik dacht bij je terug te komen, voorgoed
maar ik trof de weg versperd door het bos.

(Antonio Colinas, uit: Een zolder voor herinneringen, 1992)

vertaald, misschien om het de lezer makkelijker te maken om van de ene taal naar de andere taal over te stappen. Maar dat lijkt mij niet altijd de meest geschikte oplossing, vooral niet voor de gedichten van Colinas, die veel enjambementen bevatten. Af en toe lopen verzen vast door een ietwat kreupel ritme en werd onvoldoende taalkennis gecompenseerd met een letterlijke vertaling. Het ene gedicht is al beter vertaald dan het andere, wat wellicht komt doordat verschillende vertalers aan het werk zijn geweest, maar de kwaliteit is meer dan behoorlijk.

De Groningse equipe is erin geslaagd twee representatieve Spaanse dichters van nu toegankelijk te maken voor het Nederlandstalige publiek. Hopelijk komen er meer dan die vertalingen, zodat er een context ontstaat waarin deze poezie haar volle betekenis krijgt.